Το προσφυγικό “οπλίζουν” τα γερμανικά media, αναμοχλεύοντας ένα ξεχασμένο πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης μεταξύ της Αθήνας και του Βερολίνου, σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη πολιτικά περίοδο για την Ελλάδα και τη στιγμή που ο Αλέξης Τσίπρας επιχειρεί να χρησιμοποιήσει τη διεθνή στήριξη και αποδοχή για την εμπέδωση της πολιτικής του κυριαρχίας.
Με μπαράζ δημοσιευμάτων από γερμανικά media και τη συνέντευξη του Ζαν Κλωντ Γιούνκερ στην αυστριακή εφημερίδα Der Standard, ολοκληρώνεται η δημιουργία ενός αρχικού πεδίου αντιπαράθεσης, το οποίο ανέδειξε η ανακοίνωση της έρευνας της Olaf για την κακοδιαχείριση σε κονδύλια του προσφυγικού.
Η ανακίνηση του προσφυγικού, στη βάση της διαχείρισης των ροών, της ποιότητας των ελέγχων και της διαχείρισης των χρημάτων, δεν στοχεύει στη βελτίωση των όρων διαβίωσης μεταναστών και προσφύγων που στοιβάζονται στα hot spots, αλλά στην προσπάθεια ανεξαρτητοποίησης της διαδικασίας αναβάθμισης της Frontex, από τη συζήτηση για τη μεταρρύθμιση της πολιτικής ασύλου και την εφαρμογή του κριτηρίου των ποσοστώσεων.
Η Ελλάδα, κινούμενη σε προδιαγεγραμμένο μονοπάτι, τάχθηκε υπέρ του Ευρωστρατού και της αναβάθμισης της Frontex, συνέδεσε όμως το τελευταίο με σειρά άλλων ζητημάτων, στο πλαίσιο ολιστικής αντιμετώπισης του προσφυγικού.
Τα τελευταία δημοσιεύματα, όμως, καθιστούν σαφές ότι το Βερολίνο επιθυμεί πιο άμεσες λύσεις, που συνεπάγεται κονιορτοποίηση του προσφυγικού και η ad hoc προώθηση θεμάτων, καθώς οι πιέσεις από το εσωτερικό του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, στο οποίο κορυφαίος παράγοντας είναι ο Βίκτορ Ορμπάν, εντείνονται ενόψει Ευρωεκλογών και υπό την απειλή της ανόδου της ακροδεξιάς.
Σε αυτό το πλαίσιο φαίνεται ότι εντάσσονται οι διαρροές που οδήγησαν σε ομοβροντία δημοσιευμάτων από το Der Spiegel και τη Die Welt, τα οποία αναπαρήγαγε η DW.
Χρονικά, μάλιστα, η ανακίνηση του θέματος προηγείται λίγων ημερών της επίσκεψης της Άγκελα Μέρκελ στην Αθήνα, καθιστώντας σαφές ότι το θέμα θα περιληφθεί στην ατζέντα της συνάντησης με τον πρωθυπουργό, παρά τις ενστάσεις που φαίνεται ότι διατύπωσε, στην ομάδα προετοιμασίας, το Μαξίμου.
Αν και το ζήτημα της διακίνησης μεταναστών με πλαστά έγγραφα δια μέσου των ελληνικών αεροδρομίων, που αναδεικνύει η Die Welt, δεν είναι νέο, η επαναφορά του σε αυτή τη φάση, μερικές μέρες πριν την προγραμματισθείσα επίσκεψη της Άγκελα Μέρκελ στην Αθήνα και τη στιγμή που ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, επιχειρεί να επαναφέρει με δυναμική το θέμα της αναβάθμισης και ενίσχυσης του ρόλου και της αποστολής της Frontex, δεν είναι τυχαία. Με αυτά, μάλιστα, συνέπεσε και δημοσίευμα του Spiegel που εστιάζει στις παράνομες επαναπροωθήσεις από την Ελλάδα προς την Τουρκία, μεταναστών, στον Έβρο.
Αξίζει να σημειωθεί λίγες εβδομάδες νωρίτερα είχε ανακοινωθεί έρευνα της OLAF για κακοδιαχείριση στα κονδύλια του προσφυγικού, μετά από καταγγελίες που διαβίβασε η Κομισιόν, ενώ ακολούθησαν Σύνοδοι Κορυφής που εστίασαν στο προσφυγικό, οι οποίες όμως δεν κατέληξαν σε σχέδιο δράσης, λόγω του μεγάλου χάσματος Βορρά-Νότου στη διαχείριση του προβλήματος.
Με την ακροδεξιά να συμμετέχει σε μείζονα πόστα σε κυβερνήσεις στην Ιταλία, τη Βουλγαρία, την Αυστρία και να ελέγχει την Πολωνία και την Ουγγαρία, είναι προφανές ότι το εργαλειοποιείται, καθώς αποτελεί προνομιακό πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αν και δεν υπάρχει ενιαία ευρωπαϊκή νομοθεσία ασύλου και διαχείρισης.
Η Άγκελα Μέρκελ, που βρίσκεται στην τέταρτη και τελευταία κυβερνητική της θητεία, είναι εμφανώς αποδυναμωμένη στο εσωτερικό, ενώ βρίσκεται σε διαρκή αντιπαράθεση με τον σκληροπυρηνικό επικεφαλής των Χριστιανοκοινωνιστών, Χερστ Ζέεχοφερ, ο οποίος έχει υιοθετήσει την ατζέντα του ακροδεξιού ΑfD, με πρόσχημα την προσπάθεια να ανακόψει τον καλπασμό του, τόσο στην κεντρική όσο και στην περιφερειακή πολιτική σκηνή της Γερμανίας.
Ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων και η επιτακτική ανάγκη του Λαϊκού Κόμματος να καταλήξει σε μια ενιαία γραμμή για το προσφυγικό, ενόψει των ευρωεκλογών, σκιαγραφούν με αρκετή σαφήνεια το πλαίσιο μέσα στο οποίο εκδηλώνονται τα δημοσιεύματα, οι διαρροές για τα οποία προέρχονται -πάντα- από υψηλόβαθμους κυβερνητικούς παράγοντες.
Το άρθρο της Welt
Οι αρθρογράφοι κάνουν αναφορά σε συνάντηση Ελλήνων και Γερμανών στελεχών το βράδυ της 10ης Νοεμβρίου του 2018, για να κάνουν απολογισμό των ελέγχων στα ελληνικά αεροδρόμια. Εκείνο που διαπίστωσαν και τους προβλημάτισε ήταν το ερώτημα γιατί εκείνο το Σάββατο ο αριθμός των παράνομων ταξιδιωτικών εγγράφων που κατασχέθηκαν στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» ήταν τόσο υψηλός, 600 μέσα σε μια ημέρα.
Η εικόνα που αποκόμισαν οι Γερμανοί αστυνομικοί, που συνεργάζονται σε συμβουλευτικό επίπεδο στα αεροδρόμια με Έλληνες συναδέλφους τους, αποτυπώθηκε μαζί με πολλά άλλα στοιχεία σε εσωτερική έκθεση του Κέντρου Κοινής Ανάλυσης και Στρατηγικής για την Παράτυπη Μετανάστευση (GASIM), στην οποία συμμετέχουν η Υπηρεσία Πληροφοριών, η Υπηρεσία Καταπολέμησης του Εγκλήματος, η Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος, η ομοσπονδιακή αστυνομία, το υπουργείο Εξωτερικών και η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Προσφύγων και Μετανάστευσης. Την έκθεση έχει στη διάθεσή της η γερμανική εφημερίδα Welt.
Τα διαβατήρια και οι ταυτότητες που κατασχέθηκαν ήταν πλαστές ή αλλοιωμένες ή είχαν εκδοθεί σε ονόματα άλλων ανθρώπων από εκείνους που ήθελαν να ταξιδέψουν σε άλλη χώρα της Ε.Ε. Οι αστυνομικοί σταμάτησαν εκατοντάδες, πολλοί εκ των οποίων έφεραν κι άλλα ταξιδιωτικά έγγραφα μαζί τους. Από τον Ιανουάριο μέχρι τον Οκτώβριο του 2018 η ελληνική αστυνομία εντόπισε 5633 ανθρώπους με τέτοια έγγραφα. Αλλά τα «ευρήματα» εκείνου του Σαββάτου 10 Νοεμβρίου επιβεβαιώνουν μια συγκεκριμένη τάση. Από τότε που δυσκόλεψε η διακίνηση προσφύγων μέσω του βαλκανικού δρόμου το αεροπλάνο παίζει όλο και πιο σημαντικό ρόλο.
Το μήνυμα για… αναβάθμιση της Frontex
Όπως επισημαίνεται στο δημοσίευμα της Die Welt, σε αντίθεση με τους ελέγχους στα χερσαία σύνορα οι έλεγχοι στα αεροδρόμια έχουν γίνει πιο αυστηροί, γι αυτό «ανθεί» το εμπόριο με πλαστά έγγραφα. Σύμφωνα με τελευταία στοιχεία το δεύτερο τρίμηνο του 2018 η Frontex κατάσχεσε τόσα πλαστά έγγραφα όσο ποτέ άλλοτε από την κορύφωση της προσφυγικής κρίσης το 2015. Η αύξηση σε σχέση με τον πρώτο τρίμηνο του ίδιου έτους ήταν της τάξης του 23%, το 70% των περιπτώσεων αφορούσε ταξίδια με το αεροπλάνο.
Εκτός από το αεροδρόμιο Ατατούρκ της Κωνσταντινούπολης, εντός του χώρου Σένγκεν η Ελλάδα παίζει έναν όλο και πιο σημαντικό ρόλο. Η Frontex διαπίστωσε αύξηση κατά 253% του αριθμού ανθρώπων, στην κατοχή των οποίων βρέθηκαν πλαστά διαβατήρια. Οι διακινητές πλαστών εγγράφων περιγράφονται ως πολύ καλοί επαγγελματίες, κάτι που δίνει κάποια εξήγηση για τον μεγάλο αριθμό παραποιημένων εγγράφων την συγκεκριμένη 10η Νοεμβρίου.
Ίσως, όπως αναφέρεται στο άρθρο της εφημερίδας, να οφείλεται και στην υπερκόπωση των Ελλήνων αστυνομικών. Τα περιστατικά δεν έτυχαν επεξεργασίας, οι άνθρωποι δεν ρωτήθηκαν για την πραγματική τους εθνικότητα ή τον τόπο διαμονής τους στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τις γερμανικές αρχές μόνο τα έγγραφα κατασχέθηκαν, οι πρόσφυγες αφέθηκαν ελεύθεροι.
Η κατακλείδα, αυτή, δίνει με σαφήνεια, το στόχο του δημοσιεύματος, ξεκαθαρίζει τα πολιτικά μηνύματα και δημιουργεί το πλαίσιο της διαπραγμάτευσης για το νέο ρόλο της Frontex.
Αύξηση των προσφυγικών ροών στα νησιά του Αιγαίου
Σύμφωνα με την έκθεση GASIM οι διακινητές στην Αθήνα μπορούν να προμηθευτούν παραποιημένα ταξιδιωτικά έγραφα μέσα σε λίγες ώρες. Πρόκειται κυρίως για διαβατήρια, ταυτότητες και ντοκουμέντα χωρών από το χώρο Σένγκεν είτε κλεμμένων είτε χαμένων, είτε αδειών που έχουν εκδοθεί σε ξένους. Μόνο πέρυσι οι γερμανικές αρχές εξέδωσαν 600.000 ταυτότητες για πρόσφυγες. Μια άλλη εκδοχή του τρόπου διακίνησης είναι η πώληση ή η διάθεση από ανθρώπους με αναγνωρισμένο καθεστώς πρόσφυγα στη Γερμανία των εγγράφων τους σε άλλους πρόσφυγες ή σε κυκλώματα διακινητών που τα πωλούν στη συνέχεια.
Η διακίνηση γίνεται συνήθως από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Από το 2015 η Europol έχει καταγράψει δεκαπλασιασμό λογαριασμών στο Facebook. Τα συμπέρασμα των γερμανικών αρχών; Η «προσφορά» για παράτυπες μετακινήσεις μέσω αεροδρομίων κατευθείαν από την Τουρκία ή την Ελλάδα έχει αυξηθεί σημαντικά από την άνοιξη του 2017. Επί πλέον οι διακινητές προτιμούν να αγοράζουν εισιτήρια με ανοιχτή ημερομηνία για να μπορούν να αλλάζουν άμεσα προορισμό σε περίπτωση που την ημέρα έκδοσης τύχει να γίνουν ιδιαίτερα αυστηροί έλεγχοι σε πτήσεις.
Στις διαπιστώσεις της έκθεσης συμπεριλαμβάνεται και ότι οι πιέσεις από παράνομες μεταναστευτικές ροές έχουν ενταθεί. Οι Γερμανοί ειδικοί αναφέρουν ότι καταγράφεται «αισθητή αύξηση επιπέδου» ροών από την Τουρκία προς την Ελλάδα, μεγαλύτερη από το 2017. Κατά μήκος των χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων η αύξηση είναι της τάξης του 36%.
Την ίδια ώρα η μεταφορά αιτούντων άσυλο από τα νησιά στην ηπειρωτική χώρα έχει φτάσει το 86%, τόση ακριβώς είναι και η αύξηση προσφύγων στα νησιά. Συμπερασματικά η μεταφορά προσφύγων στην ηπειρωτική χώρα λειτουργεί ως σημαντικός παράγων προσέλκυσης προσφυγών για το ταξίδι από την Τουρκία προς τα νησιά του Αιγαίου.
