Προβληματισμό και ανησυχία για ενδεχόμενη ανάσχεση της δυναμικής προώθησης του νέου γεωοικονομικού δόγματος της Ανατολικής Μεσογείου, στο κέντρο του οποίου βρίσκεται η Ελλάδα, δημιουργεί η προοπτική επαναπροσέγγισης ΗΠΑ-Τουρκίας που απορρέει από την απελευθέρωση του πάστορα Μπράνσον και από την υποβόσκουσα ένταση στις σχέσεις Ουάσιγκτον-Ριάντ, λόγω της υπόθεσης Κασόγκι, στην οποία εμπλέκεται εμμέσως και το Ισραήλ.
Για τον Ταγίπ Ερντογάν, η υπόθεση Κασόγκι δημιούργησε το απαραίτητο υπόβαθρο για την ενίσχυση της θέσης της Τουρκίας και τη βελτίωση των σχέσεων με τον Ουάσιγκτον και συνεπώς η απελευθέρωση του πάστορα Μπράνσον έρχεται να δώσει την καθοριστική ώθηση, με στόχο την αναδιάταξη του status quo στην περιοχή.
Αν και στις δηλώσεις του ο Ντόναλντ Τραμπ ξεκαθάρισε, μέσω twitter, ότι η απόφαση της Τουρκίας δεν αποτελεί προϊόν συμφωνία, εν τούτοις ευχαρίστησε τον Ταγίπ Ερντογάν και έθεσε δημοσίως την δυνατότητα οικοδόμησης “καταπληκτικών σχέσεων” με την Άγκυρα.
There was NO DEAL made with Turkey for the release and return of Pastor Andrew Brunson. I don’t make deals for hostages. There was, however, great appreciation on behalf of the United States, which will lead to good, perhaps great, relations between the United States & Turkey!
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) October 13, 2018
Όπως προκύπτει από το tweet, ο Ντόναλντ Τραμπ δηλώνει ανοιχτός στην επανεξέταση των διμερών σχέσεων, κίνηση η οποία δίνει ανάσα στην Άγκυρα, διεθνή νομιμοποίηση στον Ταγίπ Ερντογάν και εκτιμάται ότι θα σταθεροποιήσει την τουρκική οικονομία. Ωστόσο, μένει να εξακριβωθεί η επίδραση και οι επιπτώσεις της απελευθέρωσης του πάστορα και τωβ “τιτιβισμάτων” του Τραμπ, τόσο στην πολιτική και πρακτική του Ταγίπ Ερντογάν στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, όσο και στις εν εξελίξει πρωτοβουλίες που έχουν αναλάβει Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ και Αίγυπτος, υπό την αιγίδα των ΗΠΑ.
Το ιστορικό πλαίσιο
Οι ΗΠΑ, κατά παράδοση, διατηρούσαν άριστες σχέσεις τόσο με τη Σαουδική Αραβία όσο και με την Τουρκία, η προσπάθεια διείσδυσης της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή και το αποτυχημένπ πραξικόπημα στην κατά του Ταγίπ Ερντογάν, υποβάθμισαν το επίπεδο συνεργασίας με την Άγκυρα, αναγκάζοντας την Ουάσιγκτον να βασιστεί στη Σαουδική Αραβία.
Για τις ΗΠΑ, μείζονα προτεραιότητα αποτελεί η αναβάθμιση της γεωπολιτικής θέσης του Ισραήλ, στην περιοχή, την οποία προωθεί μέσω της εισαγωγής και εμπέδωσης του νέου γεωοικονομικού δόγματος στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, κεντρικός άξονας του οποίου είναι οι ενεργειακές διασυνδέσεις με υποθαλάσσιους αγωγούς φυσικού αερίου και τα κέντρα αεροποίησης LNG.
Σε αυτό το πλαίσιο η επαναπροσέγγιση με την Τουρκία αποτελεί πρόκληση, καθώς η Άγκυρα διεκδικεί συμμετοχή σε όλα τα ενεργειακά project της Ανατολικής Μεσογείου, ενώ έχει εξασφαλίσει ήδη ρόλο στη Μέση Ανατολή τόσο μέσω της συμμαχία με τη Ρωσία όσο και δια της ΕΕ, με την οποία θα πραγματοποιήσει σύνοδο για τη Συρία.
Η αναβάθμιση των σχέσεων ΗΠΑ-Τουρκίας, για την Άγκυρα, εστιάζεται στην παρεμπόδιση εξορύξεων στην κυπριακή ΑΟΖ, την ανάσχεση της δυναμικής τριμερούς συνεργασίας Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου και Ελλάδας-Κύπρου-Ισρσαήλ, καθώς ο κλοιός αυτός περιορίζει δραστικά την τουρκική πρόσβαση στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ωστόσο, κάθε μεταβολή σε αυτή την περιοχή, υποσκάπτει τα σχέδια των ΗΠΑ για την ισχυροποίηση του Ισραήλ, συνθήκη που αποτελεί, στην ουσία, την ασφαλιστική δικλείδα για την υλοποίηση των συμπεφωνηθέντων, στην Ανατολική Μεσόγειο, μέσω των οποίων αναβαθμίζονται Ελλάδα και Κύπρος και υποστηρίζεται η προσέγγιση Αιγύπτου-ΕΕ.
Η υπόθεση του Αμερικανού πάστορα είχε πυροδοτήσει μεγάλες εντάσεις στις σχέσεις των δύο χωρών, με αποκορύφωμα την επιβολή κυρώσεων και τιμωρητικών δασμών εις βάρος της τουρκικής οικονομίας, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τη βαθιά συναλλαγματική κρίση της γειτονικής χώρας.
Ο Μπράνσον, ο οποίος διέμενε μόνιμα επί σχεδόν δύο δεκαετίες στη Σμύρνη, κατηγορήθηκε από την Άγκυρα για συμμετοχή στο κύκλωμα FETO (Γκιουλενιστές), αλλά και στην οργάνωση του αποτυχημένου πραξικοπήματος του 2016, και το φθινόπωρο του ίδιου έτους συνελήφθη.
Τα μηνύματα Τραμπ-Ερντογάν
Ο Τραμπ, μάλιστα, έσπευσε να ξεκαθαρίσει ότι δεν προηγήθηκε «καμία συμφωνία» με την Τουρκία, καθώς όπως ξεκαθάρισε «δεν κάνω συμφωνίες για ομήρους».
«Υπήρχε, αντίθετα, μεγάλη εκτίμηση εκ μέρους των ΗΠΑ, η οποία οδήγησε στις καλές, ίσως και υπέροχες, σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας» κατέληξε.
Στα «τιτιβίσματα» του Αμερικανού προέδρου απάντησε λίγο αργότερα ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. «Αγαπητέ, κύριε Πρόεδρε, όπως πάντα επισήμαινα, η τουρκική δικαιοσύνη κατέληξε στην απόφασή της ανεξάρτητα» τόνισε χαρακτηριστικά.
Εξέφρασε δε, την ελπίδα ότι «ΗΠΑ και Τουρκία θα συνεχίσουν τη συνεργασία ως σύμμαχοι και θα πολεμούν από κοινού τις τρομοκρατικές οργανώσεις».
