Υπάρχει μόνο ένα από τα πιθανά αποτελέσματα του Δημοψηφίσματος στην πΓΔΜ, το οποίο μπορεί να διασφαλίσει την ομαλότητα στη χώρα και την ευρύτερη περιοχή και αυτό δεν είναι άλλο από τη συντριπτική επικράτηση του “ναι” με ικανοποιητική συμμετοχή. Οποιαδήποτε άλλη έκβαση, παρά το γεγονός ότι έχει χαρακτηριστεί συμβουλευτικό, οδηγεί σε επικίνδυνες ατραπούς, αχαρτογράφητα ύδατα και ξυπνά για τα καλά τα “φαντάσματα των Βαλκανίων”.
Η προεκλογική εκστρατεία υπήρξε έντονη, οι εθνικιστικές κορώνες, οι παρεμβάσεις του διεθνούς παράγοντα σε όλα τα επίπεδα έδωσαν την αίσθηση αλλά όχι το βάθος του γεωπολιτικού ανταγωνισμού NATO-Ρωσίας και ΕΕ-Ρωσίας που εκδηλώνεται αλλά δεν περιορίζεται στην πΓΔΜ, εξίσωση από στην οποία υποτιμάται -ενδεχομένως μοιραία- ο ρόλος της Τουρκίας. Επίσης, παρά τις πρωτοβουλίες της Europol και των εθνικών αρχών στην Ελλάδα, την Αλβανία, το Κόσοβο και την πΓΔΜ, δεν έχει αντιμετωπιστεί η δράση και η επιρροή των κυκλωμάτων τρομοκρατίας, εμπορίας ανθρώπων και λαθρεμπορίας που λυμαίνονται τα Βαλκάνια και εδρεύουν σε περιοχές της πΓΔΜ, παράγοντας καθοριστικός για τη συμμετοχή στο δημοψήφισμα.
Το παρελθόν της βίας, των εθνικιστικών εντάσεων και των εθνοτικών συγκρούσεων, μπορεί να μην είναι πρόσφατο, είναι όμως υπαρκτό και όπως έχει αποδειχθεί, οι δυνάμεις αυτές βρίσκονται σε υπολανθάνουσα κατάσταση αλλά δεν έχουν εξαλειφθεί. Τα γεγονότα στο Τέτοβο, επ αφορμής της διάψευσης της ευρωπαϊκής προοπτικής, θα θυμίζουν πόσο εύκολα ξεσπούν ταραχές στην περιοχή.
Η επόμενη ημέρα θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Δεν θα επηρεάσει μόνο τον βηματισμό της Συμφωνίας στην γειτονική μας χώρα, αλλά μπορεί να πυροδοτήσει πολιτικές εξελίξεις, οι οποίες πιθανόν να μην περιοριστούν στην γειτονική χώρα.
Τα δεδομένα που υπάρχουν στο τραπέζι δεν αντανακλούν απαραίτητα τα όσα εξελίσσονται στα σπάργανα της πολυπολιτισμικής κοινωνίας της πΓΔΜ, αντιθέτως, είναι ελλιπή, αποσπασματικά και ελεγχόμενα, ανεβάζοντας τον κίνδυνο απρόσμενων εξελίξεων. Η ευθεία, απροκάλυπτη και διαρκής παρέμβαση του διεθνούς παράγοντα, οι δηλώσεις, οι προειδοποιήσεις, ακόμα και οι απειλές, σκιαγραφούν την κρισιμότητα του διακυβεύματος, όχι μόνο για τη χώρα αλλά για τα Δυτικά Βαλκάνια και την Ευρώπη. Παράλληλα, αποδεικνύουν ότι η έκβαση δεν είναι προεξοφλημένη και όλα τα ενδεχόμενα παραμένουν ανοιχτά.
Συνεπώς, υπό την πίεση τέτοιων δυνάμεων εμφανώς, μπορεί μόνο να φανταστεί κανείς, τις παρασκηνιακές διεργασίες, εκφάνσεις και ξεσπάσματα των οποίων έγιναν κατά στιγμές αντιληπτά, όπως με τη διάσταση απόψεων και στρατηγικής αντιπολίτευσης-προέδρου της Δημοκρατίας, που τυπικά ανήκουν στο ίδιο στρατόπεδο. Σημαντικό ρόλο επίσης παίζει και η Εκκλησία της πΓΔΜ, η οποία μέσα σε αυτό κλίμα κατέθεσε αίτημα διακήρυξης αυτοκεφαλίας, στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, από την Εκκλησία της Σερβίας.
Το κάλεσμα του προέδρου της Δημοκρατίας, Γκιόργκι Ιβάνοφ σε αποχή, η “ψήφος κατά συνείδηση” που ζητά η αντιπολίτευση, το αίτημα απόσχισης της Εκκλησίας της χώρας από τη Σερβία, οι καταγγελίες του Ζόραν Ζέαφ για προβοκάτσιες και του αντιπροέδρου του VMRO για επικείμενες λαθροχειρίες, αποτελούν μόνο μεριές από τις ενδείξεις που συντείνουν στην καλλιέργεια έντασης την επομένη του Δημοψηφίσματος, ιδιαίτερα αν αυτό αποδειχθεί αδύναμο.
Μια επιδερμική ανάλυση συγκυρίας και εκφάνσεων “What if analysis” θα μπορούσε να δώσει απαντήσεις, ωστόσο τα ενδεχόμενα είναι πολλά, οι δυνάμεις που επιδρούν αρκετές και οι μεταξύ τους συμμαχίες ad hoc και υπό πίεση, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο πολυδιάσπασης των εμπλεκόμενων παραγόντων, εξέλιξη που θα είχε καταστροφικά αποτελέσματα για τον κοινωνικό ιστό της χώρας.
Τυπικά το δημοψήφισμα είναι συμβουλευτικό, που σημαίνει ότι η κυβέρνηση θα μπορούσε να συνεχίσει στην υλοποίηση της συμφωνίας και χωρίς αυτό, ωστόσο, δεν μπορεί καθώς δεν διαθέτει επαρκή αριθμό εδρών στο κοινοβούλιο για να προωθήσει την απαραίτητη συνταγματική αναθεώρηση.
Πιο ρεαλιστική -αν και επίσης αποσπασματική- είναι η προσέγγιση του ζητήματος της προσέλευσης, το οποίο αποτελεί το μείζον σε αυτή τη διαδικασία, καθώς διασφαλίζει τη εγκυρότητα και κρατά τις κοινωνικές αντιδράσεις υπό έλεγχο. Σε περίπτωση χαμηλής και άνευρης συμμετοχής δεν αποκλείεται ο Ζόραν Ζάεφ να σκεφθεί την προσφυγή σε πρόωρες εκλογές. Κάθε εκλογή έχει τους δικούς της κινδύνους, ενώ θα έχει ήδη αποτύχει, παρά τη στήριξη της διεθνούς κοινότητας να πάρει το αποτέλεσμα που επιδιώκει, γεγονός που υποτιμά το πολιτικό του κεφάλαιο.
Επίσης, εν δυνάμει προβληματικό θα ήταν και ένα αδύναμο “ναι”, το οποίο θα πρόδιδε εσωτερικό διχασμό και θα μπορούσε, όπως έχει συμβεί κατ επανάληψη στο παρελθόν, να αποτελέσει το προοίμιο κοινωνικών αναταραχών και αποσταθεροποίησης της χώρας. Αντιστοίχως και ένα αδύναμο όχι θα άνοιγε νέες πληγές, θα έδινε το έναυσμα για πολιτικές ανατροπές.
Σε αυτή τη φάση, το πιο πιθανό σενάριο για την πΓΔΜ, σύμφωνα με τα media, είναι το “ναι” αυξήσει την πίεση στην αντιπολίτευση για να συναινέσει στην αναθεώρηση του Συντάγματος, διαδικασία όμως που έχει προαναγγελθείσες επιπλοκές στο επίπεδο του προέδρου της Δημοκρατίας, κατά του οποίου, εφόσον επιμείνει, και δεν υπογράψει θα κινηθεί διαδικασία καθαίρεσης.
Η ανάλυση, όμως, της κοινωνικής δυναμικής, με βάση
- την εμπειρία του ελληνικού δημοψηφίσματος,
- την απόπειρα πραξικοπήματος στο Μαυροβούνιο και τις
- αντιδράσεις σε Μολδαβία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη και Κροατία, κατά την προσπάθεια προσέγγισης με ΕΕ και NATO
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται άλλωστε και η σπουδή με την οποία δεκάδες μέλη της προηγούμενης κυβέρνησης βρέθηκαν εμπλεκόμενα σε έρευνες και εν τέλει αντιμετωπίζουν ποινικές διώξεις, μεταξύ των οποίων και ο πρώην πρωθυπουργός Νίκολα Γκρουέφσκι.
Η ανάλυση της πολιτικής κατάστασης σύμφωνα με
- τα μοντέλα που έχουν διαφανεί στην Ελλάδα για τη διαχείριση του Δημοψηφίσματος,
- το ρόλο της Τουρκίας και των αδελφών μουσουλμάνων
- της Εκκλησίας της χώρας, του θρησκευτικού αισθήματος και
- του διχασμού προέδρου της Δημοκρατίας και πρωθυπουργού
Στην περίπτωση που το δημοψήφισμα επιτύχει, το σύνολο των προβλεπομένων από την Συμφωνία ενεργειών στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, θα επιταχυνθεί, περνώντας τη σκυτάλη των ενεργειών στην Ελλάδα,
Οι εξελίξεις, έτσι όπως προδιαγραφεί από τις δηλώσεις τόσο του πρωθυπουργού όσο και του υπουργού Άμυνας και κυβερνητικού εταίρου, οδηγούν είτε:
- σε κυβέρνηση μειοψηφίας με ψήφο ανοχής
- αλλαγή κυβερνητικού μείγματος
- πρόωρες εκλογές
Η Αξιολόγηση
Συνολικός Κίνδυνος από το Δημοψήφισμα στην πΓΔΜ
Η αξιολόγηση λαμβάνει υπόψη το γεωπολιτικό πλαίσιο, την εσωτερική πολιτική συγκυρία και την κοινωνική δυναμική και αποτιμά τον κίνδυνο άμεσων αρνητικών εξελίξεων ως αποτέλεσμα των πιθανών αποτελεσμάτων
PROS
- Σαρρωτική επικράτηση του "Ναι', με ικανοποιητική συμμετοχή
- Αναπτυξιακή δυναμική
- Πολιτική σταθερότητα
- Γεωπολιτική σταθερότητα
CONS
- Αδύναμο "Ναι", χαμηλή συμμετοχή
- Γεωπολιτικός Ανταγωνισμός
- Κοινωνικές αναταραχές
- Πολιτική πόλωση
