Αντιμέτωπη με τον χειρότερο εαυτό της βρίσκεται σήμερα η Ευρώπη στο Σάλτσμπουργκ, όπου διεξάγεται η Σύνοδος Κορυφής για το Μεταναστευτικό (πρώην προσφυγικό) και το Brexit, με τα στοιχεία να δείχνουν στην κατεύθυνση νέας εκρηκτικής αύξησης των ροών, ενώ η Ευρώπη βρίσκεται σε αδιέξοδο, καθώς καμία από τις έως τώρα συμφωνίες δεν λειτουργεί, στο επίπεδο της εσωτερικής διαχείρισης των προσφύγων και αποφόρτισης των χωρών πρώτης εισόδου.
Το ρίσκο παταγώδους αποτυχίας της Συνόδου Κορυφής και της ανάδειξης νέων σχισμάτων, αντιδραστικών αφηγημάτων και πολιτικών χαρακωμάτων είναι μεγάλο, ενόψει μάλιστα των ευρωεκλογών και καθώς η Ευρώπη επιχειρεί να χαλιναγωγήσει Σαλβίνι, Ορμπάν και Ντούντα.
Οι ηγέτες των χωρών της ΕΕ θα αναζητήσουν για ακόμη μια φορά σημεία σύγκλισης, ωστόσο σε κάθε τέτοια πρωτοβουλία, το bloc των ευρωσκεπτικιστών-ακροδεξιών προβάλει αντιστάσεις και προσκόμματα αντιδρώντας στην κεντρική-ευρωπαϊκή διαχείριση και επιζητώντας εθνικές πολιτικές που θα περιορίσουν την ένταση του προβλήματα στις χώρες πρώτης υποδοχής, ενώ παράλληλα προωθούν κατασταλτικού χαρακτήρα μέτρα χωρίς πολιτικό πλαίσιο, με στόχο την ad hoc αντιμετώπιση κρίσεων.
Στη Σύνοδο του Σάλτσμπουργκ, όμως, οι αρχηγοί των κρατών και των κυβερνήσεων της ΕΕ δεν αναμένεται να λάβουν κάποια απόφαση, καθώς στόχος είναι να υπάρξει κάποια πρόοδος σε επίπεδο συντονισμού, τόσο στο μεταναστευτικό, όσο και στο Brexit. Ωστόσο, την ευκαιρία αναμένεται να αδράξουν Ιταλία και Ουγγαρία για να στήσουν ιδιότυπο σόου αποπροσανατολισμού επιδιώκοντας διαφορετικές αλλά συγκλίνουσες -σε τέμπο- ατζέντες.
«Το ζήτημα του τερματισμού της μεταναστευτικής κρίσης είναι κοινό καθήκον όλων των κρατών-μελών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Εάν ορισμένοι θέλουν να λύσουν την κρίση, ενώ άλλοι θέλουν να τη χρησιμοποιήσουν, θα παραμείνει άλυτη»,
σημειώνει στην πρόσκληση που απέστειλε στους 28 αρχηγούς ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, αναγνωρίζοντας ότι κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού επανεμφανίστηκαν οι «εντάσεις» μεταξύ των κρατών-μελών, σε ό,τι αφορά τις ροές των μεταναστών. Ο Τουσκ ωστόσο, έχει συμπαραταχθεί με τις χώρες του V4 αποδομώντας την πολιτική των ποσοστώσεων και υποσκάπτοντας τη στρατηγική ενιαίας διαχείρισης του ζητήματος, προκρίνοντας έτσι αποσπασματικές νίκες και εκχωρώντας αναβαθμισμένο ρόλο στην ακροδεξιά.
Μέχρι στιγμής, η κακή διαχείριση του προσφυγικού-μεταναστευτικού και η αρχική υποτίμησή του έχει οδηγήσει στην αναστολή λειτουργίας της Σένγκεν, σε κοινωνικές εντάσεις, άνοδο της ακροδεξιάς και αμφισβήτηση της λειτουργικότητας του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
Η ακροδεξιά πέτυχε όμως την υποβάθμιση του status των νεοεισερχομένων στην ΕΕ από χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής σε “μετανάστες”, έναντι “προσφύγων” που συνεπάγεται ευκολότερες απελάσεις και στην ουσία λιγότερο ανθρωπισμό, έννοιες που όσο ασαφείς και να φαίνονται, σε αυτή τη φάση, κρύβουν μηνύματα και συντεταγμένες η παράκαμψη των οποίων απειλεί να οδηγήσει την Ευρώπη σε… παγόβουνο.
Η διαμόρφωση λειτουργικής στρατηγικής για το προσφυγικό-μεταναστευτικό είναι τώρα επιτακτική, καθώς οι εξελίξεις στη Συρία προδιαθέτουν για αύξηση των εκτοπισμών, άρα και των προσφύγων, ενώ και η κατάσταση στην Αφρική δεν βελτιώνεται, με επαρκώς ταχείς ρυθμούς, που σημαίνει ότι οι ροές θα επιμείνουν, ενδεχομένως και να ενταθούν πριν υποχωρήσουν. Αν σε αυτά προστεθεί η ατέρμονη αντιπαράθεση στην Υεμένη και η κρίση στην Τουρκία, τότε αναδεικνύεται ένα ραγδαία επιδεινούμενο σκηνικό, απέναντι στο οποίο η Ευρώπη εμφανίζεται απροετοίμαστη και στρατηγικά αποδυναμωμένη στο εσωτερικό.
Το Crisis Monitor έχει επισημάνει το μέγεθος της επερχόμενης, νέας προσφυγικής-μεταναστευτικής κρίσης, καθώς και την ανυπαρξία δομημένων πολιτικών συγκράτησης και μηχανισμών αποτροπής στην πηγή, που συνεπάγεται ότι τα “οχυρωματικά” έργα στα οποία εστιάζεται η συζήτηση στην Ευρώπη και οι προσπάθειες ανακούφισης δεν θα είναι ούτε καν ασπιρίνη.
Πολιτικά, την κατάσταση επιδεινώνει η πολιτική εκμετάλλευση του μεταναστευτικού από συγκεκριμένες δυνάμεις άλλοτε στο πλαίσιο πίεσης προς την ΕΕ για αντιπαροχές και άλλοτε ως εργαλείο ενίσχυσης των διαχωριστικών γραμμών και προώθησης της πολιτικής αποενοποίησης.
Σύμφωνα με ανώτερο αξιωματούχο της ΕΕ, οι προσπάθειες για την επίτευξη συμφωνίας για την αναθεώρηση του Κανονισμού του Δουβλίνου παραμένουν αδιέξοδες, ενώ και η ιδέα για τη δημιουργία «πλατφορμών» αποβίβασης σε τρίτες χώρες δεν βρίσκει την ανταπόκριση που επιθυμούσαν κάποιοι αρχηγοί.
Ωστόσο, σύμφωνα με την πρόσκληση του κ. Τουσκ, αναμένεται να συζητηθούν στο αυριανό δείπνο η περαιτέρω συνεργασία της ΕΕ με την Αίγυπτο, αλλά και η πρωτοβουλία για τη διοργάνωση μίας Συνόδου Κορυφής ΕΕ και Λίγκας Αραβικών Χωρών στις αρχές του 2019.
Οι εξάρσεις της Ιταλίας και οι χειρισμοί του υπουργού Εσωτερικών της Γερμανίας δεν βοηθούν ιδιαίτερα την ήδη τεταμένη κατάσταση, τη στιγμή μάλιστα που η Κομισιόν και το διευθυντήριο επιχειρούν να επιδείξουν πυγμή έναντι όσων υποσκάπτουν ευρωπαϊκές πολιτικές και αξίες, σέρνοντας σε δίκες και επιβάλλοντας κυρώσεις σε Ουγγαρία, Πολωνία, κινήσεις που αποτελούν μηνύματα για τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και την Τσεχία.
Σε ό,τι αφορά την ασφάλεια, η οποία θα είναι το πρώτο θέμα της δεύτερης ημέρας της Συνόδου Κορυφής, θα εξεταστεί η πρόοδος που έχει επιτευχθεί σχετικά με την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των αστυνομικών και δικαστικών Αρχών των κρατών-μελών, την ενδυνάμωση της ασφάλειας των συνόρων και τη διασφάλιση της προστασίας στον κυβερνοχώρο.
Επιδόρπιο το Brexit
Η Σύνοδος θα ολοκληρωθεί με ένα γεύμα εργασίας των 27 αρχηγών (χωρίς, δηλαδή, τη Βρετανίδα πρωθυπουργό, Τερέζα Μέι) όπου συζητηθούν η πρόοδος στις συνομιλίες για το Brexit και τα επόμενα βήματα, παρουσία του επικεφαλής διαπραγματευτή της ΕΕ, Μισέλ Μπαρνιέ.
«Με μόλις έξι μήνες περιθώριο πριν από την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, μπαίνουμε στις τελευταίες εβδομάδες των διαπραγματεύσεων»
προειδοποιεί ο κ. Τουσκ στην επιστολή του, τονίζοντας ότι θα πρέπει να αποφασιστεί ενδεχόμενη έκτακτη Σύνοδος Κορυφής τον Νοέμβριο για την τελική φάση των διαπραγματεύσεων. Επί της ουσίας, ανοιχτό παραμένει το ζήτημα της αποφυγής «σκληρών» συνόρων μεταξύ της Ιρλανδίας και της Β. Ιρλανδίας (που ανήκει στην βρετανική επικράτεια) μετά το Brexit, ενώ, σύμφωνα με τον κ. Τουσκ, οι «27» θα πρέπει να να καταλήξουν σε μία «κοινή θέση» σε ό,τι αφορά την «κοινή πολιτική δήλωση», στην οποία θα περιγράφεται η μελλοντική εταιρική σχέση της ΕΕ με το Ηνωμένο Βασίλειο.
Προσφάτως όμως ο επικεφαλής διαπραγματευτής της ΕΕ, Μισέλ Μπαρνιέ, έκανε λόγο για συμφωνία εντός του Νοεμβρίου, σενάριο που αποδέχεται τόσο η Βρετανία όσο και η Γερμανία, δείχνοντας ότι αποδέχονται το πλαίσιο των εξελίξεων.
Το σενάριο της συμφωνίας εν αναμονή επιβεβαιώνουν μάλιστα με δηλώσεις του τόσο η Τερέζα Μέι όσο και το ΔΝΤ που προειδοποιούν, ξανά, τώρα για τις επιπτώσεις ενός hard Brexit, καταδεικνύοντας ότι υπάρχει συμφωνία στο τραπέζι, στην οποία αντιδρούν σκληροπυρηνικοί Τόρις στη Βρετανία, αλλά όπως αναφέρουν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι η Βρετανία τελικά θα υποχωρήσει και θα δεχθεί τους όρους της ΕΕ.
