Μια νέα διάσταση του γεωπολιτικού ανταγωνισμού στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης αναδεικνύεται από την έρευνα Μιούλερ στις ΗΠΑ, καθώς από τα ευρήματα αποκαλύπτεται παρατεταμένη προσπάθεια υποκλοπής emails και αρχείων του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης, επ αφορμής της συζήτησης του αιτήματος αυτονόμησης της ουκρανικής Εκκλησίας από την Εκκλησία της Ρωσίας, καθώς κάτι τέτοιο θα σημάνει την άρδην ανατροπή ισορροπιών στην περιοχή και θα στείλει μήνυμα απομόνωσης της Μόσχας και σε θρησκευτικό επίπεδο.
Πολιτικά η απόσχιση της Εκκλησίας της Ουκρανίας, θα αποτελούσε μεγάλο πλήγμα στο κύρος της Ρωσικής ενώ θα τροφοδοτούνταν αποσχιστικές τάσεις σε πρώην σοβιετικές δημοκρατίες. Παράλληλα, μια τέτοια κίνηση θα αποτελούσε μήνυμα διεύρυνσης του μετώπου κατά της Ρωσίας και στον εκκλησιαστικό χώρο, σηματοδοτώντας την αποδυνάμωση ενός ακόμα βραχίονα επιρροής του Κρεμλίνου.
Ο πατριάρχης Βαρθολομαίος δέχεται εκατέρωθεν πιέσεις, ωστόσο μέχρι στιγμής τόσο ο ίδιος όσο και οι αξιωματούχοι που ασχολούνται με το θέμα τηρούν σιγήν ιχθύος.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο επισκέφθηκε τον Απρίλιο ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Πέτρο Ποροσένκο και την εβδομάδα που μας πέρασε ο Ρώσος Πατριάρχης Κύριλλος, επιχειρώντας να προωθήσουν τις θέσεις τους. Το lobbying όμως είναι πολύπλευρο, πολυεπίπεδο και έχει βαθύτερες ρίζες και μακρύτερες απολήξεις που επηρεάζουν τομείς, σχέσεις και ισορροπίες που δεν είναι έχουν προφανή σχέση αλλά άπτονται των εξελίξεων.
Υπ’ αυτό το πρίσμα δεν είναι ότι ο εκπρόσωπος του Ρώσου πατριάρχη, Κύριλλου, στο εξωτερικό, έχει διαμηνύσει ότι αν το Οικουμενικό Πατριαρχείο κάνει αποδεκτό το αίτημα ανεξαρτητοποίησης και απονομής της “αυτοκεφαλίας” στην ουκρανική Εκκλησία, τότε θα δημιουργηθεί το μεγαλύτερο εκκλησιαστικό χάσμα της σύγχρονης ιστορίας, απειλώντας με αυτό τον τρόπο με άρση της αναγνώρισης του Οικουμενικού Πατριαρχείου από τη Ρωσία.
Αν και ο πατριάρχης Βαρθολομαίος δεν χρησιμοποιεί email, οι περισσότεροι σύμβουλοι και αξιωματούχοι του Πατριαρχείου χρησιμοποιούν και οι λογαριασμοί τους βρέθηκαν στο στόχαστρο των Ρώσων hackers, οι οποίοι αποτελούν το μακρύ χέρι της ρωσικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών, GRU.
Τα ευρήματα του Associated Press, προκύπτει από μια λίστα 4.700 διευθύνσεων email που παρείχε πέρυσι η Secureworks, η οποία υπάγεται στην Dell Technologies, και εντάσσονται στο πλαίσιο της έρευνας πάνω στις προσπάθειες της ομάδας Ρώσων χάκερ που είναι γνωστή ως Fancy Bear να παραβιάσει τα emails του Δημοκρατικού Κόμματος των ΗΠΑ, εταιρειών του χώρου της άμυνας, εργαζομένων στις υπηρεσίες πληροφοριών, δημοσιογράφων κ.α.
Η Ουκρανία πιέζει για εκκλησιαστικό «διαζύγιο» από τη Ρωσία, κάτι που θα αποτελούσε σημαντικό πλήγμα για τη ρωσική πολιτική- οπότε το Κρεμλίνο καταβάλλει προσπάθειες να κρατήσει τον Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο στη θέση του επικεφαλής της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία δήλωσε πως δεν έχει πληροφορίες σχετικά με τέτοιες περιπτώσεις hacking, και αρνήθηκε να προβεί σε σχόλια, ενώ Ρώσοι αξιωματούχοι παρέπεμψαν το Associated Press σε προηγούμενες διαψεύσεις του Κρεμλίνου όσον αφορά στις συνδέσεις με την ομάδα Fancy Bear.
Η Secureworks παρουσιάζει σειρά προσπαθειών παραβίασης των λογαριασμών τους στο Gmail, μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται λογαριασμοί μητροπολιτών. Γενικότερα, τα δεδομένα της Secureworks υποδεικνύουν προσπάθειες hacking σε στόχους θρησκευτικής/ εκκλησιαστικής φύσης (και πέραν ορθόδοξων- μεταξύ τους φαίνονται να περιλαμβάνονται μουσουλμάνοι, καθολικοί, εβραίοι κ.α.) της να λαμβάνουν χώρα το 2015-2016, παράλληλα, άλλα στοιχεία που διαθέτει το Associated Press «υποδεικνύουν ότι οι προσπάθειες παραβίασης του Οικουμενικού Πατριαρχείου συνεχίζονται».
Εκκλησιαστική εξωτερική πολιτική από το Βυζάντιο και επί Σοβιετικής Ένωσης
Για την ιστορία, αξίζει να σημειωθεί ότι μετά την επανάσταση των Μπολσεβίκων και κατά την εδραίωση της Σοβιετικής Ένωσης τη δεκαετία του 1930, χιλιάδες ιερείς και ιερωμένοι σφαγιάστηκαν, ωστόσο, στη συνέχεια το κομμουνιστικό καθεστώς αντιλήφθηκε τη δύναμη και επιρροή της Εκκλησίας, έστησε δίκτυα, ενέταξε στις τάξεις των μυστικών υπηρεσιών ιερείς και δημιούργησε νέα σχολή εκκλησιαστικής κατασκοπίας.
Αντίστοιχο βραχίονα επιρροής δημιούργησε αργότερα και η CIA, μέσω του Βατικανού, ενώ μια πιο εξελιγμένη μορφή αυτής της εκκλησιαστικής διπλωματίας και κατασκοπίας απαντάται σήμερα στην υπόθεση του ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν και του πάστορα Μπράνσον.
Ακόμα παλιότερα, στο Βυζάντιο διπλωμάτες-ιεροκήρυκες χαρακτηρίζονται οι Κύριλλος και Μεθόδιος, η επιρροή των οποίων στη Βουλγαρία υπήρξε καταλυτική για την εκπαίδευση, ωστόσο, αυτό που είναι λιγότερο γνωστό είναι ότι ο ορθόδοξος εκχριστιανισμός της Βουλγαρίας δεν ήταν αναίμακτος, αλλά τροφοδότησε εντάσεις και εμφυλίους πολέμους, καθώς αντίστοιχη επιχείρηση είχε στήσει στη βόρεια Βουλγαρία και τις γύρω χώρες το Βατικανό.
Έτσι, παρά την επιβολή του κομμουνισμού σε αυτές τις χώρες, για μεγάλο μέρος του προηγούμενου αιώνα, δεν υπήρξε ποτέ θρησκευτική ομογενοποίηση, με αποτέλεσμα Ουκρανία, Βουλγαρία, Ρωσία, Καζακστάν, Αρμενία να βρίσκονται υπό την επιρροή των ορθοδόξων και Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής καθώς και μέρος της Ουκρανίας να ελέγχονται από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.
Ο σύνδεσμος μεταξύ των πληροφοριών της Ρωσίας και των θρησκευτικών ιδρυμάτων επέζησε από την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991 και τη μετεξέλιξη της KGB σε FSB.
Σύμφωνα με τον Ρώσο πολιτικό αναλυτή Ντμίτρι Oreshkin, που επικαλείται το AP,
“Οι ηγέτες των εκκλησιών είναι συνδεδεμένοι με το FSB και η σχέση αυτή υπερβαίνει το θρησκευτικό τους ρόλο”
ενώ συνέχισε ξεκαθαρίζοντας ότι οι ιεράρχες
«παρέχουν στην πολιτική του Βλαντιμίρ Πούτιν, ιδεολογικό υπόβαθρο».
