Ανησυχία για το ενδεχόμενο ανάφλεξης στα Δυτικά Βαλκάνια γεννούν οι παράλληλες και αλληλεπικαλυπτόμενες εξελίξεις, καθώς εκτός από τη συμφωνία των Πρεσπών και το Δημοψήφισμα στην πΓΔΜ, σε εξέλιξη βρίσκονται διαπραγματεύσεις ακόμα και για επαναχάραξη συνόρων μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου.
Σε μια πρώτη ανάγνωση η κινητικότητα αυτή, ιδωμένη αποσπασματικά, δεν μπορεί να προκαλέσει ευρύτερες αναταράξεις, ωστόσο, με μια πιο προσεκτική ματιά διαπιστώνεται ότι στόχος των διαπραγματεύσεων είναι η απεμπλοκή της ευρωατλαντικής πορείας των εμπλεκομένων χωρών, που συνεπάγεται de facto υποβάθμιση του ρόλου και των προσβάσεων της Ρωσίας.
Συνεπώς, με δεδομένα τα συμφέροντα της Μόσχας στην ευρύτερη περιοχή, που περιλαμβάνει τη Σερβία, την πΓΔΜ, το Κόσοβο, τη Βοσνία και την Κροατία, οι επαπειλούμενες μεταβολές θα αποτελούσαν έναυσμα για παρέμβαση του Κρεμλίνου, το οποίο, αν και σιωπά, διαθέτει άμεσο έλεγχο επί παιχτών σε όλα τα μέτωπα.
Η εμπλοκή της Εκκλησίας, τα πάντα ισχυρά και αυτανάφλεκτα εθνικιστικά και σεχταριστικά πάθη, η παρατεταμένη οικονομική καχεξία, όταν ανάγονται σε εργαλεία του γεωπολιτικού και γεωοικονομικού ανταγωνισμού μεγάλων δυνάμεων, αποτελούν όπλα που θα μπορούσαν να εκπυρσοκροτήσουν ανοίγοντας νέο κύκλο πολιτικής αστάθειας και κοινωνικών αναταραχών, θέτοντας εν αμφιβόλω τις προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης.
Το διακύβευμα, λοιπόν, είναι η διασφάλιση της σταθερότητας της περιοχής, η οποία ωστόσο μπορεί να εδραιωθεί με το κλείσιμο των ανοιχτών μετώπων, με τις λιγότερες δυνατόν αντιπαραθέσεις και σε κλίμα συναίνεσης, καθώς σε διαφορετική περίπτωση τοπικοί παίχτες διατρέχουν τον κίνδυνο να βρεθούν να υποδαυλίζουν την έξωθεν τροφοδοτούμενη ένταση.
Επαναχάραξη Συνόρων
Το ζήτημα της επαναχάραξης συνόρων μεταξύ του Κοσόβου και της Σερβίας ή της ανταλλαγής περιοχών, τίθενται επί τάπητος στη διαδικασία των διμερών διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα των Βρυξελλών, προκαλώντας αντιδράσεις σε μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης αμφοτέρων των πλευρών και ιδιαίτερα στις περιοχές της κοιλάδας του Πρέσεβο και του βόρειου Κοσόβου.
Ενδεχόμενες εξελίξεις μπορούν ανά πάσα στιγμή να προκαλέσουν ανάφλεξη, με δεδομένο το βίαιο παρελθόν και τη συνεχιζόμενη δράση ένοπλων ομάδων, στη σκιά μάλιστα της αντιπαράθεσης NATO-Ρωσίας για τη διαμόρφωση σφαιρών επιρροής.
Η έντονη κινητικότητα, που τροφοδοτείται από την πρόοδο στις διαπραγματεύσεις των Βρυξελλών μεταξύ της Σερβίας και του Κοσόβου, αν και δεν παρουσιάζει ενδείξεις ανάφλεξης και διάχυσης, σε αυτή τη φάση, θα μπορούσε να αποδειχθεί θρυαλλίδα για την ευρύτερη περιοχή, τη στιγμή μάλιστα που κορυφώνεται η προεκλογική περίοδος για το Δημοψήφισμα στην πΓΔΜ.
Με δεδομένο ότι ο UCK είχε προκαλέσει εκτεταμένα επεισόδια το 2000-1 στην κοιλάδα του Πρέσεβο, στη Βόρεια Σερβία, όπου απαιτήθηκε η επέμβαση των ειδικών δυνάμεων της Σερβίας, τέτοιες συζητήσεις ξυπνούν πάθη και πυροδοτούν εντάσεις, σε μια ιδιαίτερα εύφλεκτη και υπανάπτυκτη περιοχή
Την κατάσταση περιπλέκουν και οι διαφορετικές ή ασαφείς προσεγγίσεις διεθνών παιχτών, καθώς η Γερμανία είναι η μόνη δύναμη -με επιρροή στην περιοχή- που έχει ταχθεί αναφανδόν κατά οποιασδήποτε μεταβολής συνόρων, ενώ οι ΗΠΑ τηρούν σιγήν ιχθύος, στάση που επιδέχεται πολλών ερμηνειών. Παράλληλα, χώρο για την ανάπτυξη σεναρίων αφήνει και η ηπιότερη -σε σχέση με τη Γερμανία- απόρριψη των φημών από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η αίσθηση ότι ο δυτικός παράγοντας μπορεί να παραβεί την κόκκινη γραμμή της μεταβολής εθνικών συνόρων, που χάραξε με την ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου το 2008, ως μέσο για να κλείσει το ζήτημα της αναγνώρισής του και της απεμπλοκής της πορείας της χώρας προς τις ευρωατλαντικές δομές, προκαλεί αναβρασμό.
Δεν είναι τυχαίο ότι, στις εν εξελίξει διεργασίες, σημαντικό ρόλο παίζουν η Εκκλησία και το Πατριαρχείο της Σερβίας, θεσμοί που εμφανίζονται διχασμένοι, επί κορυφαίων ζητημάτων. Βέβαια, δεν μπορεί να παραγνωριστεί ο αντίστοιχος ρόλος της Dečani Monastery, η οποία αντιτίθεται σθεναρά στην προοπτική αλλαγής συνόρων, κυρίως γιατί εμμένει στη μη αναγνώριση του Κοσόβου.
Those who intend to play with lives of innocent people, defending alleged higher national goals, don’t understand that our resistance to injustice is not meddling into politics but the very essence of the Church, because without our faithful people there is no #Church. #Kosovo pic.twitter.com/8EY64lw5Br
— Fr. Sava, Dečani Monastery (@SavaJanjic) August 23, 2018
Σε τελευταίο post στο λογαριασμό στο twitter η Μονή απαντά στις πιέσεις που δέχεται από την κυβέρνηση της Σερβίας, ου την κατηγορεί για εμπλοκή με την πολιτική, υποστηρίζοντας ότι:
“αυτοί που παίζουν με τις ζωές αθώων ανθρώπων, υπερασπιζόμενοι υποτιθέμενους ανώτερους εθνικούς στόχους, δεν καταλαβαίνουν ότι η παρέμβασή μας δεν αποτελεί εμπλοκή στην πολιτική, αλλά την πεμπτουσία του ρόλου της Εκκλησίας, γιατί χωρίς τους πιστούς δεν υπάρχει Εκκλησία”
Σε αυτό το κλίμα, η KFOR, η νατοϊκή δύναμη που εγγυάται στην ασφάλεια του Κοσόβου πραγματοποίησε προσφάτως άσκηση καταστολής ταραχών
Learn more about exercise Silver Sabre, a @NATO_KFOR led biannual exercise, with a focus on Crowd and Riot control techniques. pic.twitter.com/Epmf3CxKhZ
— SHAPE Public Affairs (@SHAPE_NATO) May 3, 2018
Στις 4 Αυγούστου με αφορμή εμπρηστικά δημοσιεύματα για επέμβαση της KFOR σε κρίσιμες υποδομές η δύναμη διαβεβαίωσε ότι η κατάσταση παραμένει ήπια και υπό έλεγχο:
KFOR is performing its normal duty under UNSCR 1244 mandate.
There is no blockage of the Gazivoda dam, KFOR has not taken control over the dam and any hydroelectric power station.
The situation is calm and under control.
KFOR is here to protect all citizens in Kosovo. #wearekfor— @NATO – KFOR (@NATO_KFOR) August 4, 2018
Η κινητικότητα, ωστόσο, αυτή είναι προφανές ότι αποτελεί ένδειξη υπόγειων εξελίξεων με σκοπό την πρόκληση έντασης που θα οδηγήσει σε εκτροχιασμό των διαπραγματεύσεων στις Βρυξέλλες.
