Τα περιθώρια του Ταγίπ Ερντογάν στενεύουν, η λίρα γράφει απώλειες 80% από τις αρχές του έτους και οι εθνικές και εθνικιστικές διακηρύξεις δεν βοηθούν την κατάσταση στις αγορές, ενώ η Ρωσία στην οποία στράφηκε ο Τούρκος πρόεδρος για βοήθεια και διμερείς συναλλαγές, δεν παρείχε άμεσες λύσεις.
Με δεδομένες τις υψηλές εντάσεις και τη διάθεση του Ντόναλντ Τραμπ να χρησιμοποιήσει την Τουρκία ως πεδίο βολής για επίδειξη δύναμης, ο Ταγίπ Ερντογάν καλείται να λάβει αποφάσεις που θα σταθεροποιήσουν τη χώρα οικονομικά και θα του δώσουν περιθώριο για να διαπραγματευτεί πολιτικά, έτσι ώστε να έχει τις μικρότερες δυνατές απώλειες σε πολιτικό επίπεδο.
Ο Τούρκος πρόεδρος καλείται, στην ουσία, να επιλέξει δήμιο: τον Τραμπ ή τις αγορές.
Ο Ταγίπ Ερντογάν έστειλε αργά χθες το βράδυ τον πρέσβη της Τουρκίας στην Ουάσιγκτον να συναντήσει τον σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας του Ντόναλντ Τραμπ, προσφέροντας κάποιου είδους λύση για τον πάστορα Μπράνσον, κίνηση η οποία ακολούθησε την υπογραφή από τον πρόεδρο των ΗΠΑ της τροπολογίας για το πάγωμα της παράδοσης των F-35 στην Τουρκία και την επανεξέταση των διμερών σχέσεων.
Θέλοντας να σώσει την πολιτική του τιμή ο Ταγίπ Ερντογάν είναι αναγκασμένος να αναζητήσει λύσεις στο τεχνικό-οικονομικό πεδίο, όπου οι επιλογές είναι οι ακόλουθες, αυτόνομα ή και συνδυαστικά:
1. Αυξήσεις επιτοκίων
Σε πρώτη φάση η περαιτέρω αύξηση των επιτοκίων, πάνω από 500 μονάδες βάσης, ταυτόχρονα η λήψη μέτρων λιτότητας στο 1-2% του ΑΕΠ και μέτρα για την αντιμετώπιση των ανησυχιών για τα επισφαλή χρέη στις τράπεζες σε τομείς όπως η ενέργεια, το Real Estate και οι κατασκευές θα ήταν ικανά να δώσουν στις αγορές αίσθηση εκλογίκευσης της Άγκυρας και θα ανέκοπταν τις πιέσεις.
Αυτό συνεπάγεται αποκατάταση της ανεξαρτησίας της Κεντρικής Τράπεζας, όπως ζητά και η Γερμανία, που πρακτικά σημαίνει πολιτική ήττα του Ταγίπ Ερντογάν στην προσπάθειά του να ελέγξει όλο το φάσμα της οικονομικής πολιτικής.
Ο Ερντογάν, όμως, κατέστησε σαφές το Σάββατο ότι δεν είχε καμία πρόθεση να επιτρέψει την άνοδο των επιτοκίων, λέγοντας:
“Εάν δεν μειώσουν τα επιτόκια, τότε η αύξηση του είναι ένα όχημα εκμετάλλευσης που θα κάνει τους πλούσιους πλουσιότερους και τους φτωχούς φτωχότερους”
Η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας ανακοίνωσε σειρά μέτρων για τη στήριξη των τουρκικών τραπεζών και της λίρας, χθες, δεν ανέβασε όμως τα επιτόκια, επιβεβαιώνοντας την απώλεια ανεξαρτησίας και καθιστώντας τις αγορές ακόμη πιο σκεπτικές.
Ελλείψει επιθετικών ενεργειών από τις κεντρικές τράπεζες, η λίρα θα συνεχίσει να διολισθαίνει καθώς οι καθαρές εκροές κεφαλαίων θα συνεχιστούν. Χωρίς καθαρές εισροές κεφαλαίων, τα αποθεματικά θα μειωθούν περαιτέρω, υποσκάπτοντας τελικά την ικανότητα της Τουρκίας να χρηματοδοτήσει το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.
Αντί για την αύξηση των επιτοκίων, οι δείκτες απαίτησης αποθεματικών CBRT μείωσαν τα ρευστά διαθέσιμα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, ενώ ο επόπτης του τραπεζικού συστήματος BDDK δήλωσε ότι θα περιορίσει τις συναλλαγές swap, spot και τα προθεσμιακά συμβόλαια με ξένους επενδυτές στο 50% των ιδίων κεφαλαίων της τράπεζας.
Οι αγορές όμως εκλαμβάνουν τα μέτρα της Κεντρικής Τράπεζας ως “ασπιρίνη στον καρκίνο” και θα τα χρησιμοποιήσουν εις βάρος της Τουρκίας, απεκδύοντας τη χώρα από το υπόλοιπο της διαθέσιμης ρευστότητας, καθώς τα επενδυτικά κεφάλαια υλοποιούν τους σχεδιασμούς εξόδου.
2. Νομισματική σύνδεση
Επί τάπητος τίθεται, τουλάχιστον σε θεωρητικό επίπεδο, η σύνδεση της λίρας με άλλο νόμισμα, πρόταση που κατέθεσε ο Steve Hanke, καθηγητής εφαρμοσμένης οικονομίας στο πανεπιστήμιο Johns Hopkins, ενώ πρότεινε τη σύσταση νομισματικού συμβουλίου, μια κίνηση που θα αναγκάσει την Άγκυρα να σταματήσει τις παρεμβάσεις στη νομισματική πολιτική.
Αυτό θα συνέβαλε στη σταθεροποίηση του νομίσματος και στην αποκατάσταση της αξιοπιστίας της Τουρκίας στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Ωστόσο, ακόμα και μια τέτοια αλληλουχία θεωρείται δύσκολο ότι θα οδηγούσε σε επίλυση των προβλημάτων της Τουρκίας, τα οποία έχουν σωρευθεί τόσο σε οικονομικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο.
3. Capital Controls
Ο Ταγίπ Ερντογάν το Σαββατοκύριακο ζήτησε εκ νέου από τους Τούρκος να μην βγάζουν χρήματα από τη χώρα και να μετατρέψουν όσο χρυσό και ξένο νόμισμα διαθέτουν σε λίρες, για να στηρίξουν την εθνική προσπάθεια, ενώ έκανε λόγο για “οικονομικό πόλεμο”.
Τα αποτελέσματα της στρατηγικής αυτής δεν αναμένεται να διαφοροποιήσουν τη ζοφερή εικόνα, καθώς το απόθεμα των φανατικών του Ερντογάν δύσκολα θα μπορέσει να αντισταθμίσει τη μαζική φυγή κεφαλαίων από μεγάλους επενδυτές, εισχυρά χαρτοφυλάκια και την τουρκική ελίτ.
Από την άλλη πλευρά, αν και ο Ερτογάν απευθυνόταν στους Τούρκους πολίτες, η έκκλησή του αντήχησε ως κραυγή απόγνωσης στις αγορές, ένδειξη που επέτεινε τις πιέσεις στη λίρα.
Κάθε καθυστέρηση στην επιβολή Capital Controls επιδεινώνει τη θέση που θα βρίσκεται η χώρα την επομένη, ενώ η αναπλήρωση των απωλειών κεφαλαίων στις εμπορικές τράπεζες από φρέσκο χρήμα που τυπώνει η Κεντρική Τράπεζα εκτοξεύει τον πληθωρισμό.
4. Προσφυγή στο ΔΝΤ
Εκπρόσωπος του ΔΝΤ δήλωσε την Παρασκευή ότι δεν υπάρχει προεργασία για υποβολή αιτήματος της Τουρκίας στο ΔΝΤ, ωστόσο, μια τέτοια κίνηση θα αποτελούσε ίσως την πιο αποτελεσματική γραμμή άμυνας έναντι της υποχώρησης της λίρας.
Κάτι αντίστοιχο συνέβη στην Αργεντινή όταν το νόμισμα βρέθηκε να υποτιμάται έως και 40% σε λίγους μήνες, η χώρα αντιμετώπιζε επίσης πρόβλημα υψηλού εξωτερικού χρέους και απώλειας εμπιστοσύνης των αγορών.
Ο Ερντογάν θεωρείται, όμως, απίθανο να κινηθεί αυτοβούλως σε αυτή την κατεύθυνση, καθώς προ ολίγων ημερών δήλωνε ότι προσφυγή στο ΔΝΤ σημαίνει απώλεια της ανεξαρτησίας της Τουρκίας.
Πολιτικά, επίσης, ενδεχόμενη διάσωση από το ΔΝΤ θα οδηγήσει στη λήψη αντιδημοφιλών μέτρων, με αυξήσεις φόρων και περιορισμό κρατικών δαπανών.
