Η μαξιμαλιστική στρατηγική της Τουρκίας στη διπλωματία και τις διαπραγματεύσεις αποδεικνύεται παγίδα για τον Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος έχοντας ανοίξει οκτώ, τουλάχιστον, μέτωπα με τις ΗΠΑ, δέχεται την καταιγιστική επίθεση των αγορών, που τον βρήκαν ανοιχτό.
Το γαλλικό πρακτορείο ειδήσεων, σε ανάλυσή του, εντόπισε έξι εστίες έντασης στις διμερείς σχέσεις. Το Crisis Monitor προσθέτει δύο ακόμα, τα οποία σύμφωνα με τη δική μας εκτίμηση αποτελούν μείζονα θέματα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη γεφύρωση των διαφορών.
Σε κάθε περίπτωση, τα βήματα της επιβολής κυρώσεων αποτελούν πράξεις με αντίκτυπο που υπερβαίνει την περίοδο της διπλωματικής κρίσης, ενώ σε μια εύθραυστη οικονομία, όπως η τουρκική, η απώλεια αξιοπιστίας εκτιμάται ότι θα δημιουργήσει μακροχρόνιες ρηγματώσεις.
Σύμφωνα με το γαλλικό πρακτορείο κορυφαία ζητήματα είναι
Φετχουλάχ Γκιουλέν
Η βασικότερη αιτία της οργής της Άγκυρας είναι κατά πάσα πιθανότητα η παραμονή από το 1999 του Τούρκου ιεροκήρυκα, Φετχουλάχ Γκιουλέν, στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Τουρκία κατηγορεί τον πρώην σύμμαχο του προέδρου Ερντογάν, ότι ενορχήστρωσε το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 και έκτοτε έχει εξαπολύσει ανθρωποκυνηγητό εναντίον των υποστηρικτών του.
Επανειλημμένως, η Άγκυρα έχει ζητήσει την έκδοση του Γκιουλέν στην Τουρκία, με αρνητικά προς το παρόν αποτελέσματα.
«Το ερώτημα που τίθεται είναι άραγε, υπάρχουν επαρκώς σαφείς αποδείξεις της προσωπικής ανάμιξης του Φετουλάχ Γκιουλέν στο πραξικόπημα του 2016» διερωτήθηκε στα τέλη Ιουλίου, υψηλόβαθμος αξιωματούχος του αμερικανικού State Department.
Άντριου Μπράνσον
Οι κατηγορίες εις βάρος του Αμερικανού πάστορα, Άντριου Μπράνσον, περί εμπλοκής στο πραξικόπημα του 2016, ήταν το ποτήρι που ξεχείλισε την οργή των ΗΠΑ εις βάρος της Τουρκίας.
Ο ίδιος, αρνούμενος κάθε ανάμιξη, έχει τεθεί υπό κατ’ οίκον περιορισμό, αφού πρώτα βρέθηκε για 21 μήνες στις τουρκικές φυλακές. Αξιώνοντας την άμεση απελευθέρωσή του, η Ουάσιγκτον επέβαλε οικονομικές κυρώσεις εις βάρος δύο Τούρκων υπουργών.
Την Παρασκευή, παράλληλα, ο πρόεδρος Τραμπ προχώρησε στον διπλασιασμό των δασμών στις εισαγωγές αλουμινίου και χάλυβα από τη γειτονική χώρα.
Η δίκη Halkbank
Τον περασμένο Μάιο, ο Μεχμέτ Χακάν Ατίλα, πρώην αναπληρωτής γενικός διευθυντής της τουρκικής κρατικής τράπεζας Halkbank, καταδικάστηκε από την αμερικανική δικαιοσύνη σε ποινή φυλάκισης 32 ετών.
Ο ίδιος, παρότι βρέθηκε ένοχος για τραπεζική απάτη και συνωμοσία, άσκησε έφεση, με την Άγκυρα να ασκεί έντονη κριτική στην αμερικανική δικαιοσύνη.
Η προοπτική επιβολής ενός τεράστιου προστίμου στη Halkbank έρχεται να προστεθεί στις ήδη υπάρχουσες οικονομικές ανησυχίες της Άγκυρας.
Στην «καρδιά» αυτής της υπόθεσης, η οποία θα μπορούσε να λάβει εκρηκτικές διαστάσεις, βρίσκεται ο Τουρκοϊρανός επιχειρηματίας, Ρεζά Ζαράμπ.
Κατά τη διάρκεια της εκδίκασης, μάλιστα, ο τελευταίος έκανε λόγο για εμπλοκή του Ερντογάν στην υπόθεση, όπως επίσης και άλλων υπουργών της τουρκικής κυβέρνησης.
Κούρδοι στη Συρία
Η Τουρκία συνεχίζει να κατηγορεί τις ΗΠΑ για τη στήριξη που παρέχουν στις συριακές Μονάδες Προστασίας του Κουρδικού Λαού (YPG), στο πλαίσιο της μάχης εναντίον του Ισλαμικού Κράτους.
Η Άγκυρα κατηγορεί την YPG για στενές σχέσεις με το ΡΚΚ, το οποίο στη γειτονική χώρα θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση.
Κατά τη διάρκεια του 2018, ο τουρκικός στρατός επενέβη στη βόρεια Συρία, εκδιώχνοντας τις δυνάμεις των YPG από τον θύλακα του Αφρίν. Κατόπιν, η Άγκυρα απείλησε να επεκτείνει τις επιχειρήσεις και προς την πόλη Μανμπίτζ, όπου βρίσκονται και Αμερικανοί στρατιώτες.
Ωστόσο, Τουρκία και ΗΠΑ συμφώνησαν σε έναν «οδικό χάρτη», ο οποίος προβλέπει τη σταδιακή αποχώρηση των YPG από τη Μανμπίτζ.
Η προσέγγιση Άγκυρας – Μόσχας
Η Άγκυρα και η Μόσχα συνεργάζονται στενά στο θέμα της Συρίας, όμως το βασικό θέμα που προκαλεί την ανησυχία της Ουάσιγκτον, είναι η συμφωνία για την αγορά ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων S-400.
Το αμερικανικό Κογκρέσο υπερψήφισε στις αρχές Αυγούστου, ένα νομοσχέδιο, το οποίο απαγορεύει στο Πεντάγωνο να παραδώσει στην Τουρκία μαχητικά αεροσκάφη, τύπου F-35, για όσο διάστημα η Άγκυρα δεν δεσμεύεται να τερματίσει τις διαπραγματεύσεις για την αγορά των S-400.
Η βάση του Ιντσιρλίκ
Από την αρχή της κρίσης με τις ΗΠΑ, στις αρχές Αυγούστου, διατυπώθηκε η άποψη στην Τουρκία ότι πρέπει να «κλείσει» η αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ, η οποία βρίσκεται στη νότια Τουρκία και χρησιμοποιείται από τις ΗΠΑ για τις επιχειρήσεις εναντίον των τζιχαντιστών, στη Συρία.
Το Crisis Monitor εστιάζει περισσότερο στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου, περιοχή στην οποία ξεκινά η εφαρμογή του νέου γεωοικονομικού δόγματος του Ντόναλντ Τραμπ, καθώς και στη Μέση Ανατολή όπου ο πρόεδρος των ΗΠΑ επιχειρεί την ανατροπή του status quo.
Ειδικότερα, ο αγωγός EastMed από το Ισραήλ μέχρι την Ιταλία, που εμπλέκει την Ελλάδα και την Κύπρο, αποτελεί ζήτημα που ο Ταγίπ Ερντογάν θέτει μετ επιτάσεως στις διαπραγματεύσεις, ζητώντας να περάσει από την Τουρκία, καθώς θέλει να αποφύγει την ισχυρποίηση της Κύπρου και την εδραίωση των σχέσεων Λευκωσίας, Τελ Αβίβ και Ουάσιγκτον. Παράλληλα αντιδρά σθεναρά και στον αγωγό Αιγύπτου-Ελλάδας, ο οποίος τελεί επίσης υπό την αιγίδα των ΗΠΑ και έχει στόχο να τροφοδοτήσει τα Βαλκάνια, σε συνδυασμό με τν σταθμό LNG στην Αλεξανδρούπολη, που επίσης ενοχλεί τον Τούρκο πρόεδρο.
Στο πεδίο της Μέσης Ανατολής, η ανάδειξη της Σαουδικής Αραβίας σε περιφερειακό ρυθμιστή και η ενεργοποίηση της Αιγύπτου ως διαμεσολαβητή αποτελούν κινήσεις, από την πλευρά των ΗΠΑ, που υποσκάπτουν την τουρκική επιρροή. Η Τουρκία, όμως, έχασε αυτή την παρτίδα, όταν βρέθηκε σε κρίση με το Ισραήλ, τα συμφέροντα και η ασφάλεια του οποίου αποτελούν αντικειμενικό στόχο των αμερικανικών πρωτοβουλιών.
Συνεπώς, δεδομένης της αξίας των δύο τελευταίων μετώπων, τόσο για τις ΗΠΑ όσο και για την Τουρκία, η επίτευξη συμβιβασμού, έστω με αντισταθμιστικά και έναν οδικό χάρτη για την ολοκλήρωση των διαδικασιών και την αποφυγή εντάσεων, θα αποτελούσε ενδεχομένως το κλειδί για την αποκλιμάκωση της έντασης.
