Σε κλοιό ταυτόχρονης κλιμάκωσης γεωπολιτικών και γεωοικονομικών εντάσεων βρίσκεται πλέον η παγκόσμια οικονομία και ιδιαίτερα η Ευρωπαϊκή, καθώς οι ΗΠΑ αυξάνουν παράλληλα τις πιέσεις έναντι της Τουρκίας, της Ρωσίας, της Κίνας και του Ιράν, ενώ αρνητικά επιδρά και η ένταση Σαουδικής Αραβίας-Καναδά, καθώς επηρεάζονται όλοι οι άμεσοι εμπορικοί εταίροι της ΕΕ.
Οι κινήσεις στη γεωοικονομική σκακιέρα με την επιβολή δασμών, στη γεωπολιτική με τις κυρώσεις ανεβάζουν το ρίσκο για τις αγορές, επιδεινώνουν το οικονομικό κλίμα και περιορίζουν τη διάθεση ανάληψης κινδύνου, με αποτέλεσμα να υποσκάπτουν τις προοπτικές παγκόσμιας ανάπτυξης. Τα παράλληλα αλληλεπικαλυπτόμενα μέτωπα που έχουν ανοίξει οι ΗΠΑ με όλους τους εταίρους και συμμάχους της ΕΕ, ενώ κήρυξαν προσωρινή ανακωχή με την Ένωση, αποτελούν τη σαφέστερη ένδειξη της πλήρους έκτασης και επίθεσης που επιχειρούν έναντι της Ευρώπης.
Το ΔΝΤ έχει ήδη αποτιμήσει το κόστος του εν εξελίξει εμπορικού πολέμου που έχει κηρύξει ο Ντόναλντ Τραμπ στο 0,5% του παγκόσμιου ΑΕΠ, ήτοι στα 450 δισ. δολάρια, χωρίς όμως να συνεκτιμήσει τις επιπτώσεις του παγκόσμιου κύματος ανασφάλειας λόγω της γεωπολιτικής έντασης.
Ενδεικτικά του νέου τοπίο που διαμορφώνεται είναι οι προειδοποιήσεις από τη Ρωσία για οικονομικό πόλεμο, οι κινήσεις οικονομικής θωράκισης της ΕΕ έναντι της Τουρκίας και ο αντίκτυπος που έχουν σε μετοχές, ισοτιμίες.
Σύμφωνα με τους FT, Τούρκοι δανειολήπτες χρωστούν 83,3 δισ. δολάρια σε ισπανικές τράπεζες, 38,4 δισ. δολάρια σε γαλλικές και 17 δισ. δολάρια σε ιταλικές τράπεζες.
Οι ΗΠΑ έχουν εκφράσει δημοσίως και σε υψηλούς τόνους την αντίθεσή τους στην εντεινόμενη ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ από τη Ρωσία, καθώς επιδιώκουν θέση στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου, μέσω του LNG.
Η τουρκική λίρα βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση, από το πρωί, με απώλειες που προσεγγίζουν το 13,5% και την ισοτιμία στο νέο ιστορικό χαμηλό των 6,3 λιρών/δολάριο, μετά από δημοσίευμα των Financial Times που αποκαλύπτει τις κινήσεις θωράκισης ΕΚΤ-SSM με απέναντι στην ραγδαία εξελισσόμενη κρίση της τουρκικής οικονομίας.
Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει προγραμματίσει για σήμερα, την ανακοίνωση του νέου οικονομικού μοντέλου, σε μια προσπάθεια να δείξει ισχυρή πολιτική βούληση στην κατεύθυνση του εξορθολογισμού της τουρκικής οικονομίας, ο κατήφορος της οποίας επιταχύνεται με γεωμετρική πρόοδο, αν και η Fitch είχε εκτιμήσει ότι οι τράπεζες θα μπορούν να εξυπηρετούν το εξωτερικό τους χρέος για τουλάχιστον ένα έτος ακόμα.
Το τουρκικό νόμισμα έχει χάσει σχεδόν το ένα τρίτο της αξίας του από την αρχή του έτους, λόγω των ανησυχιών για την επιρροή του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη νομισματική πολιτική της χώρας, αλλά και λόγω των διπλωματικών εντάσεων Τουρκίας-ΗΠΑ.
Αντιπροσωπεία από την Άγκυρα συναντήθηκε στην Ουάσινγκτον την Τετάρτη με Αμερικανούς αξιωματούχους προκειμένου να διευθετηθούν οι εντάσεις, ωστόσο δεν υπάρχουν ενδείξεις άρσης του αδιεξόδου, ενώ ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες κάνουν λόγο και για συναντήσεις με της ίδιας ομάδας με στελέχη του ΔΝΤ.
Όπως αποκαλύπτουν οι FT, τους τελευταίος μήνες ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός της ΕΚΤ έχει ξεκινήσει να παρακολουθεί στενά τις σχέσεις των ευρωπαϊκών τραπεζών με την Τουρκία. αν και δεν κρίνει ακόμα την κατάσταση κρίσιμη, ωστόσο, θεωρεί πως η ισπανική BBVA, η ιταλική UniCredit και η γαλλική BNP Paribas έχουν ιδιαίτερη έκθεση στην γειτονική χώρα.
Η πτώση της λίρας πλήττει τα έσοδα ευρωπαϊκών τραπεζών με μεγάλες επενδύσεις στην Τουρκία και την αξία των μεριδίων τους.
Ο κίνδυνος που απασχολεί την ΕΚΤ είναι το ενδεχόμενο Τούρκοι δανειολήπτες που δεν είναι προστατευμένοι έναντι της αδυναμίας της λίρας, να αρχίσουν να κηρύσσουν χρεοκοπία σε δάνειά τους σε ξένο νόμισμα –τα οποία αποτελούν περίπου το 40% των περιουσιακών στοιχείων των τουρκικών τραπεζών.
Το δημοσίευμα των FT προβλημάτισε τους επενδυτές στην αγορά συναλλάγματος, με αποτέλεσμα το ευρώ να υποχωρεί σε χαμηλό 13 μηνών έναντι του δολαρίου, στα 1,146 δολάρια.
Όπως μετέδωσαν οι Financial Times, το τουρκικό υπουργείο Οικονομικών σημειώνει στην ανακοίνωση πως σκοπεύει να κρατήσει το δημοσιονομικό έλλειμμα φέτος κάτω από το 2% του ΑΕΠ και αναμένει η ανάπτυξη να αγγίξει το 3% με 4% την επόμενη χρονιά. Προηγουμένως προέβλεπε ανάπτυξη 5,5%.
Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο διαμορφώθηκε στο 5,6% του ΑΕΠ πέρυσι, αναμένεται να κλείσει κάτω από το 4% την επόμενη χρονιά και ο πληθωρισμός, ο οποίος κινείται τώρα στο 15%, θα επιστρέψει «σε σύντομο διάστημα» σε μονοψήφια νούμερα.
Το τουρκικό υπουργείο επισημαίνει ακόμα πως οι τουρκικές τράπεζες και εταιρίες δεν αντιμετωπίζουν ρίσκα, παρά τις ανησυχίες για το επίπεδο του χρέους των τουρκικών εταιριών.
Γεωοικονομική κρίση: Εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας
Παράλληλα, κλιμακώνεται η εμπορική διαμάχη της Κίνας με τις ΗΠΑ καθώς το Πεκίνο απαντά με πρόσθετους δασμούς 25% στις εισαγωγές αμερικανικών προϊόντων αξίας 16 δισ. δολαρίων, όπως πετρέλαιο, προϊόντα χάλυβα, αυτοκίνητα και ιατρικός εξοπλισμός, σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Εμπορίου.
«Είναι μια εντελώς παράλογη πρακτική», ανέφερε το υπουργείο Εμπορίου στην ιστοσελίδα του, απαντώντας στην απόφαση των ΗΠΑ να επιβάλει δασμούς 25% σε πρόσθετα κινεζικά προϊόντα αξίας 16 δισεκ. δολαρίων στις 23 Αυγούστου.
Νωρίτερα, η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ είχε ανακοινώσει την επιβολή. από την 23η Αυγούστου τελωνειακούς δασμούς 25% σε κινεζικά εισαγόμενα προϊόντα συνολικής αξίας 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σε αντίποινα για τις «δόλιες εμπορικές πρακτικές» που προσάπτει στην Κίνα, γνωστοποίησε την Τρίτη ο μόνιμος αντιπρόσωπος των ΗΠΑ για το εμπόριο (USTR).
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ουάσιγκτον επιβάλλει ήδη, από την 6η Ιουλίου, πρόσθετους τελωνειακούς δασμούς 25% σε εισαγόμενα κινεζικά αγαθά αξίας 34 δισεκ. δολαρίων. Πλέον θα στοχοθετηθούν πολλά ακόμη αγαθά κινεζικής προέλευσης, αξίας άλλων 16 δισεκ. δολαρίων. Συνολικά, στοχοθετούνται 279 προϊόντα που παράγονται στην Κίνα, διευκρίνισαν οι υπηρεσίες του USTR.
Γεωπολιτική ένταση ΗΠΑ-Ιράν με στόχο την ΕΕ
Σε οιονεί κρίση αναβαθμίζεται η κατάσταση που διαμορφώνεται πλέον στη Μέση Ανατολή μετά την ενεργοποίηση των αμερικανικών κυρώσεων κατά του Ιράν, καθώς η ρητορική της Ουάσιγκτον δείχνει σαφή διάθεση πρόκλησης της Τεχεράνης.
Το Ιράν αποτελεί την πρώτη hot zone του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ-ΕΕ, καθώς τέθηκαν σε ισχύ οι νέες οικονομικές κυρώσεις της Ουάσιγκτον, για το πυρηνικό του πρόγραμμα, ενώ η ΕΕ ενεργοποίησε την “ασπίδα”.
Η απόσυρση των ΗΠΑ από την ιστορική πολυμερή συμφωνία για τα πυρηνικά, που υπεγράφη το 2015, και η μονομερής επαναφορά των κυρώσεων πυροδοτούν έντονη ανησυχία για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, αλλά και για επιπτώσεις στις αγορές πρώτων υλών και ευρύτερα στην παγκόσμια οικονομία.
Η Κομισόν όμως προκειμένου να προστατεύσει τις ευρωπαϊκές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στη χώρα θέτει από σήμερα σε εφαρμογή ένα νέο νόμο που παρεμποδίζει την εφαρμογή των κυρώσεων, παρέχοντας στις επιχειρήσεις κάλυψη και ανάκτηση ζημιών μέσω της ΕΕ.
Αν και μέχρι στιγμής η κυβέρνηση του Ιράν δεν απαντά στις αμερικανικές προκλήσεις παρά μόνο λεκτικά, οι πιθανότητες προβοκάτσιες που θα εξαναγκάσουν κάποιο θερμό επεισόδιο ενισχύονται.
Η ρητορική και στρατιωτική κλιμάκωση που παρατηρείται τις τελευταίες ώρες αναμένεται να έχει επίδραση στις τιμές των ναύλων, στο πετρέλαιο, ακόμα και στα σιτηρά και τα υπόλοιπα εμπορεύματα που διακινούνται, ενώ θα έχει αντίκτυπο, αναπόφευκτα, στις αγορές μετοχών.
Απειλεί και… απειλείται η Ρωσία
Ως κήρυξη οικονομικού πολέμου θα θεωρηθούν ενδεχόμενες αμερικανικές κυρώσεις που θα στοχεύσουν τις τράπεζες και τον χρηματοοικονομικό τομέα της Ρωσίας, ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός της χώρας Ντιμίτρι Μεντβέντεφ.
Όπως δήλωσε ο Ντιμίτρι Μεντβέντεφ, αν επιβληθούν κυρώσεις στις ρωσικές τράπεζες και στην αγορά συναλλάγματος τότε η Ρωσία θα το εκλάβει ως κήρυξη οικονομικού πολέμου και θα απαντήσει με κάθε όποιο τρόπο κρίνει κατάλληλο, ενώ καταλήγοντας δήλωσε:
“Οι Αμερικανοί φίλοι μας δεν θα πρέπει να αμφιβάλλουν γι αυτό”.
