H πρόσκληση του ΝΑΤΟ προς την ΠΓΔΜ για ενταξιακές συνομιλίες και η απέλαση των ρώσων διπλωματών από την κυβέρνηση της Αθήνας έχουν σύμφωνα με τα social media μια κοινή συνιστάμενη: την επικύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών. Ταυτόχρονα η αποκάλυψη ρωσικού δακτύλου επιρροής με επίκεντρο τη Βόρεια Ελλάδα προκάλεσε διάφορα ερωτήματα που η ελληνική διαδικτυακή κοινή γνώμη προσπάθησε να απαντήσει.
Γράφουν Νίκος Αρβανίτης – Γιώργος Ξ. Πρωτόπαπας
Τα queries «Σύνοδος ΝΑΤΟ» και «Ρώσοι Διπλωμάτες» κατέγραψαν στο ελληνικό διαδίκτυο, σύμφωνα με το PaloPro, 38.322 συνολικές αναφορές για την χρονική περίοδο 11 – 17 Ιουλίου 2018. Η «Σύνοδος ΝΑΤΟ» συγκέντρωσε μεγαλύτερο αριθμό αναφορών. Αντίθετα, οι «Ρώσοι Διπλωμάτες» κατέγραψαν πολύ μικρότερο αριθμό αναφορών δείχνοντας ότι ένας αριθμός χρηστών του ελληνικού διαδικτύου επέλεξε να μην ασχοληθεί με το θέμα. Παράλληλα, τα συναισθήματα των αναφορών διαφέρουν σημαντικά στα δυο queries. H «Σύνοδος ΝΑΤΟ» παρουσιάζει έντονη κυριαρχία αρνητικών συναισθημάτων ενώ οι «Ρώσοι διπλωμάτες» εμφανίζουν πλειοψηφία ουδέτερων συναισθημάτων.
Θεματολογία
Η θεματολογία για τα queries «Σύνοδο ΝΑΤΟ» και «Ρώσοι Διπλωμάτες» την υπό εξέταση χρονική περίοδο 11 -17 Ιουλίου 2018 επικεντρώθηκε σύμφωνα με τα Main Topics του PaloPro στις ακόλουθες αναφορές:
- Στην πρόσκληση που απηύθυνε στην ΠΓΔΜ το ΝΑΤΟ για ενταξιακές συνομιλίες.
- Στην απόφαση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ να απελάσει τους ρώσους διπλωμάτες και στα κίνητρά της.
- Στην φιέστα που διοργάνωσε ο σκοπιανόςπρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ στη χώρα του για την πρόσκληση από το ΝΑΤΟ.
- Στις εξελίξεις για το θέμα των δυο ελλήνων στρατιωτικών οι οποίοι συνεχίζουν να παραμένουν φυλακισμένοι στην Ανδριανούπολη.
- Στη δήλωση του Ζόραν Ζάεφ ότι «Έλληνες επιχειρηματίες» που «διάκεινται ευνοϊκά προς τις ρωσικές θέσεις» κατέβαλαν σε πολίτες της ΠΓΔΜ ποσά από 13.000 δολάρια έως 21.000 δολάρια για να «διαπράξουν βίαιες ενέργειες» ενόψει του κρίσιμου δημοψηφίσματος αργότερα φέτος.
Συμπεράσματα
Η ελληνική διαδικτυακή κοινή γνώμη, σύμφωνα με την ανάλυση περιεχομένου του PaloPro, κρατάει στο σύνολο της στάση αναμονής στην απέλαση των ρώσων διπλωματών και επικρίνει την πρόσκληση του ΝΑΤΟ στην ΠΓΔΜ για ενταξιακές συνομιλίες. Αναλυτικότερα τα συμπεράσματα των social media:
- Το ρωσικό δίκτυο επιρροή έχει πάρει τη μορφή ενός infowar στο ελληνικό διαδίκτυο. Η καταγγελία του σκοπιανού πρωθυπουργού Ζόραν Ζάεφ για «έλληνες επιχειρηματίες που διάκεινται ευνοϊκά στη Ρωσία» σε συνδυασμό με τις απελάσεις ρώσων διπλωματών από την ελληνική κυβέρνηση φαίνεται να αποτελούν μέρος μια μιντιακής στρατηγικής ώστε να στιγματιστούν οι αντιδράσεις για τη Συμφωνία των Πρεσπών.
- Η διαρροή της απέλασης των Ρώσων διπλωματών στον Τύπο και η αναπόφευκτη εμπλοκή των social media υποδηλώνει ότι κάποιοι κύκλοι επιδίωξαν να δημοσιευθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να λάβει μεγάλες διαστάσεις.
- Το Μέγαρο Μαξίμου εμφάνισε στην περίπτωση των Ρώσων διπλωματών για μια ακόμη φορά επικοινωνιακό έλλειμα. Η διαρροή της είδησης σε μεγάλο κεντρικό ΜΜΕ δεν απέδωσε τα αναμενόμενα αποτελέσματα για την κυβέρνηση. Το γεγονός ότι αγνοήθηκαν ιστοσελίδες και ψηφιακά ΜΜΕ της Βορείας Ελλάδας που γνωρίζουν τις τοπικές ισορροπίες και έχουν επιρροή στις μικρές κοινωνίες δεν βοήθησε επικοινωνιακά την κυβέρνηση. Η ανάλυση των ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων δείχνει ότι η είδηση πήρε μεταγενέστερα διαστάσεις σε τοπικά ΜΜΕ με βάση το επιτόπιο ρεπορτάζ.
- Χρήστες των social media εμφανίζουν το Ζόραν Ζάεφ να βοηθάει τον Αλέξη Τσίπρα να διαχειριστεί το Μακεδονικό επειδή κατάγγειλε δραστηριότητες ρωσικού δάκτυλου στη χώρα του.
- Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας αγνοεί το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας που συνεχίζει να αντιδράει στη Συμφωνία των Πρεσπών. Η κυβέρνηση προσπαθεί ανεπιτυχώς να συνδέσει το ρωσικό δάκτυλο με τη «διπλωματία των συλλαλητηρίων».
- Το δίκτυο ρωσικής επιρροής σε επίπεδο «θρησκευτικής διπλωματίας» κάνει κάποιους χρήστες των social media να συνδέουν την απέλαση των ρώσων διπλωματών από την κυβέρνηση Αλέξη Τσίπρα με το σκάνδαλο της Μόνης Βατοπεδίου του καθηγούμενου γέροντα Εφραίμ που προκάλεσε και την πτώση της κυβέρνησης Κώστα Καραμανλή. Ο Εφραίμ είχε επισκεφθεί το Βλαντιμίρ Πούτιν στην οικεία του στη Μόσχα.
- Η απέλαση των ρώσων διπλωματών ερμηνεύεται από τα social media ως μια απόφαση που δίνει τα διαπιστευτήρια της ελληνικής κυβέρνησης στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
- Χρήστες των social media επαναφέρουν στη δημοσιότητα την εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ -ΑΝΕΛ κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων της κυβερνητικής θητείας όταν θεωρούσαν τη Ρωσία ως μια σοβαρή εναλλακτική απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση (αγωγός φυσικού αερίου, εκτύπωση δραχμής σε Ρωσία, συνεργασία στο τομέα της άμυνας). Οι συγκεκριμένοι χρήστες επικρίνουν την κυβέρνηση Τσίπρα για ασυνέπεια και σε θέματα εξωτερικής πολιτικής αναφορικά με τη Ρωσία.
- To αφήγημα του «ξανθού γένους» και η ελληνό-ρωσική συμμαχία συνεχίζει να επηρεάζει, έναν αριθμό χρηστών των social media που γίνεται εμφανές από τις επικριτικές αναφορές τους προς την απέλαση των ρώσων διπλωματών. Ωστόσο παρατηρείται μια έλλειψη γνώσεων για τις ελληνό-ρωσικές σχέσεις και παντελή άγνοια για το πως λειτουργούν οι υπηρεσίες πληροφοριών. Παράλληλα, οι συγκεκριμένοι χρήστες χαρακτηρίζονται από έντονα αντί-ευρωπαϊκά και αντιαμερικανικά αισθήματα.
- Η προσδοκία για ενδυνάμωση των ελληνό-ρωσικών σχέσεων από τις ελληνικές κυβερνήσεις παλαιότερα του Κώστα Καραμανλή και την τωρινή του Αλέξη Τσίπρα, δημιούργησαν, σύμφωνα με κάποιους συνειδητοποιημένους χρήστες του διαδικτύου, τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη ενός ρωσικού δάκτυλου επιρροής μέσω πολιτικών κοινωνικών, οικονομικών και πολιτισμικών δράσεων, «διπλωματίας πόλεων» και «θρησκευτικής διπλωματίας». Οι δράσεις αυτές έδωσαν και την ευκαιρία σε κάποια άτομα να εμφανιστούν και να πλασαριστούν ως «πυλώνες» της ελληνό-ρωσικής φιλίας προωθώντας τα ρωσικά συμφέροντα αλλά και ικανοποιώντας προσωπικές τους φιλοδοξίες.
- Κάποιοι χρήστες του διαδικτύου θεωρούν όψιμη την απέλαση των Ρώσων διπλωματών καθώς ο ρωσικός δάκτυλος επιρροής είναι γνωστός εδώ και χρόνια για τη δράση του και θα μπορούσε να ληφθούν κατάλληλες δράσεις πολύ πιο πριν. Οι ελληνικές αρχές ασφαλείας, εμφάνισαν ένα έλλειμα αποφασιστικότητας και ίσως ανοχής απέναντι στο ρωσικό δάκτυλο.
- Η απέλαση των Ρώσων διπλωμάτων, σύμφωνα με το διαδίκτυο, φαίνεται να χτυπάει ένα οικονομικό και πολιτιστικό σύστημα στη Βόρεια Ελλάδα που έχει αναπτυχθεί με βάση τις προσδοκίες για μια στενή συμμαχία Ελλάδας – Ρωσίας.
- Η κυβέρνηση Τσίπρα, σύμφωνα με κάποιες αναφορές του διαδικτύου, αναγκάστηκε τελικά να επιλέξει πλευρά με την απέλαση των ρώσων διπλωματών εξαιτίας ισχυρών πιέσεων που δέχτηκε. Ο Αλέξης Τσίπρας ενδεχομένως να επιδίωξε να κρατήσει τις ισορροπίες με τη Μόσχα όταν η κυβέρνηση του δεν συμμετείχε στον πογκρόμ απελάσεων ρώσων διπλωματών από κράτη – μέλη της ΕΕ με αφορμή τη δηλητηρίαση του πρώην ρώσου πράκτορα Σεργκέι Σκριπάλ και της κόρης του Γιούλια στη Βρετανία.
- Η Νέα Δημοκρατία από την πλευρά της συνεχίζει να προβληματίζει , το σύνολο των social media, σχετικά με την προσέγγιση των εθνικών θεμάτων. Η Νέα Δημοκρατία εμφανίζεται να είναι απόλυτα επικεντρωμένη στο να ζητάει μόνιμα εκλογές και στο πως θα προκαλέσει την πτώση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ.
- Μια σοβαρή αντίδραση της Μόσχας στην απέλαση των ρώσων διπλωματών, σύμφωνα με αναφορές social media, μπορεί να υπονομεύσει σοβαρά και τον ελληνικό τουρισμό, αν το ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών εκδώσει οδηγία να μην επισκέπτονται ρώσοι πολίτες την Ελλάδα.
- Η απέλαση των Ρώσων διπλωματών αντιμετωπίστηκε επιφυλακτικά από τo σύνολο του ελληνικού διαδικτύου που προτίμησε να κρατήσει μια στάση αναμονής περιμένοντας τις εξελίξεις.
- Οι κινήσεις του Αλέξη Τσίπρα σε σχέση με το Μακεδονικό και με την απέλαση των ρώσων διπλωματών εκθέτουν το ίδιο και την κυβέρνησή του. Στην πρώτη περίπτωση ο Αλέξης Τσίπρας επιμένει, με βάση αναφορές του διαδικτύου, να αγνοεί τις αντιδράσεις της ελληνικής κοινωνίας και ενδεχομένως να μην υπολογίζει το πολιτικό κόστος ή να ευελπιστεί πως μπορεί να το εξισορροπήσει με το αφήγημα του τέλους του μνημονίου, της εξόδου στις αγορές και μια παροχολογία. Στη δεύτερη περίπτωση, ο Αλέξης Τσίπρας ενδεχομένως να έπεσε θύμα κακών συμβουλών εξαιτίας της απειρίας του. Η Ρωσία αρχικά εμφανίστηκε ως μια εναλλακτική απέναντι στην ΕΕ και ως ένα αντίβαρο απέναντι στην τουρκική προκλητικότητα και επεκτατικότητα. Η Ρωσία στη συνεχεία αποδείχθηκε μια μεγάλη δύναμη που ενεργεί πάντα με βάση τα στυγνά εθνικά της συμφέροντα.
- Βλαντιμίρ Πούτιν και Ταγίπ Ερντογάν θεωρούνται σύμφωνα με χρήστες των social media, στενοί σύμμαχοι με κοινό στόχο την υπονόμευση της ΕΕ. Παράλληλα η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν δίνει την απαιτούμενη προσοχή ή αγνοεί τις νέες γεωπολιτικές συμμαχίες σε περιφερειακό επίπεδο (Ρωσία- Τουρκία και Ιράν).
- Η πρόσφατη Σύνοδος Koρυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες αντιμετωπίστηκε επικριτικά από το σύνολο των χρηστών των social media εξαιτίας της πρόσκλησης των Σκοπίων για ένταξη στην Ατλαντική Συμμαχία και το ότι προέβλεπαν εκ των προτέρων ότι θα συμβεί. Το ΝΑΤΟ καταγράφει μια πλειοψηφία αρνητικών συναισθημάτων και η ανάλυση περιεχομένου των αναφορών δείχνει παρέμβαση της Ατλαντικής Συμμαχίας στην ελληνική εξωτερική πολιτική.
- Η συνάντηση Αλέξη Τσίπρα και Ταγίπ Ερντογάν στο περιθώριο των εργασιών της Συνόδου του ΝΑΤΟ, άφησε αδιάφορο το σύνολο των χρηστών του ελληνικού διαδικτύου, που θεωρεί ότι ο Ερντογάν θα συνεχίσει την εκβιαστική πολιτική του πάνω στο θέμα των δυο ελληνών φυλακισμένων στρατιωτικών.
- Συμπερασματικά, η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα συντάχθηκε με την απέλαση των Ρώσων διπλωματών με τη «ψυχροπολεμική» στρατηγική της Δύσης έναντι της Ρωσίας. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έλαβε τελικά αποφάσεις στο πλαίσιο της στρατηγικής κρατών – μελών του ΝΑΤΟ και της ΕΕ επιλέγοντας την πλευρά της Δύσης. Ωστόσο η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ εμφάνισε και στη συγκεκριμένη περίπτωση με τη Ρωσία ανακολουθία στις αποφάσεις της, όπως με το μνημόνιο και την οικονομία, αλλα υποστήριζε και άλλα εφάρμοσε. Ωστόσο, η απέλαση των ρώσων διπλωματών δεν εξαρθρώνει το ρωσικό δάκτυλο καθώς η κυβέρνηση προτίμησε να ξεκινήσει από την κορυφή και όχι από τη βάση.
_____________________
Ο Νίκος Αρβανίτης είναι Content Director της Palo Services. Είναι Διεθνολόγος – Δημοσιογράφος διαπιστευμένος διπλωματικός συντάκτης στο Βελιγράδι από το 1994 και αναγνωρισμένος αναλυτής της περιοχής των Βαλκανίων στον τομέα των Διεθνών Σχέσεων. Συνεργάζεται με διεθνή ειδησεογραφικά, βαλκανικά και ελληνικά μέσα (υπήρξε και διευθυντής του σερβικού Ekonomist). Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου Εγκληματολογίας και Ποινικών Επιστημών του πανεπιστημίου του Βελιγραδίου. Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί 12 βιβλία του σε σερβική, αγγλική και ελληνική γλώσσα.
Ο Γιώργος Πρωτόπαπας είναι Sr. Data Analyst της Palo Services. Είναι Διεθνολόγος – Δημοσιογράφος. Άρχισε τη δημοσιογραφία στην εφημερίδα «Επενδυτής» (2000 -2014). Αρθρογραφεί από το 2012 στο περιοδικό Άμυνα & Διπλωματία και συνεργάζεται με διάφορα διεθνή και ελληνικά ψηφιακά μέσα. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου Διεθνών Σχέσεων του πανεπιστήμιου Kent. Έχει παρακολουθήσει πιστοποιημένα courses και seminars για Digital Media, Social Media Strategies, Digital Marketing & Advertising.
Οι δυο είναι συγγραφείς του βιβλίου «In social MEDIA RES» που με βάση το λογισμικό Palo Pro αποκωδικοποιεί το περιεχόμενο των social media και των ψηφιακών μέσων για σημαντικά θέματα της επικαιρότητας.
