Απόφαση-μήνυμα για τον Ταγίπ Ερντογάν έλαβε το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς υιοθέτησε διατύπωση στην οποία αναφέρεται ότι “οι διαπραγματεύσεις έχουν ουσιαστικά σταματήσει”.
Αν και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει λάβει απόφαση για τη διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν την έχει υιοθετήσει κι έτσι, τυπικά, οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται. Ωστόσο, η Κομισιόν στην τελευταία έκθεση της Γενικής Διεύθυνσης Διεύρυνσης έχει επισημάνει ότι η Τουρκία έχει κάνει υπαναχωρήσεις σε σημαντικούς τομείς με αποτέλεσμα οι διαπραγματεύσεις να έχουν ουσιαστικά ανασταλεί.
Παρ’ όλα αυτά, ακόμα και τώρα, η ΕΕ δεν έχει προβεί στο βήμα της νομικής διακοπής των διαπραγματεύσεων, κρατώντας το παράθυρο συνεννόησης με τον Ταγίπ Ερντογάν ανοιχτό. Πρακτικά η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ θεωρείται απίθανη καθώς έχει μεγαλύτερο πληθυσμό από τη Γερμανία και τη Γαλλία και αυτό θα ανέτρεπε την ισορροπία δύναμης στην Ένωση. Αξίζει, δε, να σημειωθεί ότι σε πολλές χώρες, όπως η Γαλλία, η αποδοχή της ένταξης νέου κράτους προϋποθέτει Δημοψήφισμα, το οποίο θεωρείται απίθανο να ήταν θετικό για την Τουρκία.
Από την πλευρά της, η Άγκυρα, ενδιαφέρεται κυρίως για τη διαρκή ροή των κεφαλαίων για τους πρόσφυγες, τα οποία θέλει να διοχετεύονται στα κρατικά ταμεία και να τα αξιοποιεί κατά το δοκούν και όχι να διακινούνται μέσω δικτύου ΜΚΟ της ΕΕ.
Κεφαλαιώδες θέμα για την Τουρκία είναι η επικαιροποίηση της συνθήκης της Τελωνειακής Ένωσης, κάτι που ωστόσο έχει παγώσει με δηλώσεις της η Άγκελα Μέρκελ.
Η απόφαση του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων
Στα συμπεράσματά του το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της Ε.Ε. σημειώνει ότι οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας έχουν ουσιαστικά σταματήσει και πως δεν μπορεί να προχωρήσει στο άνοιγμα ή το κλείσιμο άλλων κεφαλαίων, ούτε προβλέπεται περαιτέρω εργασία για τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης Ε.Ε.-Τουρκίας.
Παράλληλα, το Συμβούλιο επαναβεβαιώνει τη σημασία των σχέσεων Ε.Ε.-Τουρκίας. Τονίζει ότι η Τουρκία είναι ένας σημαντικός εταίρος και ότι η Ε.Ε. παραμένει δεσμευμένη στη διατήρηση ενός ανοιχτού και ειλικρινούς διαλόγου για να αντιμετωπιστούν κοινές προκλήσεις σε τομείς όπως το μεταναστευτικό, η καταπολέμηση της τρομοκρατίας, η ενέργεια, οι μεταφορές, η οικονομία και το εμπόριο.
Σε ό,τι αφορά στο προσφυγικό, το Συμβούλιο χαιρετίζει τις «σημαντικές προσπάθειες» της Τουρκίας στην υποδοχή 3,5 εκατομμυρίων προσφύγων. Επισημαίνει ακόμη ότι η συνεχής εφαρμογή της συμφωνίας Ε.Ε. – Τουρκίας για το προσφυγικό που μειώνει τις παράνομες διελεύσεις και σώζει ζωές στο Αιγαίο είναι προς το συμφέρον και των δύο πλευρών και παραμένει καίριας σημασίας, ενώ προτεραιότητα, όπως αναφέρεται, παραμένει η ενίσχυση της διαχείρισης των κοινών συνόρων με την Ε.Ε..
Το Συμβούλιο υπενθυμίζει ότι στις 18 Ιουλίου 2016 είχε καταδικάσει το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου, ωστόσο εκφράζει ανησυχία για τα «δυσανάλογης κλίμακας μέτρα» που ελήφθησαν μετά. Υπενθυμίζει τα διεθνή πρότυπα και τις υποχρεώσεις στις οποίες η Τουρκία έχει δεσμευθεί και την καλεί να αντιστρέψει αυτή την αρνητική τάση.
Το Συμβούλιο «ανησυχεί ιδιαίτερα για την απομάκρυνση της Τουρκίας από το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας της έκφρασης», ανησυχεί για την επιδείνωση της ανεξαρτησίας και της λειτουργίας της δικαστικής εξουσίας, καθώς και για τους συνεχιζόμενους περιορισμούς, κρατήσεις και φυλακίσεις πολιτών, δημοσιογράφων, ακαδημαϊκών, μελών πολιτικών κομμάτων, βουλευτών, χρηστών κοινωνικών μέσων και πολλών άλλων που ασκούν τα θεμελιώδη δικαιώματά τους και τις ελευθερίες τους.
Ακόμη εκφράζει τις σοβαρές ανησυχίες του για αυτές τις αρνητικές εξελίξεις, καθώς και για τη συνεχιζόμενη κράτηση πολιτών της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένων δύο Ελλήνων στρατιωτικών.
Το Συμβούλιο καλεί την Τουρκία να καλύψει τις «σοβαρές ελλείψεις» και τα εκκρεμή ζητήματα που εντοπίστηκαν στην έκθεση της Επιτροπής, να εντείνει τη συνεργασία της με το Συμβούλιο της Ευρώπης και να εφαρμόσει όλες τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Σημειώνει ειδικά ότι οι τελευταίες τροποποιήσεις του τουρκικού Συντάγματος επικρίθηκαν από την Επιτροπή της Βενετίας ως έλλειψη επαρκών ελέγχων και ισορροπιών που θέτουν σε κίνδυνο τον διαχωρισμό των εξουσιών.
Καλεί ακόμη την Τουρκία να δεσμευτεί κατηγορηματικά σε σχέσεις καλής γειτονίας, διεθνείς συμφωνίες και στην ειρηνική διευθέτηση των διαφορών, προσφεύγοντας, ενδεχομένως, στο Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης. Υπενθυμίζει μάλιστα, τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 22ας Μαρτίου 2018, που καταδικάζει έντονα τις συνεχιζόμενες παράνομες ενέργειες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο.
Το Συμβούλιο ζητεί επίσης από την Άγκυρα να αποφύγει απειλές και ενέργειες που βλάπτουν τις σχέσεις καλής γειτονίας, να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Κυπριακή Δημοκρατία και να σέβεται την κυριαρχία όλων των κρατών-μελών της Ε.Ε. στα χωρικά τους ύδατα και στον εναέριο χώρο, καθώς και όλα τα κυριαρχικά τους δικαιώματα, μεταξύ άλλων, και να εκμεταλλεύονται τους φυσικούς πόρους, σύμφωνα με το δίκαιο της Ε.Ε. και το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της UNCLOS.
Όπως αναφέρει,
«έχει ζωτική σημασία η Τουρκία να δεσμεύεται και να συμβάλλει σε μια συνολική διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος, συμπεριλαμβανομένων των εξωτερικών του πτυχών, εντός των πλαισίων των Ηνωμένων Εθνών σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και σύμφωνα με τις αρχές στις οποίες βασίζεται η Ε.Ε. και το κοινοτικό κεκτημένο και να αποφεύγει τις δραστηριότητες που συμβάλλουν στην πόλωση στα κράτη μέλη της Ε.Ε.».
