Να εκμεταλλευτεί τη δυναμική που δημιουργεί η διαδικασία fast track υλοποίησης της PESCO, στην κατεύθυνση της διεύρυνσης του ορίζοντα ευρωπαϊκής ενοποίησης, επιχειρεί η Φεντερίκα Μογκερίνι, θέτοντας επί τάπητος και τη δημιουργία Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ειρήνης, επιπροσθέτως των 17 πρωτοβουλιών για τη δημιουργία του πλαισίου λειτουργίας του Ευρωστρατού.
Στόχος της Ύπατης Εκπροσώπου της ΕΕ είναι η ενίσχυση των εργαλείων άσκησης εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ και η βελτίωση της χρηματοδοτικής ευελιξίας σε ζητήματα άμεσης ανταπόκρισης και διαχείρισης κρίσεων, καθώς η ΕΕ επιχειρεί να αναβαθμίσει τον ρόλο και τη διεθνή παρουσία της σε σημεία του πλανήτη, ως μέρος της στρατηγικής πρόληψης και αποτροπής έκρυθμων καταστάσεων καθώς και η εμβάθυνση της συνεργασίας με τρίτες χώρες, έτσι ώστε να ενισχυθούν διακρατικοί δεσμοί που συμβάλλουν τόσο στην προστασία της ΕΕ, όσο και στην αμοιβαία επωφελή ανάπτυξη.
Οι δράσεις αυτές έχουν την προοπτική ενίσχυσης του γεωπολιτικού και γεωοικονομικού αποτυπώματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε μια περίοδο που οι ΗΠΑ αναδιπλώνονται διεθνώς και η Ρωσία επιδιώκει να διευρύνει τη σφαίρα επιρροής της. Με το NATO να καθίσταται δυσλειτουργικό λόγω της κρίσης ταυτότητας που προκαλεί η πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ ως προς τον χαρακτήρα και τα πεπραγμένα της συμμαχίας, η Ευρώπη θα χρειαστεί μια πιο ολοκληρωμένη πολιτική, ώστε να μπορέσει να διασφαλίσει τη σταθερότητα στο εσωτερικό και τα σύνορά της.
Παράλληλα, η αναζωπύρωση κρίσεων στην Αφρική αποτελεί επίσης πηγή έντονης ανησυχίας για την ΕΕ, κυρίως λόγω της επίδρασης που έχουν οι εσωτερικές κρίσεις και οι ένοπλες συγκρούσεις στο προσφυγικό.
#EUDefence “It’s strategically important for us to continue to have Operation Atalanta working and working at full speed.” @FedericaMog on the location of the future HQ for #OpAtalanta @EUNAVFOR pic.twitter.com/EWUKxphMBY
— European External Action Service – EEAS ?? (@eu_eeas) May 5, 2018
Τα ανοιχτά ζητήματα
Αν και ακόμη οι πληροφορίες για τη διάρθρωση, τις υποχρεώσεις, την εποπτεία και το είδος των δραστηριοτήτων του νέου φορέα, είναι ακόμη συγκεχυμένες και υπό συζήτηση, η Μογκερίνι έχει προαναγγείλει ότι θα παρουσιάσει περισσότερες λεπτομέρειες τον Ιούνιο.
Το ζήτημα του τρόπου με τον οποίο η ΕΕ πρέπει να χρηματοδοτήσει τη βοήθειά της για τις δραστηριότητες οικοδόμησης της ειρήνης των χωρών και οργανώσεων εταίρων συζητείται εδώ και πολλά χρόνια, η υλοποίησή του προσκρούει συνήθως σε τεχνικά ζητήματα που έχουν να κάνουν με τη χρηματοδότηση, την εποπτεία και το εύρος της δράσης του. Σε αυτή τη φάση, ωστόσο, και με την εμπειρία του προσφυγικού φαίνεται ότι κάμπτονται αντιστάσεις σε ζητήματα ηθικής φύσεως σχετικά με τη χρήση της αναπτυξιακής βοήθειας για τη χρηματοδότηση της παροχής ασφάλειας, την παρεμβατικότητα της ΕΕ στα εσωτερικά τρίτων χωρών, που πλήττονται από συγκρούσεις και τι είδους πολιτικές ή/και στρατιωτικές δεσμεύσεις μπορεί να αναλάβει η Ένωση απέναντι σε άλλες χώρες.
Αρχικά, το 2015, η δημιουργία ενός ειδικού φορέα συζητήθηκε στο πλαίσιο της ανάπτυξης ικανοτήτων για την υποστήριξη της ασφάλειας και της ανάπτυξης (CBSD). Μέσω του CBSD, η ΕΕ επεδίωκε να χρηματοδοτήσει την παροχή μη θανατηφόρου εξοπλισμού και εκπαίδευσης σε ένοπλες δυνάμεις σε τρίτες χώρες, όπως η Σομαλία και το Μάλι όπου η ΕΕ έχει αναπτύξει δυνάμεις στο πλαίσιο αποστολών εκπαίδευσης.
Στο τέλος, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ συμφώνησαν να χρηματοδοτήσουν τις δραστηριότητες CBSD μέσω του Οργανισμού που συμβάλει στη σταθερότητα και την ειρήνη, το οποίο προσαρμόστηκε για το σκοπό αυτό τον Δεκέμβριο του 2017, αυξάνοντας τον οικονομικό του προϋπολογισμό κατά 100 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, Η μεταρρύθμιση του CBSD έχει εγείρει σοβαρές ανησυχίες στο πλαίσιο της ευρύτερης αναπτυξιακής κοινότητας σχετικά με τη σταδιακή υπαγωγή της αναπτυξιακής πολιτικής στο δόγμα ασφάλειας. Πρόκειται, ωστόσο, για μια προσωρινή λύση μέχρι το τέλος του τρέχοντος πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) το 2020.
Η πρωτοβουλία της Μογκερίνι να φέρει τώρα, πριν τις Ευρωεκλογές του 2019 και παρά το γεγονός ότι ο πολυετής προϋπολογισμός δεν έχει σχετικές προβλέψεις, το ζήτημα της δημιουργίας Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ειρήνης, στοχεύει -όπως και ο Ευρωστρατός- να καλύψει κενά που αφήνει διεθνώς η σταδιακή απόσυρση των ΗΠΑ από το διεθνές σκηνικό. Με τον τρόπο αυτό ενισχύεται όμως και η δυναμική μετεξέλιξης της ΕΕ σε διεθνή παράγοντα, ενώ δείχνει την κατεύθυνση του εσωτερικού μετασχηματισμού της Ένωσης, με τη δημιουργία περισσότερων ανεξάρτητων οργανισμών και διαφορετικών επιπέδων συνεργασίας.
