Αναπόδραστη δυναμική που οδηγεί στην εκ βάθρων αναδιάταξη του εγχώριου πολιτικού σκηνικού αναπτύσσεται τις τελευταίες εβδομάδες με αποκορύφωμα τον επερχόμενο κυβερνητικό ανασχηματισμό, καθώς σειρά ζητημάτων που αναδύονται αναγκάζουν κόμματα, πολιτικό προσωπικό και κοινωνία να λάβουν θέσεις, ενώ η πόλωση ξεκαθαρίζει το τοπίο. Ο πρωθυπουργός ποιώντας την ανάγκη φιλοτιμία θα επιχειρήσει να στείλει μηνύματα εντός και εκτός συνόρων, επιλέγοντας τόσο τη σημειολογία των προσώπων, αρχικά και εν συνεχεία, στο επόμενο υπουργικό συμβούλιο θα θέσει τη νέα ατζέντα της κυβέρνησης.
Η ιλιγγιώδης ταχύτητα εναλλαγής των θεμάτων στην πολιτική επικαιρότητα είναι ενδεικτική της πυκνότητας του χρόνου, ενώ η υφή των ανοιχτών μετώπων καθιστά σαφές ότι οι στιγμές είναι κρίσιμες τόσο σε πολιτικό, όσο και σε οικονομικό επίπεδο, καθώς όλα τα ζητήματα συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με θέματα εθνικής κυριαρχίας, καθιστώντας το “κοκτέιλ” εκρηκτικό. Παράλληλα, το πολυπαραγοντικό σκηνικό που έχει δημιουργηθεί δεν επιτρέπει την εξάντληση των θεμάτων καθώς το πολιτικό και δημοσιογραφικό δυναμικό πολυδιασπάται, ενώ και η κοινωνία παρακολουθεί σαστισμένη τις εξελίξεις.
Ο ανασχηματισμός επ’ αφορμής της ηθικής πρόκλησης της Ράνιας Αντωνοπούλου, έρχεται σε συνέχεια της Novartis προκαλώντας τη μοιραία αντιπαραβολή των δυο θεμάτων σε επίπεδο χειρισμών των πολιτικών κομμάτων, επιτρέποντας στην κυβέρνηση να καρπωθεί τα εύσημα για τη δραστική -αν και νωχελική- αντίδραση, ενώ την ίδια στιγμή η αντιπολίτευση φαίνεται να καλύπτει τα στελέχη της που φέρονται να εμπλέκονται στο σοβαρότερο σκάνδαλο Novartis.
Με τον οδικό χάρτη για Σκοπιανό και αξιολόγηση να συμπίπτουν στο καλοκαίρι του τρέχοντος έτους, η πολιτική δυναμική που αναπτύσσεται τώρα, επ’ αφορμής της κάθαρσης του πολιτικού σκηνικού αναμένεται να φτάσει στο απόγειο, την ίδια σχεδόν περίοδο. Η συνεχιζόμενη αλληλεπικάλυψη μειζόνων ζητημάτων δημιουργεί την αίσθηση συντονισμένων κινήσεων σε μη εφαπτόμενα μέτωπα, τα οποία ωστόσο τυγχάνουν ομόκεντρα ως προς τους διαχειριστές τους. Ακόμα και αν δεν επιβεβαιωθεί ως προς τον ενιαίο σχεδιασμό, όμως, η αίσθηση φαίνεται αρκετή για να εδραιώσει συνθήκες συνεννόησης στο πολιτικό σύστημα.
Τα μείζονα ζητήματα στο παρασκήνιο
Σε παράλληλο χρόνο εξελίσσονται όμως και σοβαρότερα ζητήματα, τα οποία αν και “μπαζώνονται” από την επικαιρότητα δεν μπορούν να “θαφτούν” καθώς άπτονται της εθνικής κυριαρχίας στον πυρήνα ή τις απολήξεις τους. Το Σκοπιανό και η έξοδος από το καθεστώς των Μνημονίων αν και σε απόσταση μεταξύ τους, συνδυαστικά σκιαγραφούν την επόμενη ημέρα, προσδιορίζοντας το καθένα από μόνο του τις συνθήκες μέσα στις οποίες η Ελλάδα θα διεκδικήσει την αναπτυξιακή της προοπτική. Αν σε αυτά προστεθούν και οι πάντα επίκαιρες ελληνοτουρκικές σχέσεις, οι εξελίξεις στην κυπριακή ΑΟΖ και η ενταξιακή πορεία της Αλβανίας, τότε διαμορφώνεται μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για τα μείζονα θέματα που καλούνται να διαχειριστούν κυβέρνηση, αντιπολίτευση και κόμματα.
Τα θέματα αυτά μπορεί να τρέχουν παράλληλα με τα σκάνδαλα και την επικαιρότητα και με κοινό επίκεντρο, έχουν όμως διαφορετικό χώρο επώασης καθώς εξαρτώνται, προσδιορίζονται και προσδιορίζουν τις σχέσεις της Ελλάδας με εταίρους, δανειστές και τους συμμάχους, ενώ εντάσσονται στο ευρύτερο πλαίσιο ανασύνταξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δομικών παρεμβάσεων στην αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης και ενίσχυσης του βραχίονα ασφαλείας της Δύσης έναντι της Ρωσίας.
Συνεπώς, η διασύνδεση των εθνικών με τα οικονομικά θέματα στη μεγάλη εικόνα είναι αναπόφευκτη καθώς συμβάλλουν κατά μόνας και εν συνόλω στη χάραξη και υλοποίηση ευρύτερων σχεδιασμών που προσδιορίζουν τόσο το πλαίσιο όσο και την προοπτική υπερεθνικών και διακρατικών σχηματισμών από τους οποίους εξαρτάται η σταθερότητα και το μέλλον της Ελλάδας.
Η συσχέτιση επικαιρότητας-πολιτικής αναγκαιότητας
Η επικαιρότητα της Novartis και του ανασχηματισμού κλυδωνίζει το πολιτικό σκηνικό, πυροδοτώντας παράλληλα εξελίξεις στο εσωτερικό της κυβέρνησης, των κομμάτων και των παρατάξεων, ενώ αναγκάζει τους πολιτικούς σχηματισμούς να εκπέμψουν σαφή σήματα ώστε να μην απολέσουν κοινωνικά ερείσματα. Με τον τρόπο αυτό προσδιορίζονται, εκ προοιμίου, οι πολιτικές συνάφειες και αντιπαλότητες και μάλιστα επί θεμάτων τα οποία θα επανέλθουν επιτακτικά στην κορυφή της πολιτικής και επικοινωνιακής ατζέντας, μόλις κατακαθίσει ο κουρνιαχτός.
Η πόλωση που τροφοδοτήθηκε αρχικά από το Σκοπιανό και οι πολιτικές διεργασίες που πυροδοτήθηκαν από τη Novartis “ξύπνησαν” με κρότο την οικονομικά καθημαγμένη κοινωνία τη στιγμή που η οικονομική πραγματικότητα, έστω σε επίπεδο κλίματος και δεικτών, έχει αρχίσει να εμφανίζει σημάδια βελτίωσης. Υπ αυτές τις συνθήκες το ενδεχόμενο πολιτικής αποσταθεροποίησης μοιάζει εφιαλτικό όχι για το πολιτικό προσωπικό αλλά για την κοινωνία η οποία έχει αρχίσει να βλέπει φως στο τούνελ.
Το πολιτικό προσωπικό και οι σχηματισμοί αφουγκράζονται την κοινωνία και δύσκολα θα πιέσουν σε κατευθύνσεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε “ατύχημα”, ενώ την ίδια στιγμή πρόθυμοι να διασφαλίσουν την πολιτική σταθερότητα εμφανίζονται εταίροι, σύμμαχοι και δανειστές θέλοντας να προωθήσουν άμεσα τη δική τους ατζέντα. Το ενδεχόμενο ανατροπής του πολιτικού status quo, στο εσωτερικό της Ελλάδας, είναι απευκταίο και θα προκαλούσε δυσαρέσκεια στους διεθνείς κύκλους, φόρα και σχηματισμούς που εντάσσεται η χώρα και από τους οποίους προσδοκά οικονομική, πολιτική, ακόμα και στρατιωτική υποστήριξη.
Καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις μπορεί ανά πάσα στιγμή να διαδραματίσει, όπως και προσφάτως, η Τουρκία, καθώς ο Ταγίπ Ερντογάν δρα με γνώμονα την προσωπική του πολιτική επιβίωση αλλά και θέλοντας να αποδείξει το δόγμα του στρατηγικού βάθους της Τουρκίας και να δείξει ότι μπορεί να παρέμβει καταλυτικά σε εν εξελίξει πολιτικές και διπλωματικές διεργασίες γειτονικών χωρών.
Ανασχηματισμός κυβέρνησης και αντιπολίτευσης
Επιπτώσεις αντίστοιχες με αυτές που έχει η Novartis για τα περισσότερα κόμματα της αντιπολίτευσης φαίνεται ότι θα έχει και η υπόθεση της Ράνιας Αντωνοπούλου για την κυβέρνηση, προκαλώντας κλυδωνισμούς και θέτοντας τους μηχανισμούς ενόψει αναπόφευκτης αναδιάρθρωσης.
Ωστόσο, η δυναμική αυτή μπορεί να έχει θετική συνεισφορά στη σταθεροποίηση του πολιτικού σκηνικού, να ισχυροποιήσει τους ηγέτες και να θέσει τα κόμματα σε ευθεία αντιστοιχία με την κοινωνία, διακόπτοντας την επιβεβλημένη από τη ζοφερή οικονομική πραγματικότητα, χειμερία νάρκη, στην οποία είχε υποπέσει η κοινωνία και αναγκάζοντας κόμματα και πολιτικούς να βρουν νέα αφηγήματα για να πείσουν.
Αν και η πρώτη αντίδραση της αντιπολίτευσης ήταν επιθετική, απέναντι στο σκάνδαλο Novartis, προκειμένου να περιοριστεί το εύρος της πολιτικής ζημιάς, εν τούτοις σε δεύτερη φάση θα είναι αναγκασμένη να επενδύσει πόρους φυσικούς και ανθρώπινους για σώσει οτιδήποτε αν σώζεται και να αναπτύξει νέους συνεκτικούς δεσμούς με τα στελέχη της και την κοινωνία.
Το αυτό πράττει και η κυβέρνηση, καθώς ο πρωθυπουργός, επ’ αφορμή του μίνι ανασχηματισμού θα έχει τη δυνατότητα να στείλει μηνύματα τόσο στο δικό του κόμμα όσο και σε συγγενείς πολιτικούς χώρους, αλλά και στον κυβερνητικό εταίρο.
Συμπυκνώνοντας συμπεράσματα και προοπτικές, η χρονική ακολουθία των κρίσεων και η ταχύτητα επώασής τους αποτελούν τους βασικούς παράγοντες που προσδιορίζουν την τροχιά εξελίξεων στο πολιτικό σύστημα και υπό την πίεση των εθνικών θεμάτων.
Επί του πρακτέου
Ο ανασχηματισμός, είτε πραγματοποιηθεί εντός των επομένων ωρών, είτε σταδιακά και σε διάστημα δυο-τριών εβδομάδων θα δώσει νέα δυναμική τόσο στην κυβέρνηση όσο και στην αντιπολίτευση, καθώς θα ξεκαθαρίσουν οι προθέσεις των ηγεμονικών σχηματισμών για την επόμενη ημέρα, ενώ σε δεύτερη ανάγνωση θα καταστεί εφικτό να εξαχθούν συμπεράσματα για το χρόνο προσφυγής στις κάλπες και τις συνθήκες ου ενδεχομένως να πυροδοτήσουν την πρόωρη προσφυγή σ’ αυτές.
Σε αυτή τη φάση σενάρια για το εύρος του ανασχηματισμού και πρόσωπα που αποχωρούν ή εισέρχονται στο υπουργικό συμβούλιο είναι πολλά, τα περισσότερα ωστόσο καίγονται άμα τη δημοσιεύσει τους. Παραδοσιακά σε τέτοιες περιπτώσεις ο πρωθυπουργός θέλει χρησιμοποιεί τα ονόματα σημειολογικά θέλοντας να στείλει μηνύματα και να αποδείξει την πολιτική του κυριαρχία.
Στον ΣΥΡΙΖΑ η αλλαγή του κυβερνητικού σχήματος και η μετακίνηση προσώπων έχει πολύπλευρες επιπτώσεις, ωστόσο πάντα αφυπνίζει το κόμμα, κινητοποιεί τους πρόθυμους και θέτει σε επιφυλακή τους “φρουρούς της επανάστασης”, διεγείροντας κατ’ αυτό τον τρόπο τη λειτουργία του ως το αισθητήριο της κυβέρνησης στην κοινωνία, καθώς δημιουργούνται προσδοκίες αλλαγές, ανατροπής και εξέλιξης.
Ο ανασχηματισμός όμως θα έχει και πολιτικό πρόσημο, δείχνοντας τη διάθεση του πρωθυπουργού να διαφοροποιήσει το προφίλ της κυβέρνησης και να στείλει μηνύματα, στρατηγική που επίσης επιδέχεται πολλαπλών ερμηνειών και σίγουρα σηματοδοτεί εξελίξεις, με ορίζοντα μακρύτερο από αυτόν της κυβερνητικής αναδόμησης.
