Διελκυστίνδα για τα κλειδιά και το μέλλον του ESM στήνεται στην Ευρώπη, καθώς η Γερμανία πιέζει για αναβάθμισή του σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, ενώ την ίδια στιγμή χώρες που έχουν περάσει από την εποπτεία του, ζητούν μεγαλύτερη διαφάνεια και λογοδοσία.
Η αντιπαράθεση για τον έλεγχο και τις αρμοδιότητες του ESM έχει πολλές πλευρές και εμπλεκόμενους, ενώ οι τελικές αποφάσεις θα επηρεάσουν και τη θεσμική υπόσταση του Eurogoup, η αναβάθμιση του οποίου και η λογοδοσία του έχουν επίσης τεθεί επί τάπητος.
Παρά τις πολλές θέσεις και απόψεις που διατυπώνονται περιφερειακά, πιέζοντας τις κυβερνήσεις, σε κεντρικό επίπεδο στις Βρυξέλλες, θεωρείται δεδομένη η αναβάθμιση του ESM σε EMF και η διελκυστίνδα αφορά:
- αν θα υπάγεται στο Eurogroup ή θα λειτουργεί αυτόνομα
- που θα λογοδοτεί και αν θα δεσμεύεται από τις ευρωπαϊκές συνθήκες και το κεκτημένο ή θα μπορεί να διαμορφώνει προγράμματα έξω από αυτά
- Ποιά θα είναι η διοικητική του διάρθρωση, πως θα ενεργοποιείται και πως θα λαμβάνονται οι αποφάσεις
- Πως θα διασφαλίζεται η διαφάνεια και ποιός θα το ελέγχει
Οι κυβερνήσεις επιμένουν στη διατήρηση του ESM και του διαδόχου φορέα σε διακυβερνητικό επίπεδο, ώστε να είναι εφικτή η ταχεία λήψη αποφάσεων για την αποφυγή κρίσεων, αλλά και λόγω του χαρακτήρα του.
Από την άλλη πλευρά ευρωβουλευτές και πολιτικές ομάδες θέλουν να θέσουν τον EMF υπό τον έλεγχο του Ευρωκοινοβουλίου, υποστηρίζοντας ότι έτσι ενισχύεται η διαφάνεια και η λογοδοσία. Σ αυτή τη θέση “καμουφλάρεται” και η πάγια επιδίωξη του Ευρωκοινοβουλίου για περισσότερη εξουσία και συμμετοχή στην διαμόρφωση πολιτικής της ΕΕ, προοπτική που “ενοχλεί” την Κομισιόν καθώς θα περιπλέξει ακόμη περισσότερο τη διαχείριση της ΕΕ καθιστώντας την δυσλειτουργική.
Παράλληα όμως εξελίσσεται και η συζήτηση για το θεσμικό πλαίσιο και τη λογοδοσία του Eurogroup, για το οποίο η πρόταση που βρίσκεται επί τάπητος είναι αυτή του επιτρόπου Οικονομικών υποθέσεων, Πιερ Μοσκοβισί, που ζητά αναβάθμιση του οργάνου και νέους κανόνες λογοδοσίας ως εξής:
- Θεσμοθέτηση του Eurogroup υπό τον επίτροπο Οικονομικών υποθέσεων, ο οποίος αναβαθμίζεται σε πρόεδρο της Ευρωζώνης
- Λογοδοσία του νέου θεσμού στο Ευρωκοινοβούλιο με εκθέσεις πεπραγμένων και έγκριση του προέδρου του (το οποίο συμβαίνει ούτως ή άλλως)
- Υπαγωγή του ESM και του αναβαθμισμένου EMF στην εποπτεία του Eurogroup και δεσμευτική τήρηση των ευρωπαϊκών συμβάσεων και του κεκτημένου
Ενστάσεις επ΄ αυτού του σχεδίου έχει διατυπώσει η Γερμανία, επιμένοντας ότι ο ESM θα πρέπει να παραμείνει σε διακυβερνητικό επίπεδο, ενώ δέχεται ενίσχυση της λογοδοσίας, όχι όμως μεταφοράς ή ανατροπής της διαδικασίας λήψης αποφάσεων.
Σε αυτή τη φάση οι αποφάσεις στον ESM δεν λαμβάνονται με βάση το ευρωπαϊκό κεκτημένο, αλλά κατά πλειοψηφία με βάση τις μετοχές, δηλαδή με εταιρικό σχήμα, καθιστώντας το όργανο λιγότερο πολιτικό. Στην πραγματικότητα όμως με αυτό τον τρόπο ο μεγαλύτερος μέτοχος, ήτοι η Γερμανία, διαθέτει τον έλεγχο και τα κλειδιά, ακόμα και τη δυνατότητα να αμφισβητήσει αποφάσεις του Eurogroup, γεγονός που ανατρέπει κάθε έννοια πολιτικής ισορροπίας στη διαχείριση των οικονομικών της Ευρωζώνης
