Να μεγιστοποιήσει τα οφέλη από την τρέχουσα γεωπολιτική συγκυρία στα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή επιχειρεί η Τουρκία, ενώ παράλληλα πληρώνει τα “γραμμάτια” της ρωσικής υποστήριξης, χρησιμοποιώντας την κεκτημένη δυναμική που δημιουργεί η επέμβαση στη Συρία, η απουσία της Γερμανίας -άρα και της ΕΕ- και η διακηρυγμένη υψηλή αξία της σταθερότητας στην Ελλάδα για την προώθηση της ατζέντας του NATO.
Η έντονη, προκλητική και επικίνδυνη δραστηριότητα της Τουρκίας στο Αιγαίο είναι το μείζον θέμα τα τελευταία 24ωρα, ωστόσο αυτό δεν είναι παρά ένα κεφάλαιο στο τουρκικό αφήγημα. Ξεκινώντας από την κυπριακή ΑΟΖ η Άγκυρα εξαπέλυσε μπαράζ προκλήσεων σε πολιτικό, διπλωματικό και στρατιωτικό επίπεδο, επιτυγχάνοντας πολλαπλούς στόχους, ο τελευταίος -όχι όμως ελάσσων- είναι η επίδειξη στρατιωτικής υπεροχής απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο.
Η Άγκυρα φαίνεται ότι έχει επιλέξει πολύ προσεκτικά όχι μόνο τις κινήσεις της σε Βαλκάνια, Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και το χρονισμό, καθώς η κορύφωση της έντασης συμπίπτει με το “ξεσκαρτάρισμα” στη Συρία, την πρόωρη ωρίμανση του Σκοπιανού, την επίσκεψη του Ρεξ Τίλερσον στην Άγκυρα και το πολιτικό κενό στη Γερμανία.
Μείζων στόχος του Ταγίπ Ερντογάν, είναι η πολιτική του αποκατάσταση στο διεθνές σύστημα, που θα του επιτρέψει να ελέγξει οριστικά το πολιτικό σκάκι στο εσωτερικό της χώρας του, ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2019, καθώς παράλληλα θα σημάνει τη σιωπηρή αποδοχή των πρακτικών που υιοθέτησε μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα και για τις οποίες επικρίθηκε σφόδρα. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για έναν σχεδιασμό, ο οποίος εφόσον επιτευχθεί -ακόμα και μερικώς- θα αποτελέσει τον γύρο του θριάμβου για τον αμφιλεγόμενο Τούρκο πρόεδρο.
Σε γεωπολιτικό επίπεδο η Τουρκία δεν προκαλεί όμως μόνο στο Αιγαίο, προκαλεί στη Συρία, αγνοώντας και προειδοποιώντας ακόμα και τις ΗΠΑ, “τσιγκλάει” την Αίγυπτο -με την οποία βρίσκεται σε διαρκή αντιπαράθεση, ενώ προβαίνει σε επίδειξη δύναμης στα Βαλκάνια.
Είναι προφανές, ότι αν στο Αιγαίο μπορεί να προκαλεί πάντα με την ανοχή των ΗΠΑ, την παγερή ουδετερότητα του ΟΗΕ και του NATO, δεν θα μπορούσε να κάνει το ίδιο στη Συρία και στα Βαλκάνια -σε αυτή τη φάση- χωρίς τη στήριξη και την παρακίνηση -ακόμα- της Ρωσίας.
Έτσι διαμορφώνεται ένα πλαίσιο στο οποίο η Τουρκία διεκδικεί τη στήριξη της Ρωσίας για να απωθήσει τους Κούρδους της Συρίας και προσφέρει ως αντάλλαγμα την ενεργοποίηση της επιρροής της στα Βαλκάνια, την οποία έχει οικοδομήσει μέσα από τη στήριξη θρησκευτικών μειονοτήτων και με επενδυτικά projects. Η Ρωσία απολαμβάνει εξ αποστάσεως τα οφέλη της αναταραχής στα Βαλκάνια, κάνοντας επίδειξη δύναμης στο NATO, καθώς “χρησιμοποιεί” τη δεύτερη μεγαλύτερη δύναμη της συμμαχίας, ως αιχμή του δόρατος και τη μεταξύ τους αντιπαράθεση.
Αιγαίο: Χτυπάει το σαμάρι η Τουρκία
Η τουρκική κινητικότητα στο Αιγαίο αποτελεί παράπλευρη δραστηριότητα η οποία προσφέρει πολιτική ανακούφιση στον Ταγίπ Ερντογάν από τις εσωτερικές -εθνικιστικές- πιέσεις, ενώ Ελλάδα και Κύπρος χρησιμοποιούνται ως μοχλοί πίεσης προς ΗΠΑ και Ευρώπη.
Αν και με την Ευρώπη η Τουρκία βρίσκεται σε διαδικασία επαναπροσέγγισης, η οποία υποσκάπτεται από τέτοιες συμπεριφορές, εν τούτοις “επιδεικνύει τους μύες της” στην πλέον κρίσιμη γεωπολιτική συγκυρία για την ευρύτερη περιοχή, ενώ κρίνεται το μέλλον της αντιπαράθεσης με τη Ρωσία και καθώς επιδιώκεται η ενίσχυση της πολιτικής σταθερότητας και εδραίωση της αναπτυξιακής δυναμικής σε Ελλάδα και Κύπρο. Με τον τρόπο αυτό η Άγκυρα μεγιστοποιεί τη στρατηγική υπεραξία του ρόλου “περιφερειακού ταραξία” που της έχει αποδοθεί, διεκδικώντας αναγνώριση ως “περιφερειακή δύναμη”.
Η Άγκυρα έχει φροντίσει να προλειάνει το έδαφος με την Ελλάδα για κλιμάκωση των εντάσεων, ώστε αυτές να μην αποτελέσουν κεραυνό εν αιθρία και προκληθεί κάποιο απρογραμμάτιστο επεισόδιο, καθώς διατήρησε σε υψηλά επίπεδο τη δραστηριότητα της καθ’ όλη τη διάρκεια του 2017, ενώ φρόντισε να αποκαταστήσει τη λειτουργικότητα των πολιτικών διαύλων επικοινωνίας εγκαίρως.
Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι παρά το μπαράζ και την ένταση των τουρκικών προκλήσεων σε ουρανό και θάλασσα το μεταναστευτικό έχει μείνει εκτός ατζέντας, καθώς είναι το θέμα που κρίνει την αξιοπιστία της προς την ΕΕ και ιδιαίτερα απέναντι στη Γαλλία, ενώ εξασφαλίζει τη σιωπή της Γερμανίας.
Το βαλκανικό drive in του Ταγίπ
Στα Βαλκάνια η Τουρκία έχει, επί μακρόν, επενδύσει στο θρησκευτικό κεφάλαιο οικοδομώντας πολιτική επιρροή. Μέχρι προσφάτως η υπόθεση Βαλκάνια για την Άγκυρα είχε αρχίσει να φαίνεται ως “χαμένα λεφτά” σε “καμένα χαρτιά”, η αντιπαράθεση όμως του NATO με τη Ρωσία για τον έλεγχο της περιοχής και η επανενεργοποίηση της ενταξιακής διαδικασίας από την ΕΕ, έδωσε στις τουρκικές επενδύσεις απροσδόκητη υπεραξία.
Η Άγκυρα, αντιγράφοντας τη στρατηγική των Αδελφών Μουσουλμάνων, έφτιαξε σχολεία, τζαμιά και προσέφερε μικρές διεξόδους στις παρηκμασμένες και εγκαταλελειμμένες μουσουλμανικές κοινότητες της περιοχής, από την Ελλάδα με τον ελάχιστο πληθυσμό στη Θράκη και τη Βουλγαρία, μέχρι την Αλβανία, το Κόσοβο, την πΓΔΜ και τη Βοσνία. Σε κάποιες περιπτώσεις χρηματοδότησε ακόμα και κόμματα, χωρίς εμφανή ουσιαστικά αποτελέσματα.
Στην Αλβανία και την πΓΔΜ η Τουρκία εξαγόρασε αεροδρόμια, επένδυσε σε υποδομές και αποτέλεσε επί χρόνια τον μόνο σταθερό οικονομικό εταίρο των χωρών, όταν ΕΕ, NATO και Ρωσία συμπεριφέρονταν στις χώρες αυτές απαξιωτικά.
Στο μακρύ χέρι της Άγκυρας αποδίδονται και οι αλβανικές προκλήσεις έναντι της Ελλάδας το προηγούμενο καλοκαίρι καθώς η μονότονη προσπάθεια επαναφορά του τσάμικου, αναφορές που τώρα απαξιώνονται από την ίδια αλβανική κυβέρνηση και φθίνουν καθώς η Αλβανία βλέπει το ευρωπαϊκό φως στο μακραίωνο τούνελ της παρακμής της, γνωρίζοντας ότι θα φτάσει σε αυτό μόνο υποβασταζόμενη από την Ελλάδα.
Εσχάτως, με τη στήριξη της Ρωσίας και επενδύοντας στο δόγμα στρατιωτικής ουδετερότητας της Σερβίας, ο Ταγίπ Ερντογάν πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στο Βελιγράδι, υπέγραψε οικονομικές συμφωνίες και έστειλε μηνύματα. Στη συνέχεια διοργάνωσε Σύνοδο Κορυφής με τη Σερβία και τη συμμετοχή του μουσουλμάνου εκ περιτροπής προέδρου της Βοσνίας, θέτοντας τη βάση για τη χρηματοδότηση, από την Τουρκία, αυτοκινητοδρόμου που θα ενώνει Σερβία και Βοσνία.
Τελευταία απόδειξη της διάθεσης της Τουρκίας να παίξει και να αποκομίσει υπεραξία από το βαλκανικό χαρτί είναι η στάση που υιοθετεί η Άγκυρα έναντι του Σκοπιανού, όπου αρχικά ο Ταγίπ Ερντογάν τοποθετήθηκε δημοσίως υπέρ της πΓΔΜ και κατά της Ελλάδας, ενώ στη συνέχεια προσκάλεσε τον πρωθυπουργό, Ζόραν Ζάεφ στην Άγκυρα διακηρύσσοντας με τον πλέον επίσημο τρόπο τη στάση του. Η στρατηγική αυτή όμως δεν εξυπηρετεί μόνο την Τουρκία, αλλά κυρίως τη Ρωσία, καθώς ο Βλάντιμιρ Πούτιν έχασε την απευθείας πρόσβαση που είχε, λόγω της αλλαγής σκυτάλης και της διακηρυγμένης εγγύτητας του νέου πρωθυπουργού με το NATO και την ΕΕ.
Έτσι ο Ταγίπ Ερντογάν αφενός ξεπληρώνει τα γραμμάτια της ρωσικής στήριξης, τις δύσκολες ημέρες, ενώ παράλληλα αποδεικνύει την αξία και τη χρησιμότητά του στο NATO και την ΕΕ.
