Με τη συμφωνία της ΕΕ με την Τουρκία να κρατάει υπό έλεγχο τις ροές από το Αιγαίο προς την Ελλάδα, το ιταλικό πολεμικό ναυτικό να περιπολεί τις ακτές της Λιβύης, οι διακινητές επιλέγουν τον διάδρομο της Ισπανίας και ιδιαίτερα μέσω του ισπανικού θύλακα του Μαρόκου αλλά και με πλωτά μέσα. Τα στοιχεία δείχνουν τριπλασιασμό των ροών το 2017 έναντι του 2016 προς την Ισπανία και κατακόρυφη μείωση 70% προς την Ιταλία.
Αν και δραματικά αυξημένες οι ροές προς την Ισπανία απέχουν πολύ από τα επίπεδα που βρίσκονται οι ιταλικές, ενώ αισθητά περιορισμένες, αν και ενισχύονται τους τελευταίους μήνες, είναι οι αφίξεις μεταναστών και προσφύγων στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με τελευταίο απολογισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Μετανάστευσης (IOM), σχεδόν 150.000 πρόσφυγες έχουν φτάσει στην Ευρώπη μέσω της Μεσογείου από τον Ιανουάριο έως τον Οκτώβριο του 2017 και τουλάχιστον 2.826 έχουν πνιγεί ή αγνοούνται στη θάλασσα.
Οι αφίξεις στην Ισπανία έχουν τριπλασιαστεί, σύμφωνα με τον IOM, με περισσότερες από 14.000 να έχουν καταγραφεί φέτος σε σχέση με 5.445 πέρυσι. Όμως στην Ιταλία μειώθηκαν κατά 30% τους δέκα πρώτους μήνες του έτους: 111.000 έναντι σχεδόν 160.000 το 2016, σύμφωνα με τα στοιχεία του ιταλικού υπουργείου Εσωτερικών.
Έως το τέλος Ιουνίου οι αφίξεις στην Ιταλία σημείωναν αύξηση κατά σχεδόν 20%, όμως η τάση αυτή άρχισε να αναστρέφεται από τα μέσα Ιουλίου, κυρίως μετά τις αμφιλεγόμενες συμφωνίες μεταξύ των αρχών, των φυλών και, σύμφωνα με πολλές λιβυκές πηγές τις οποίες η Ρώμη διαψεύδει, κάποιων παραστρατιωτικών οργανώσεων στη Λιβύη.
Στα μέσα Οκτωβρίου η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) είχε ανακοινώσει ότι εντόπισε περισσότερους από 14.500 πρόσφυγες που κρατούνταν από διακινητές μέσα και γύρω από τη Σαμπράτα, μια πόλη στη δυτική Λιβύη.
Κλεισμένοι μέσα σε σπίτια, αποθήκες και φάρμες περιέγραψαν «σοκαριστικής έκτασης βασανιστήρια και κακοποιήσεις», είχε προσθέσει η UNHCR, εκτιμώντας ότι ακόμη 6.000 πρόσφυγες είναι πιθανό να κρατούνται στην περιοχή αυτή.
Παράλληλα η υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κυρίως της Ιταλίας επέτρεψε στην ακτοφυλακή της Λιβύης να σταματήσει χιλιάδες πρόσφυγες φέτος, κυρίως μέσα στα λιβυκά χωρικά ύδατα.
Η μεγάλη μείωση της θαλάσσιας δραστηριότητας και οι απειλές της λιβυκής ακτοφυλακής έχουν ωθήσει πολλές ΜΚΟ να αναστείλουν τις επιχειρήσεις τους τους τελευταίους μήνες, αφήνοντας στη Μεσόγειο μόνο λίγα πλοία ανθρωπιστικών οργανώσεων και κάποια πολεμικά πλοία ευρωπαϊκών χωρών.
