Η ανεξαρτησία της Καταλονίας απεφεύχθη, τουλάχιστον για την ώρα και παρά την απόρριψη του αιτήματος διαλόγου που κατέθεσε ο Καρλές Πουτζδεμόντ, έτσι όπως αυτό διατυπώθηκε, από τη Μαδρίτη, νέες διεργασίες έχουν εκκινήσει. Η υπογραφή στη συνέχεια διακήρυξης ανεξαρτησίας και η έκτακτη σύγκλιση του υπουργικού συμβουλίου της Ισπανίας, αποτελούν τις τελευταίες πράξεις του δράματος και τους τίτλους τέλους μιας ιδιαίτερα αποσταθεροποιητικής περιόδου. Η αποκατάσταση, όμως, της πολιτικής σταθερότητας και οικονομικής κανονικότητας στην Ισπανία και την Καταλονία είναι ένα νέο κεφάλαιο.
Ο Πουτζδεμοντ διακήρυξε και έθεσε προληπτικά σε αναστολή την ανεξαρτησία της Καταλονίας, επιχειρώντας με αυτό τον τρόπο να ισορροπήσει ανάμεσα στις διεθνείς και τις εσωτερικές πιέσεις. Η προοπτική οικονομικού Αρμαγεδδώνα, τα αχαρτογράφητα νερά της εξόδου από την ΕΕ και την Ευρωζώνη και η προοπτική πολιτικής απομόνωσης βάρυναν στη συνείδηση του Καταλανού ηγέτη ο οποίος μετά από ώρες διαβουλεύσεων κατέληξε σε διατυπώσεις που αν και εντείνουν το πολεμικό κλίμα, εν τούτοις δεν εκλαμβάνονται ως “κήρυξη πολέμου”.
Ο Καρλές Πουτζδεμόντ δεν είπε την “απαγορευμένη λέξη”, απέφυγε να διακηρύξει μονομερώς και απερίφραστα την ανεξαρτησία της Καταλονίας, επιμένοντας ότι το “δικαίωμα στην ανεξαρτησία κατακτήθηκε με το δημοψήφισμα”, ενώ ζήτησε από το Κοινοβούλιο να αναβάλει για μερικές εβδομάδες, χωρίς θα θέσει καταληκτική ημερομηνία, την επικύρωση των αποτελεσμάτων και τη συνεπακόλουθη διακήρυξη ανεξαρτησίας.
Νομο-τυπικά ο πρόεδρος της Καταλονίας, διακήρυξε την ανεξαρτησία της περιοχής από την Ισπανία, ζητώντας από το νομοθετικό σώμα να αναστείλει την επιβολή για αρκετές εβδομάδες για να ξεκινήσει διάλογο με την ισπανική κυβέρνηση.
Η απόφαση το Πουτζδεμόντ είναι αποτέλεσμα εσωτερικών διαιρέσεων στο αποσχιστικό κίνημα και διεθνών παρεμβάσεων. Οι μετριοπαθείς δυνάμεις ήθελαν να καθυστερήσουν τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας, ώστε να κερδίσουν χρόνο για διαβουλεύσεις με την Ισπανία, ενώ οι πιο ριζοσπαστικές συνιστώσες επιζητούσαν την άμεση και μονομερή διακήρυξη ανεξαρτησίας.
Λαμβάνοντας αυτή την απόφαση ο Πουτζδεμόντ κατάφερε να υποβαθμίσει την απειλή αναταραχών και συγκρούσεων, διατηρώντας την κοινωνική ειρήνη και παραμένοντας στις γκρίζες πολιτικές γραμμές. Τώρα όμως καλείται ο ίδιος να απολογηθεί εσωτερικά, στους σκληροπυρηνικούς, οι οποίοι είχαν οδηγήσει σε παραίτηση τον προκάτοχό του.
Η αντιπαράθεση πλεον γίνεται προσωπική τόσο για τον Καρλές Πουτζδεμόντ όσο και για τον Μαριάνο Ραχόι καθώς αμφότεροι έθεσαν ως ενδιάμεσο στόχο την ανατροπή του αντιπάλου τους, ώστε να επιτευχθεί μια συζήτηση από νέα βάση. Πρώρα ο Ισπανός πρωθυπουργός ζήτησε πρόωρες εκλογές στην Καταλονία και εν συνεχεία ο Πουτζδεμόντ πρότεινε ανατροπή του Ραχόι και συνεργασία του κόμματός του στην Ισπανία με Σοσιαλιστές, Βάσκους αυτονομιστές και Podemos, πρόταση που αρνήθηκαν οι Σοσιαλιστές.
Η πολιτική τακτική της εξόντωσης του αντιπάλου όμως διευρύνει το μέτωπο, οδηγεί σε πολυδιάσπαση των δυνάμεων και καθιστά δύσκολη έως και προβληματική τη διεθνή διαμεσολάβηση.
Η διεθνής διαμεσολάβηση
Ό διεθνής παράγοντας έγινε αισθητός τις τελευταίες ώρες πριν το διάγγελμα του Πουτζδεμόντ στο καταλανικό κοινοβούλιο, ωστόσο η παρέμβαση αυτή εξαντλεί τις δυνατότητες διαμεσολάβησης χωρίς επίσημη πρόσκληση και από τις δυο πλευρές.
Το αίτημα του Πουτζδεμόντ για διεθνή διαμεσολάβηση δεν μπορεί να αποφέρει καρπούς, σε αυτή τη φάση καθώς η ισπανική κυβέρνηση θεωρεί ότι τόσο ο πρόεδρος της Καταλονίας όσο και η κυβέρνησή του έχουν παραβιάσει το Σύνταγμα και επομένως η Μαδρίτη δεν βλέπει την τρέχουσα καταλανική διοίκηση ως έγκυρο εταίρο. Τις τελευταίες εβδομάδες, η κεντρική κυβέρνηση απέτρεψε προσπάθειες διεθνούς διαμεσολάβησης, χαρακτηρίζοντας το ζήτημα εσωτερικό.
Συνεπώς η ανάπτυξη διαμεσολαβητικής ή διαιτητικής πρωτοβουλίας προϋποθέτει πρώτα μέτρα αποκατάστασης εμπιστοσύνης μεταξύ της κεντρικής και της περιφερειακής κυβέρνησης και προσδιορισμό ατζέντας διαπραγματεύσεων.
Όπερ σημαίνει απεμπόλιση του Δημοψηφίσματος ως όπλου και επαναφορά στην προτεραία κατάσταση. Κάτι τέτοιο όμως θα προκαλούσε κλυδωνισμούς στο στο αποσχιστικό κίνημα και ενδεχομένως την καρατόμηση Πουτζδεμόντ και συνεπώς δεν φαίνεται να συγκεντρώνει ιδιαίτερες πιθανότητες.
Οι επιλογές της Μαδρίτης
Η ισπανική κυβέρνησ διαθέτει τώρα μια ευρεία γκάμα επιλογών για τη διαχείριση της κρίσης, αν και καμία δεν διασφαλίζει την άμεση σταθεροποίηση και την κοινωνική ειρήνη:
Αναστολή της αυτονομίας της Καταλονίας και ανάληψη του ελέγχου όλων ή ορισμένων από τα θεσμικά όργανα της περιοχής.
Διάλυση της καταλανικής κυβέρνησης και πρόωρες εκλογές
Κάθε επιλογή θα απαιτούσε αρχικά την έγκριση της ισπανικής Γερουσίας, γεγονός που συνεπάγεται καθυστέρηση μερικών ημερών από την απόφαση μέχρι την υλοποίηση, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέο γύρο αναταράξεων.
Η κεντρική κυβέρνηση μπορεί όμως να κηρύξει κατάταση έκτακτης ανάγκης ή ακόμα και κατάσταση πολιορκίας. Αυτές οι επιλογές θα γίνουν πιο πιθανές σε περίπτωση σοβαρών κοινωνικών αναταραχών. Τις τελευταίες ημέρες, οι μαζικές διαδηλώσεις και από τις δυο πλευρές έδειξαν ότι διαθέτουν μεγάλη κοινωνική παρέμβαση και ως εκ τούτου το ενδεχόμενο κοινωνικών συγκρούσεων δεν μπορεί να αποκλειστεί.
Ωστόσο, η Μαδρίτη και η Βαρκελώνη δεν είναι οι μόνοι παίκτες σε αυτήν την κρίση. Πολλές εισαγγελίες στην Ισπανία διερευνούν εάν έχουν διαπραχθεί εγκλήματα πριν και μετά το δημοψήφισμα ανεξαρτησίας της Καταλονίας στις 1 Οκτωβρίου. Ο Πουτζδεμόντ και αρκετά μέλη της κυβέρνησής του θα μπορούσαν να συλληφθούν, με απόφαση ακόμα και περιφερειακών δικαστηρίων.
Μια τέτοια εξέλιξη θεωρείται βέβαιο ότι θα προκαλούσε αντιδράσεις και κινητοποιήσεις, ανεβάζοντας τον κίνδυνο βίαιας καταστολής και νέων επιπλοκών.
