Νέα Ευρω-Βαλκανική πολιτική εξήγγειλε ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ από το βήμα του Ευρωκοινοβουλίου στο πλαίσιο της ομιλίας του για το Κατάσταση της Ένωσης (State of the Union), ανοίγοντας την πόρτα για νέες εισδοχές μελών μετά το 2020 και με ορίζοντα το 2030. Πολιτική στροφή που εγκυμονεί κινδύνους καθώς η νέα στάση της ΕΕ εγκολπώνει τη στρατηγική του NATO και στέλνει μήνυμα στη Ρωσία, η οποία θεωρείται βέβαιο ότι δε θα μείνει άπρακτη.
Πρόκειται ουσιαστικά για το επόμενο βήμα, το οποίο ωστόσο είχε παγώσει μετά την ένταξη των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, η οποία αποδεικνύεται Γολγοθάς για την Ευρώπη. Τα φιλοδυτικά αλλά ταυτόχρονα ξενοφοβικά καθεστώτα που αναδείχθηκαν σε Πολωνία, Τσεχία, Σλοβακία και το ακροδεξιό και εσχάτως φιλορωσικό τραπέν καθεστώς του Βίκτορ Ορμπάν, έχουν συγκροτήσει έναν πυρήνα, το Club Visegrad, ο οποίος βρίσκεται σε ανοιχτή σύγκρουση με την ΕΕ σε πλειάδα ζητημάτων από το προσφυγικό έως τις πολιτικές μεταρρυθμίσεις στη Δικαιοσύνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Διαβάστε επίσης: Ποιοί ξυπνούν τα φαντάσματα των Βαλκανίων
Αν και ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ ήταν αυτός που είχε αναστείλει τη διαδικασία διεύρυνσης της ΕΕ κατά την έναρξη της προεδρίας του και σε αρμονία με τη Γερμανία και τη Γαλλία, αναγκάζοντας τις χώρες των Βαλκανίων να αναζητήσουν λύσεις τόσο σε οικονομικό όσο και πολιτικό επίπεδο, τώρα εμφανίζεται να προσπαθεί να προκαταλάβει την επόμενη Κομισιόν με αποφάσεις και εδραιωμένες πολιτικές.
Ωστόσο και αυτή τη φορά δεν είναι η ευρωπαϊκή στρατηγική αυτή που επιτάσσει την επαναβεβαίωση των δεσμών με τα Δυτικά Βαλκάνια, αλλά η αποτυχία της αυτόνομης στρατηγικής του NATO και ο κίνδυνος μετεξέλιξης της περιοχής σε αρένα αντιπαράθεσης με τη Ρωσία. Η εγκατάλειψη της πρώην Γιουγκοσλαβίας σε ένα γεωπολιτικά ερμαφρόδιτο status quo, η έλλειψη ουσιαστικών πρωτοβουλιών ανοικοδόμησης τόσο σε επίπεδο κοινωνιών όσο και περιφερειακής ανάπτυξης, δημιούργησε πρόσφορο έδαφος για την ανάδειξη ασύμμετρων απειλών, η μικρότερη εκ των οποίων είναι η Ρωσία.
Διαβάστε επίσης: Ο Τραμπ έχασε τον έλεγχο, τα Βαλκάνια κινδυνεύουν
Η πρόσφατη αναταραχή στην πΓΔΜ, η υπερσυγκέντρωση στρατιωτικών δυνάμεων στα ανατολικά σύνορα της ΕΕ με τη Ρωσία, η ενίσχυση εθνοτικών αντιπαραθέσεων μεταξύ των χωρών της πρώην Γιουγκοσλαβίας είναι ενδείξεις που δεν μπορούν να αγνοηθούν στη διαδικασία διαμόρφωσης νέας πολιτικής στην Ευρασία, καθώς αποδεικνύουν ότι τα φαντάσματα των Βαλκανίων μπορούν εύκολα να ξυπνήσουν.
Το NATO ποδηγετεί την Ευρωπαϊκή πολιτική
Το NATO έχει πρώτο εδραιώσει την παρουσία του στην περιοχή κερδίζοντας καίριες μάχες απέναντι στη Ρωσία, όπως η ένταξη του Μαυροβουνίου, δεν όμως αποτελεί λύση από μόνο του, καθώς αν και διαθέτει στρατιωτική και πολιτική ισχύ δεν μπορεί να παράσχει οικονομικές λύσεις. Αντιστοίχως και η Ρωσία, έχοντας απολέσει στρατηγική εκτόπισμα λόγω των κυρώσεων δεν μπορεί να προσφέρει αναπτυξιακές διεξόδους. Η συγκυρία αυτή καθιστά την παρέμβαση της Ευρώπης καταλυτική για την έκβαση της αντιπαράθεσης και ως εκ τούτου επικίνδυνη ακόμα και για την ίδια την ΕΕ.
Διαβάστε επίσης: NATO-Ρωσία… αδιαφορία θέτουν σε κίνδυνο τα Βαλκάνια
Η πολιτική διεύρυνσης της Ευρώπης των 28 κρατών στα 30 μέχρι το 2025 φαίνεται ρεαλιστική και στόχο έχει να αναθερμάνει την προοπτική και να στείλει μήνυμα στα Βαλκάνια ότι η επιλογή της Δύσης είναι πλέον πάλι ανοιχτή. Σε αυτή τη φάση όμως δεν είναι αρκετό καθώς το NATO και η Ρωσία αντιπαρατίθενται στην πΓΔΜ και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, ενώ λύσεις αναζητούν το Μαυροβούνιο και η Σερβία και τα προβλήματα διογκώνονται στην πΓΔΜ και την Αλβανία.
Η Ευρώπη, ακολουθώντας το NATO και τις πολιτικές επιλογές που η Βορειοατλαντική Συμμαχία κάνει στα Βαλκάνια ρισκάρει μια νέα κρίση τύπου Ανατολικής Ευρώπης με καθεστώτα τα οποία έχουν προκύψει και σφυρηλατηθεί από την αντιπαράθεση με τη Ρωσία και τα οποία θα βλέπουν την Ευρώπη ως αναγκαίο κακό και θα αποτελούν εν δυνάμει πόλους αποσταθεροποίησης της ΕΕ.
Η σύνδεση της Ευρωπαϊκής γεωπολιτικής με τις αναγκαιότητες του στρατηγικού σχεδιασμού του NATO καθιστά ευάλωτη την Ευρώπη μεταβάλλοντας την εσωτερική ισορροπία δυνάμεων. Η προοπτική αναδιάταξης των ισορροπιών στην ΕΕ όμως δίνει μια ακόμη αφορμή στη Γερμανία και τη Γαλλία ώστε να πιέσουν για πιο βαθιές και επικίνδυνες θεσμικές ανατροπές στην ΕΕ, ζήτημα το οποίο επίσης άνοιξε ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ παρουσιάζοντας το “όραμα” για την ΕΕ.
Τα προβλήματα των Βαλκανίων
Το Κόσοβο κατηγορείται ευθέως για υπόθαλψη και παροχή διευκολύνσεων στην ισλαμική τρομοκρατία και τον ISIS, η Βοσνία να αντιμετωπίζει σκεπτικισμό ακριβώς το ίδιο θέμα, ενώ παράλληλα η Τουρκία ενισχύει την παρουσία της στην Αλβανία και την πΓΔΜ μέσω της εξαγοράς κρίσιμων υποδομών και της περαιτέρω σύσφιξης σχέσεων στη βάση του κοινού θρησκευτικού στοιχείου. Την ίδια στιγμή και η Ρωσία κατηγορείται για προσπάθεια αποσταθεροποίησης των Σκοπίων, ενώ χρησιμοποιεί και τις θρησκευτικές συνάφειες για τη διατήρηση ισχυρών δεσμών με την χριστιανική εκκλησία και τον πρόεδρο της χώρας.
Σε κρίσιμη καμπή βρίσκεται όμως και το Μαυροβούνιο το οποίο μόλις εντάχθηκε στο NATO και αναζητά πλέον νέους εμπορικούς εταίρους και πολιτικές προοπτικές, καθώς βρίσκεται σε διαδικασία αποδέσμευσης από τη Σερβία -της οποίας αποτελούσε αναπόσπαστο μέλος μέχρι προσφάτως-, που συνεπάγεται απογαλακτισμό και από τη Ρωσία. Τα σημάδια από την αντιπαράθεση NATO-Ρωσίας είναι ακόμη νωπά στη χώρα, όπου η δίκη για την απόπειρα δολοφονίας του πρωθυπουργού και πραξικοπήματος, για την οποία κατηγορείται η Μόσχα, μόλις έχει ξεκινήσει.
Η ανάγκη για σταθερότητα
Οι εξελίξεις στα Βαλκάνια την τελευταία 2ετία είναι ραγδαίες καθώς ολόκληρη η περιοχή αναδεικνύεται σε πεδίο μάχης στη σύγκρουση NATO-Ρωσίας τη στιγμή που η Μόσχα επιχειρεί να διευρύνει τη σφαίρα επιρροής της και να “περικυκλώσει” πολιτικά και οικονομικά την Ευρώπη. Αντιστοίχως το NATO βλέπει αρνητικά την προσπάθεια πολύ προσέγγισης ΕΕ και Ρωσίας, με τις ΗΠΑ να ανησυχούν για τις πολιτικές ανατροπές που μπορεί να φέρει η στενότερη οικονομική και ενεργειακή διασύνδεση.
Ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ θέλοντας να πείσει για την επιτακτική ανάγκη της νέας διεύρυνσης εισήγαγε στην τοποθέτησή του τον όρο “σταθερότητα τ γειτονιά μας”, ενώ ο ίδιος προλειαίνοντας προ μηνών το έδαφος, και απευθυνόμενος στον Ντόναλντ Τραμπ είχε επισημάνει τον κίνδυνο νέων βαλκανικών πολέμων σε περίπτωση αποσύνθεσης ή/και αποσταθεροποίησης της ΕΕ, καθώς κάτι τέτοιο θα σήμανε αυτόματα τον ενταφιασμό της ευρωπαϊκής προοπτικής, με ότι αυτό συνεπάγεται για μια περιοχή που αγωνίζεται να ξεφύγει από τους εφιάλτες του πρόσφατου παρελθόντος της.
Ο πρόεδρος της Κομισιόν επισήμανε ότι προϋπόθεση για τη σταθερότητα στην περιοχή της ΕΕ είναι η διατήρηση μιας αξιόπιστης πολιτικής διεύρυνσης, αποφεύγοντας επιμελώς να αναφερθεί όμως -σε αντιδιαστολή- στα προβλήματα της βεβιασμένης ένταξης χωρών, όπως αυτά αναδεικνύονται σήμερα.
Μετά την ομιλία του Ζαν Κλωντ Γιούνκερ Ευρωπαίοι αξιωματούχοι μιλώντας στο Reuters έδωσαν σειρά προτεραιότητας για ένταξη στη Σερβία, την Αλβανία και εν τέλει την πΓΔΜ, με προοπτική τη διεύρυνση της ΕΕ στα 30 κράτη-μέλη από τα 28 σήμερα και τα 27 μετά την ολοκλήρωση του Brexit.
