Βαθαίνει, διευρύνεται και εντείνεται η σύγκρουση NATO-Ρωσίας για τον έλεγχο των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου, σε μια περίοδο που η Ευρασία γεννά επίσης εντάσεις. Οι παράλληλες κινήσεις στις δυο πλέον ασταθείς περιοχές του πλανήτη ενισχύουν εκθετικά το γεωπολιτικό και οικονομικό ρίσκο, δημιουργώντας προϋποθέσεις αλυσιδωτής αντίδρασης. Η απουσία της Ευρώπης και η αδυναμία του NATO να προσφέρει κάτι παραπάνω από στρατό δίνουν χώρο στις οπορτουνιστικές προτάσεις της Ρωσίας, θέτοντας σε κίνηση μια διαδικασία πολιτικών ανατροπών και κοινωνικών εντάσεων με απόλυτα αβέβαιο αποτέλεσμα.
Μπορεί τα Βαλκάνια να αποτελούν την πίσω αυλή της Ευρώπης, αυτή την περίοδο όμως η ΕΕ είναι πολύ απασχολημένη με τα του οίκου της που στην αυλή της μπορεί να κυλήσει πολύ αίμα πριν καν το αντιληφθεί, ενώ ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ έκλεισε αυτή την πόρτα με δηλώσεις του -υπό γερμανική καθοδήγηση- όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του.
Αν και ένα σενάριο ευρείας ανάφλεξης δεν συγκεντρώνει ιδιαίτερες πιθανότητες σε αυτή τη φάση, η αναζωπύρωση του αλβανικού εθνικισμού ως μέσο ελέγχου των κεντρικών Βαλκανίων, από το NATO (ΗΠΑ και ΕΕ) ενισχύει τις πιθανότητες ασύγχρονων εκρήξεων και αποτελεί ασύμμετρη απειλή. Επίσης οι ισχυρές διασυνδέσεις της Τουρκίας με τις περιοχές μεγάλης συγκέντρωσης μουσουλμανικού-αλβανικού στοιχείου αποτελεί μια ακόμη πτυχή η οποία φαίνεται να έχει υποτιμηθεί στους σχεδιασμούς που βρίσκονται σε εξέλιξη.
Διαβάστε επίσης: NATO-Ρωσία… αδιαφορία θέτουν σε κίνδυνο τα Βαλκάνια
Από την άλλη πλευρά η στρατηγική ευκαιριακών συμμαχιών που ακολουθεί η Μόσχα προκειμένου όχι τόσο να ελέγξει την περιοχή, που είχε υπό την επιρροή της από τη διάσκεψη της Γιάλτας έως την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, όσο για να ενισχύσει τη διαπραγματευτική της ισχύ σε άλλα μέτωπα στα οποία συναντάται είτε με το NATO, είτε με ομάδες χωρών, ή μεμονωμένους παίχτες.
Τα μέτωπα στα οποία επικεντρώνει τώρα η Μόσχα είναι η Συρία, η Ουκρανία, η Ανατολική Ευρώπη και οι χώρες της Βαλτικής καθώς και η Ανταρτική. Το Κρεμλίνο όμως επεμβαίνοντας στα Βαλκάνια όπου διαθέτει ερείσματα -αν και πολύ περιορισμένα- επιχειρεί να διευρύνει το γεωπολιτικό εκτόπισμα των θέσεών του και αναγκάζοντας τους υπόλοιπους παίχτες να αντιμετωπίσουν τη Ρωσία στο πλαίσιο πολιτικής κατευνασμού και όχι προκλήσεων.
Διαβάστε επίσης: NATO-Ρωσία τραβάνε το σχοινί στη Βαλτική
Η οπορτουνιστική φύση των συμμαχιών της Ρωσίας στην περιοχή των Βαλκανίων όμως καθιστά τους συμμάχους του Κρεμλίνου ανασφαλείς και συνεπώς ασταθείς, επιθετικούς και εμπρηστικούς, με βραχυχρόνιες στρατηγικές, αδιαφορία μεσο-μακροπρόθεσμων συνεπειών και με έντονο το στοιχείο της πολιτικής ασυνέπειας.
Η εμμονή του NATO με τη δοκιμασμένη συνταγή του αλβανικού εθνικισμού καθιστά τους συμμάχους διαχρονικά επικίνδυνους, καθώς εμποτίζονται από την αίσθηση πολιτικής αναγκαιότητας που επιβάλλει την επιβίωσή τους, την οποία τροφοδοτούν το NATO και η ΕΕ επί μακρόν. Ωστόσο στόχος τόσο του NATO όσο και της ΕΕ δεν είναι η εξέλιξη και οικονομική ευμάρεια της περιοχής αλλά η παρεμπόδιση ανάπτυξης της Ρωσίας.
Αν και οι δυο στόχοι συνδυαστικά θα μπορούσαν να έχουν πιο ουσιαστικά και μονιμότερου χαρακτήρα αποτελέσματα, εν τούτοις η ad hoc προσέγγιση που έχει επιβάλλει η Γερμανία περιορίζει την αποτελεσματικότητα, ενισχύει τις μικροπολιτικές σκοπιμότητες και πριμοδοτεί την αύξηση του γεωπολιτικού ρίσκου.
Η κατάσταση δείχνει να ξεφεύγει από τον έλεγχο στο Κόσοβο, όπου στις πρόσφατες πρόωρες εκλογές επικράτησε συνασπισμός κομμάτων οι ηγέτες των οποίων ήταν οπλαρχηγοί του απελευθερωτικού στρατού του Κοσόβου (UCK).
Οι κινήσεις του NATO
Αυτή την περίοδο η κινητικότητα του NATO είναι εντονότερη από την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, καθώς αναπτύσσει δράση πολιτική και στρατιωτική σε ένα εκτεταμένο τόξο από την πόλη Νάιντεν της Φινλανδίας έως την Κρήτη. Με τον τρόπο αυτό η Βορειατλαντική Συμμαχία καθιστά σαφές στη Μόσχα ότι τα όριά της είναι στη συνοριογραμμή και πλέον δεν έχει περιθώρια για κινήσεις τύπου Ουκρανίας.
Σε αυτό το πλαίσιο τοποθετείται η ανάπτυξη αρκετών χιλιάδων στρατιωτών στα σύνορα των χωρών της Βαλτικής με τη Ρωσία αλλά και η βούληση για ενίσχυση της παρουσίας με νέες μονάδες και επιχειρησιακές δυνατότητες στην Ελλάδα.
Σε πολιτικό-διπλωματικό επίπεδο το NATO ισχυροποιείται εντάσσοντας στην οικογένειά του το Μαυροβούνιο, ισχυροποιώντας την παρέμβασή του στο Κόσοβο, την Αλβανία και επιδιώκοντας την ταχεία επαναπροσέγγιση με την πΓΔΜ. Πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ NATO και Ρωσίας έχει δημιουργηθεί και στη Ρουμανία, τη Βουλγαρία, τη Μολδαβία και την Αυστρία.
Μέρος του ίδιου στρατηγικού σχεδιασμού είναι η προσπάθεια άρον, άρον ένταξης της πΓΔΜ στο NATO, ακόμα και με προσωρινή ονομασία, σενάριο που τροφοδοτείται έντονα μετά την εκλογή της κυβέρνησης Ζάεφ στα Σκόπια, το οποίο απορρίπτει απριόρι, ως Δούρειο Ίππο, η Αθήνα.
Οι κινήσεις της Ρωσίας
Η Μόσχα επιμένει να διεκδικεί πολιτικό χώρο στη Ρουμανία και στη Βουλγαρία όπου έχει θέσει στη σφαίρα επιρροής της την κυβέρνηση της πρώτης και τον πρόεδρο της Δημοκρατίας της τελευταίας.
Σκληρό πόκερ που έπαιξαν Μόσχα και NATO στα Σκόπια οδηγώντας την πΓΔΜ στο χείλος της πολιτικής κρίσης, εθνοτικών συγκρούσεων και οικονομικής κατάρρευσης.
Αντίστοιχα επεισόδια -τηρουμένων των αναλογιών- καταγράφηκαν στη Ρουμανία και τη Βουλγαρία όπου ξένα… δάκτυλα επιχείρησαν πολιτικές ανατροπές και πυροδότησαν κοινωνικές εντάσεις. Σκληρή είναι η αντιπαράθεση στη Μολδαβία όπου πρόεδρος και πρωθυπουργός κινούνται σε εκ διαμέτρου αντίθετα μονοπάτια πολώνοντας τη χώρα και την κοινωνία και αυξάνοντας το γεωπολιτικό ρίσκο στην ευρύτερη περιοχή.
Κεντρικά Βαλκάνια
Η σύγκρουση για τον έλεγχο της πΓΔΜ, η αφύπνιση του αλβανικού εθνικισμού, η εισδοχή του Μαυροβουνίου στο NATO και η στενότερη συνεργασίας Σερβίας-Ρωσίας είναι παράγοντες που έχουν ενισχύσει τον κίνδυνο στην ευρύτερη περιοχή, με την οποία εφάπτεται η Ελλάδα που βρίσκεται σε ιδιαίτερα αδύναμη θέση λόγω της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης.
Οι θέσεις όμως παγιώνονται και ισχυροποιούνται με την πάροδο του χρόνου, γεγονός που ενισχύει τις ελπίδες για σταθεροποίηση μακροπρόθεσμα, δεν περιορίζει όμως τον κίνδυνο μεσοπρόθεσμων εντάσεων.
Τα λάθη της Ευρώπης
Η δήλωση του Ζαν Κλωντ Γιούνκερ κατά την ανάληψη των καθηκόντων του ότι δεν θα υπάρξει άλλος κύκλος διεύρυνσης κατά την περίοδο της 5ετούς θητείας τροφοδότησε το νέο κύμα εθνικισμού και προσπάθειας ανατροπής του status quo που βλέπουμε σήμερα.
Αν και σωστές τεχνικά οι θέσεις του Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, καθώς η Ευρώπη προσπαθεί ακόμα να εντάξει χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ όπου ο εθνικισμός είναι σε έξαρση, όπως η Τσεχία, η Σλοβακία, η Πολωνία και η Ουγγαρία, στην πραγματικότητα “σκότωσαν” ακαριαία κάθε μετριοπαθή μεταρρυθμιστική δύναμη στα δυτικά Βαλκάνια.
Ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, υπό την πίεση της Γερμανίας, καταδίκασε τα Βαλκάνια να ξαναζήσουν τις ημέρες του 1990 αναζητώντας οικογένεια μεταξύ των ΗΠΑ-NATO και της Ρωσίας.
Το NATO και οι ΗΠΑ μπορεί να διαθέτουν στρατιωτική και πολιτική ισχύ, ωστόσο δεν έχουν ουσιαστικές δυνατότητες οικονομικής στήριξης και μετεξέλιξης των βαλκανικών χωρών χωρίς το ευρωπαϊκό όραμα και την ενεργό συμμετοχή της ΕΕ.
Η Ρωσία αν και ποζάρει ως νέα ηγεμονική δύναμη στην περιοχή, στην πραγματικότητα προσπαθεί απλά να εκμεταλλευτεί καταστάσεις για να βιώσει τον δικό της εθνικισμό και να αναδειχθεί σε ουσιαστική υπερδύναμη. Εξέλιξη όμως για την οποία απαιτείται αρκετός χρόνος, συγκρούσεις και.. αίμα.
Αντιλαμβανόμενος τον αποπροσανατολισμό που προκάλεσαν οι δηλώσεις του στις χώρες των Βαλκανίων ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ επανέρχεται στο θέμα πριν από λίγες εβδομάδες και χρησιμοποιώντας ως αφορμή δηλώσεις Τραμπ για διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης προειδοποιεί για βαλκανικούς πολέμους. Όπως αποδεικνύεται ήταν ήδη αργά.
Η Ελλάδα βιώνοντας τον 7 χρόνο σκληρής οικονομικής κρίσης αντιμετωπίζει επίσης κίνδυνο πολιτικής αποσταθεροποίησης αν οι πιστωτές δεν καταλήξουν σε μια συμφωνία που θα επιτρέπει την επιβίωση του υπάρχοντος κυβερνητικού σχήματος. Παράλληλα η επιδείνωση των σχέσεων ΕΕ-Γερμανίας με την Τουρκία από το αποτυχημένο πραξικόπημα της 16ης Ιουλίου του 2016 έως και σήμερα έχουν σαφή και άμεσο αντίκτυπο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και ανεβάζουν περαιτέρω τον γεωπολιτικό κίνδυνο στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα πολιτικής αποσταθεροποίησης λόγω οικονομικής κρίσης στα Βαλκάνια αποτελεί η άλλοτε καλπάζουσα Κροατία, η κυβέρνηση της οποίας κατέρρευσε για δεύτερη φορά από το 2015 -τώρα οριστικά– λόγω των μέτρων περιοριστικής πολιτικής που επιχείρησε να εισάγει το πρώτο κόμμα.
