Νέες συνθήκες που ευνοούν την υποβάθμιση της γεωστρατηγικής θέσης της Τουρκίας στην ευρασιατική σκακιέρα διαμορφώνονται στον απόηχο του αποτυχημένου πραξικοπήματος και του Δημοψηφίσματος στην Τουρκία, καθώς η συγκρουσιακή στρατηγική που έχει υιοθετήσει ως μείζονα διαπραγματευτική τακτική η Άγκυρα οδηγεί φίλους και συμμάχους σε επαναξιολόγηση των διμερών, πολιτικών, οικονομικών και στρατιωτικών σχέσεων.
Πρόκειται για μια ιδιαίτερα δύσκολη, επίπονη και ευαίσθητη διαδικασία καθώς κάθε μεταβολή συσχετισμών έχει άμεσο αντίκτυπο σε μια σειρά ανοιχτά μέτωπα και επιμέρους ζητήματα σε μια φλεγόμενη περιοχή. Το νέο πλαίσιο που διαμορφώνεται όμως δεν δείχνει να αντιλαμβάνεται η νέα πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της Άγκυρας οι χειρισμοί της οποίας σε μια σειρά από κρίσιμα θέματα έχουν οδηγήσει στην αποδυνάμωση της θέσης της Τουρκίας, την πολιτική απομόνωση του Ταγίπ Ερντογάν και στην αποδόμηση του δόγματος του “Στρατηγικού Βάθους” το οποίο είχε εδραιώσει ο πρώην πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών, Αχμέτ Νταβούτογλου.
Το Ιντσιρλίκ δεν μπορεί ωστόσο να χάσει ουσιαστικά τη στρατηγική του θέση καθώς βρίσκεται σε σημείο καθοριστικό για την παροχή αεροπορικής υποστήριξης των επίγειων δυνάμεων στη Συρία και το Ιράκ, ενώ λόγω εγγύτητας προσφέρει τακτικό πλεονέκτημα και αυξημένη επιχειρησιακή διάρκεια. Η αποδυνάμωσή του όμως αποτελεί πλήγμα για την κυβέρνηση της Άγκυρας τόσο σε στρατιωτικό όσο και σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο, ενώ κάθε μείωση δύναμης έχει αντίκτυπο και στην τοπική οικονομία.
Οι τελευταίες ισχυρές ενδείξεις έρχονται από το στρατιωτικό μέτωπο, όπου ΗΠΑ και Ρωσία στηρίζουν, χρηματοδοτούν και καλύπτουν την ανάπτυξη ενδυνάμωση και απόκτηση καθοριστικού ρόλου από τους Κούρδους YPG στη Βόρεια Συρία. Παράλληλα, η σύγκρουση Τουρκίας-ΕΕ και Τουρκίας-Γερμανία οδηγεί το Βερολίνο σε αναζήτηση νέων βάσεων για τη μοίρα αναγνώρισης των 250 ατόμων που σταθμεύει στη νατοϊκή βάση του Ιντσιρλίκ. Στο ίδιο πλαίσιο κινείται και το NATO διευρύνοντας τη λειτουργική ικανότητα της βάσης της Σούδας και της ελληνικής συμμετοχής σε σειρά επιχειρήσεων με επίκεντρο το προσφυγικό.
Παράλληλα η επιβολή ζωνών ασφαλείας στη Συρία και ζωνών απαγόρευσης πτήσεων, στις οποίες συμμετέχει ως εγγυήτρια η Τουρκία, περιορίζουν και την πολεμική της αεροπορία από επιχειρήσεις εντός συριακού εδάφους, τακτική που ακολουθούσε διαρκώς και παρελκυστικά έναντι των συμμάχων της που διαφωνούσαν. Αντιστοίχως και οι κοινές περιπολίες Αμερικανών-Κούρδων στα τουρκο-συριακά σύνορα καθιστούν σαφή τον περιορισμένο ρόλο που επιφυλάσσουν οι σύμμαχοι για την Τουρκία.
Τώρα συζητείται στο NATO η ανάληψη κεντρικού ρόλου από τη συμμαχία στη Συρία στο πλαίσιο προσπάθειας εξισορρόπησης του ισοζυγίου δύναμης στην περιοχή όπου επικρατεί σχετικά εύκολα η Ρωσία, καθώς ηγείται των διαπραγματεύσεων στην Αστάνα και έχει και τακτικό πλεονέκτημα στο έδαφος. Αν το NATO εμπλακεί ουσιαστικά αναλαμβάνοντας το συντονισμό των συμμαχικών δράσεων στη Συρία, τότε θα έχει ενδιαφέρον η παρακολούθηση των στρατηγικών επιλογών του.
Ωστόσο η εμπλοκή του NATO και η αποδυνάμωση του περιφερειακού ρόλου της Τουρκίας δεν είναι ανέξοδα για τους υπόλοιπους συμμάχους και προφανώς ούτε για την Ελλάδα. Η Ελλάδα παραδοσιακά έχει ήπια και παθητική συμμετοχή στις πολεμικές επιχειρήσεις του NATO, καθώς δεν είναι μέλος στο στρατιωτικό βραχίονα. Ενδεχόμενη ανατροπή αυτού του status quo ανεβάζει το ρίσκο αντιποίνων από τις ένοπλες ομάδες που πλήττονται αλλά και διερχόμενους τζιχαντιστές.
Σούδα, Κύπρος, Ιορδανία
Τόσο το NATO όσο και μεμονωμένες χώρες αναζητούν εναλλακτικές λύσεις για την τοποθέτηση των δυνάμεών τους, θέλοντας αφενός να εξασφαλίσουν μεγαλύτερη σταθερότητα, επιχειρησιακή κάλυψη και αντιστάθμιση καθώς και να στείλουν μήνυμα στην Άγκυρα ότι η πολιτική των διαρκών προκλήσεων έχει συνέπειες.
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται τα σενάρια περαιτέρω ανάδειξης και μεγαλύτερης αξιοποίησης των νατοϊκών εγκαταστάσεων της Σούδας από τις αμερικανικές δυνάμεις, ως απάντηση στη συνεχιζόμενη συνεχιζόμενη κρίση ανάμεσα στην Τουρκία και στους συμμάχους της σχετικά με τη χρήση της βάσης του Ιντσιρλίκ στα νοτιοανατολικά της χώρας.
[graphiq id=”ixkrk1nuyUJ” title=”Αμερικανικές δυνάμεις που σταθμεύουν στην Τουρκία” width=”700″ height=”490″ url=”https://sw.graphiq.com/w/ixkrk1nuyUJ”]
Όπως αναφέρει η “Καθημερινή” επικαλούμενη ανώνυμες πηγές η βάση της Σούδας ήδη χρησιμοποιείται πολύ περισσότερο απ’ ό,τι στο παρελθόν και, μάλιστα, επεκτείνεται διαρκώς. Ενα σκέλος της πολύ έντονης αμερικανικής παρουσίας στην Ελλάδα αυτή την εποχή είναι οι πολύ πυκνές συνεκπαιδεύσεις που πραγματοποιούν μονάδες των ΗΠΑ με ελληνικές ειδικές δυνάμεις και όχι μόνο. Σε πολιτικό –αλλά και ουσιαστικό– επίπεδο απομένει η ανανέωση της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (Mutual Defense Cooperation Agreement – MDCA) για πέντε –ή και περισσότερα– χρόνια, αντί της ετήσιας ισχύος που έχει αυτήν τη στιγμή. Στις ελληνοαμερικανικές επαφές που πραγματοποιούνται διαρκώς, σε πολλαπλά επίπεδα, τους τελευταίους μήνες η διάθεση για ανανέωση της συμφωνίας, και μάλιστα για περισσότερα του ενός χρόνια, επαναλαμβάνεται διαρκώς.
Από την άλλη πλευρά η Γερμανία ανακοίνωσε ότι μελετά ενεργά και προετοιμάζει και σχετικές αποστολές για τη μετεγκατάσταση της βάσης των γερμανικών αναγνωριστικών από το Ιντσιρλίκ. Σύμφωνα με το υπουργείο Άμυνας της χώρας σε αυτό το πλαίσιο εξετάζεται η Ιορδανία και η Κύπρος, ενώ το NATO δεν θα απέκλειε και τη χρήση της Σούδας για τις αποστολές αναγνώρισης, αφού πραγματοποιούνται παρόμοιες με τα Awacks.
[graphiq id=”lsjh3YCmeXP” title=”NATO: Τα μέλη, τα στοιχεία και οι δαπάνες” width=”700″ height=”552″ url=”https://sw.graphiq.com/w/lsjh3YCmeXP”]
