Οι ΗΠΑ δεν ασχολούνται αρκετά, η Ευρώπη θέλει τα Βαλκάνια καλά αλλά σε απόσταση και η Ρωσία αναζητά ένα ακόμη χαρτί για να διαπραγματευτεί, συνεπώς ουσιαστικές πιέσεις δεν υπάρχου στα Βαλκάνια, όπως όμως και στις αρχές της 10ετίας του 90, οι εσωτερικές εντάσεις είναι αποτέλεσμα αυτής ακριβώς της αδιαφορίας των ξένων. Η έκρηξη στην περιοχή που δεν χαρακτηρίζεται τυχαία “πυριτιδαποθήκη” δεν μπορεί να αποκλειστεί, όχι γιατί υπάρχουν οικονομικά συμφέροντα ή γεωπολιτικά, αλλά γιατί κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει.
Η απομάκρυνση από το ευρωπαϊκό όραμα, η έλλειψη ουσιαστικής κοινωνικής προόδου και η παρατεταμένη περίοδος οικονομικής αναιμίας δεν επέτρεψαν την ανανέωση της ευρύτερης περιοχής της πρώην Γιογκοσλαβίας από το Μαυροβούνιο και τη Σερβία μέχρι το Κόσοβο, την Αλβανία και την πΓΔΜ να περάσει στην επόμενη φάση. Η σύγκρουση των εθνικισμών αποτελεί κινητήριο δύναμη σε τέτοιες περιόδους παρατεταμένης απραξίας στην περιοχή.
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ είχε προειδοποιήσει τον Ντόναλντ Τραμπ για το ενδεχόμενο βαλκανικών πολέμων με επίκεντρο τα κράτη της πρώην Γιουγκοσλαβίας σε περίπτωση έναρξης της διαδικασίας αποσύνθεσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Διαβάστε επίσης: Ποιοί ξυπνούν τα φαντάσματα των Βαλκανίων
Η ενεργός ανάμειξη της Τουρκίας, η προσπάθεια αποκλεισμού από την ΕΕ όσων στηρίζει το Κρεμλίνο στο πλαίσιο επανακαθορισμού σφαιρών επιρροής και η απομάκρυνση των ΗΠΑ σκιαγραφούν ένα ιδιαίτερα εύφλεκτο σκηνικό.
Η προσπάθεια μεταβίβασης της εξουσίας από τις ΗΠΑ στη Γερμανία σε μια σειρά από ανοιχτά μέτωπα δημιουργεί αφενός κενό και αφετέρου δίνει χώρο για την είσοδο νέων παιχτών, όπως η Τουρκία. Η θεμελιώδης και υψηλών τόνων αντιπαράθεση όμως της Άγκελα Μέρκελ με τον Βλάντιμιρ Πούτιν οδηγεί το Βερολίνο σε συνεργασία με τους Αλβανούς δίνοντας στην ουσία χώρο στον Ερντογάν ο οποίος θέλει να εξάγει κρίση και να αποκτήσει μοχλό πίεσης προς την ΕΕ.
Οι ενδείξεις πληθαίνουν, αν και είτε υποβαθμίζεται η σπουδαιότητά τους, είτε αγνοείται η συνάφειά τους με το ευρύτερο σκηνικό παραγνωρίζοντας έτσι τις πραγματικές διαστάσεις της κρίσης. Από τα γεγονότα του 2015 στο Τέτοβο, τις κατηγορίες για επίθεση του UCK και αντίθετες για προβοκάτασια, μέχρι το σήμερα έχουν μεσολαβήσει δυο έτη και πολλά γεγονότα.
Μόνο τους τελευταίους 10 μήνες έχει παρατηρηθεί:
- Δημιουργία στρατού και πολιτοφυλακής στο Κόσοβο, ενώ απαγορεύεται από τις διεθνείς συνθήκες,
- Κρίση στις σχέσεις Σερβίας-Κοσόβου
- Πολιτική ανατροπή στην πΓΔΜ με ήττα των “Μακεδόνων” εθνικιστών του Γκρουέφσκι, μετά από 13 χρόνια στην εξουσία
- Αποσταθεροποίηση της Αλβανίας και ροπή του Σοσιαλιστή πρωθυπουργό στον εθνικισμό
- Ανακίνηση ζητήματος Τσαμουριάς
- Επεισόδια με Έλληνες αλβανικής καταγωγής στρατιώτες στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις που έκαναν το σήμα του UCK
- Δηλώσεις του Αλβανού πρωθυπουργού δημιουργία αλβανικής ένωσης με τη συμμετοχή του Κοσόβου και της πΓΔΜ
- Καταγγελία Ρωσίας για προσπάθεια αλβανοποίησης της πΓΔΜ
- Εισβολή υποστηρικτών του εθνικιστή Γκρουέφσκι στο Κοινοβούλιο
- Κατηγορίες Γερμανίας, μέσω DW, για διαφθορά του Γρουέφσκι
- Επανεμφάνιση του UCK με απειλές για επίθεση στα Σκόπια
Αυτών είχε προηγηθεί η επίθεση στο Τέτοβο της πΓΔΜ με 8 εφέδρους αστυνομικούς νεκρούς, που άνοιξε νέο κύκλο αίματος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Τουρκία έχει εδραιώσει βάσεις στα Σκόπια εξαγοράζοντας το αεροδρόμιο της πρωτεύουσας και ενισχύοντας οικονομικά τους Μουσουλμάνους, που είναι στην πλειονότητά τους Αλβανοί.
Είναι πλέον σαφές ότι ο αλβανικός εθνικισμός έχει ξυπνήσει, ο UCK νοιώθει πιο ισχυρός και διατυπώνει δημόσιες απειλές καθώς πλέον εξοπλίζεται έμμεσα από το NATO, κάτι που καταγγέλλουν η Μόσχα και το Βελιγράδι, ενώ προκύπτει αβίαστα από την προμήθεια υλικού και εξοπλισμών που συνάδουν με εκστρατευτικά σώματα και όχι με πολιτοφυλακή και αστυνομία που προβλέπεται για το Κόσοβο βάση των διεθνών συμβάσεων ανεξαρτητοποίησης.
Εν αναμονή της άφιξης σήμερα στα Σκόπια του αναπληρωτή βοηθού υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ για θέματα Ευρώπης και Ευρασίας, Χόιτ Μπράιαν Γι (Hoyt Brian Yee), τίποτα δεν δείχνει ότι μπορεί να υπάρξει σύντομα διέξοδος στην επικίνδυνη πολιτική κρίση, στην οποία εξακολουθεί να βυθίζεται η ΠΓΔΜ, ενσπείροντας ανησυχίες για αποσταθεροποίηση της ευρύτερης περιοχής.
Τα δημοσιεύματα της γερμανικής DW που αναπαράχθηκαν και από τον ελληνικό Τύπο για εμπλοκή του Γκρουέφσκι σε σκάνδαλα με αποτέλεσμα να αρνείται την παράδοση της εξουσίας υπό το φόβο ποινικών διώξεων και φυλάκισης, αν και εντοπίζουν ένα γεγονός, αυτό της διαπλοκής του Νικολά Γκρουέφσκι, υποβαθμίζουν εν τούτοις το φαινόμενο του αλβανικού εθνικισμού και των επιπτώσεών του στην ευρύτερη περιοχή.
Αν σε αυτά συνυπολογιστεί η δεδομένη συνεργασία του UCK με τις τουρκικές υπηρεσίες πληροφοριών, την εργώδη προσπάθεια του Ταγίπ Ερντογάν για εξαγωγή κρίσης και άσκηση πιέσεων στην ΕΕ, η αλλαγή ισορροπιών στην πΓΔΜ μπορεί να αποτελέσει θρυαλλίδα εξελίξεων σε πολλά μέτωπα.
Το ίδιο συμπέρασμα, άλλη οπτική
Τον κίνδυνο διάσπασης των Σκοπίων λόγω της έντονης τουρκικής ανάμειξης επανέλαβε ο καθηγητής οικονομικής γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Ιωάννης Μάζης μιλώντας στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ΑΝΤ1 και τον Νίκο Χατζηνικολάου, εστιάζοντας στην τουρκική ανάμειξη ως κινητήριο δύναμη των εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή όπου υπάρχει αλβανικό στοιχείο.
«Φοβάμαι ότι η ανάμειξη της Τουρκίας είναι τόσο έντονη προς το αλβανικό στοιχείο, μία υπόθεση που κρατάει τουλάχιστον εδώ και 15 χρόνια, την παρακολουθούσαμε, το λέγαμε μέχρι που την διαβάσαμε στο βιβλίο του Νταβούτογλου, όπου θεωρητικοποιείται το στρατηγικό ιστορικό και πολιτιστικό βάθος της Τουρκίας στα Βαλκάνια μέχρι την Αδριατική»
δήλωσε, μεταξύ άλλων ο κ. Μάζης, συνεχίζοντας:
«Αυτό ήρθε και τεκμηριώθηκε με την αγορά της βάσης υποβρυχίων της Αυλώνος από τους Τούρκους, πράγμα που προσπαθούσαμε στην Ελλάδα να το κρατήσουμε πολύ χαμηλά έως αόρατο γιατί δεν μπορούσαμε να δικαιολογήσουμε τη δική μας αδράνεια. Πώς είναι δυνατόν να εμφανίζονται τουρκικά υποβρύχια και πολεμικά σκάφη στο Ιόνιο και την Αδριατική;»
Ενώ κατέληξε λέγοντας ότι:
«Βεβαίως οι κοινές ασκήσεις και η χρηματοδότηση του αλβανικού στρατού από την Τουρκία και οι συχνές επισκέψεις του Ερντογάν πάντα σε θρησκευτική βάση και πάντα σε αγαστή συνεργασία με επιφανή στελέχη του UCK στην περιοχή, αντιλαμβάνεστε ότι δεν έδιναν πουθενά αλλού παρά εδώ… Αυτό ήταν ένα πρόγραμμα που θα δημιουργήσει νέους Φρανκεστάιν στα Βαλκάνια».
Τι συμβαίνει τώρα
Οι εμπλεκόμενες πλευρές παραμένουν αμετακίνητες στις θέσεις τους και μένει να φανεί εάν οι πιέσεις που θεωρείται βέβαιο ότι θα ασκηθούν από τον απεσταλμένο της αμερικανικής κυβέρνησης, θα τις οδηγήσουν στον δρόμο του διαλόγου και της συναίνεσης. Εάν και ο Αμερικανός αξιωματούχος αποτύχει στην πρωτοβουλία του, τότε το φάσμα της ολοκληρωτικής κατάρρευσης είναι σίγουρο ότι θα έρθει πιο κοντά, με απρόβλεπτες συνέπειες.
Ωστόσο, ακόμα και η αποτυχία των ΗΠΑ θα είναι αποτέλεσμα στρατηγικής επιλογής και προσφερομένων αντισταθμιστικών οφελών καθώς και διασφαλίσεων για την ευρύτερη περιοχή.
Οι μέχρι τώρα πάντως εκκλήσεις και παραινέσεις από την ΕΕ, τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και τις όμορες χώρες προς την πολιτική τάξη στην πΓΔΜ για την άρση του αδιεξόδου ουδέν απέφεραν. Ούτε είναι πολλοί εκείνοι που αισιοδοξούν ότι ο κ. Χόιτ θα μπορέσει να φέρει στο ίδιο τραπέζι τους Νίκολα Γκρούεφσκι και Ζόραν Ζάεεφ και πολύ περισσότερο να τους κάνει να ομονοήσουν.
Ο συνασπισμός Σοσιλαδημοκρατικής Ένωσης και αλβανικών κομμάτων εμφανίζεται αποφασισμένος, μολονότι δεν το δηλώνει ανοιχτά, να προχωρήσει στον σχηματισμό κυβέρνησης χωρίς την εντολή του Πρόεδρου, στα πρότυπα της (επεισοδιακής) εκλογής προέδρου Βουλής από το Κοινοβούλιο.
Ακόμα όμως και να το πράξουν στηριζόμενοι στις πλάτες της Δύσης ο έλεγχος του κράτους θα είναι εξαιρετικά δύσκολος καθώς ολόκληρος ο κρατικός μηχανισμός είναι δεμένος στο κόμμα του Γκρούεφσκι, μετά από 13 χρόνια διακυβέρνησης.
Αναπόφευκτες οι εκρήξεις
Η χώρα είναι από τις 11 Δεκεμβρίου, οπότε διεξήχθησαν οι εκλογές, χωρίς κυβέρνηση- τύποις κυβερνάει η υπηρεσιακή που όμως δεν νομιμοποιείται να λαμβάνει αποφάσεις-, η οικονομία βυθίζεται στο χάος, τα πολιτικά και εθνοτικά μίση έχουν ανέβει στα ύψη και η ΠΓΔΜ εμφανίζει την εικόνα μιας ετοιμόρροπης χώρας.
Η πλήρης αδράνεια του κρατικού μηχανισμού που είναι αποτέλεσμα των ιδιαίτερα περιορισμένων αρμοδιοτήτων της μεταβατικής κυβέρνησης έχει φέρει ήδη τη χώρα στα πρόθυρα παράλυσης. Δημόσιοι υπάλληλοι δεν πληρώνονται, οι υποχρεώσεις της γενικής κυβέρνησης συσσωρεύονται και σειρά προγραμματισμένων κινήσεων δεν υλοποιούνται. Το κράτος δεν πληρώνει τους προμηθευτές του στο εσωτερικό και αντιμετωπίζει πλέον προβλήματα επάρκειας.
Μετά τα αιματηρά γεγονότα στα Κοινοβούλιο, ο πανικός αρχίσει να εξαπλώνεται, στρατός και σώματα ασφαλείας ελέγχονται κυρίως από τους εθνικιστές του Γκρυέφσκι και έχουν προσεγγίσει η Μόσχα, κατάσταση η οποία μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε πραξικόπημα.
Παρά ταύτα, η έμμεση αναγνώριση από τις ΗΠΑ και την ΕΕ, της διαδικασίας εκλογής προέδρου του Κοινοβουλίου, φέρεται να ενθαρρύνει τον Ζάεφ και τους Αλβανούς συμμάχους του να προχωρήσουν καθώς διαθέτουν την απαραίτητη κοινοβουλευτική πλειοψηφία.
Σε μια τέτοια περίπτωση και με τον Γκρούεφσκι και τους φανατικούς οπαδούς του στα «κεραμίδια», ο πολιτικός διχασμός θα γίνει ακόμα πιο μεγάλος και η σπίθα πολύ εύκολα θα μπορεί να πέσει στη συσσωρευμένη εύφλεκτη ύλη.
