Με τον χρόνο να μετράει αντίστροφα για την πολυμερή συνάντηση της Γενεύης Αθήνα και Λευκωσία στέλνουν μηνύματα ειλικρινούς διαλόγου και ισχυρής βούλησης για επίλυση του Κυπριακού, ενώ η Άγκυρα φαίνεται να ιδιαίτερα σκεπτική. Στο πλαίσιο συγκρότησης εθνικής στρατηγικής και υπό την πίεση των συγλυριών ο Αλέξης Τσίπρας ενημερώνει σήμερα τους πολιτικούς αρχηγούς, επιχειρώντας να μεταβεί στη Γενεύη έχοντας ισχυρά χαρτιά και προκαθορισμένα περιθώρια ελιγμών, ώστε να αποφύγει ασύμμετρες πιέσεις.
Ωστόσο αυτή είναι η επιφανειακή εικόνα ενός ζητήματος που ανέκαθεν διαμορφωνόταν στα παρασκήνια, με την Ευρώπη, τις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία να παίζουν καθοριστικό ρόλο.
Για την Άγκυρα η επίλυση του Κυπριακού μπορεί να αποτελέσει το φιλί της ζωής για την παραπαίουσα κυβέρνηση του Ταγίπ Ερντογάν, καθώς πρόκειται στην ουσία για έμμεση-ανοιχτή πρόσβαση στην ΕΕ, κονδύλια, ανάπτυξη και αναβάθμιση του ρόλου της Τουρκίας στην περιοχή.
Μια επίσημη πρόσβαση της Τουρκίας, μέσω Κύπρου στην ΕΕ θα λειτουργούσε ως μαγνήτης για κεφάλαια από τη Μέση Ανατολή και τη Ρωσία, τα οποία θα προσέφεραν στήριξη στη χειμαζόμενη τουρκική οικονομία συμβάλλοντας στην σταθεροποίηση της κυβέρνησης Ερντογάν.
Από την άλλη πλευρά με τις γερμανικές και τις γαλλικές εκλογές να εισέρχονται στην τελική ευθεία, την ακροδεξιά και τον ευρωσκεπτικισμό σε άνοδο, η προοπτική διευκόλυνσης της εισόδου Τούρκων στην ΕΕ μπορεί να αποτελέσει πολιτική νάρκη που θα καθορίσει την επόμενη ημέρα στην ΕΕ.
Με τις μυστικές υπηρεσίες να φοβούνται επιθετικές κινήσεις από τη Ρωσία κατά τη διάρκεια των εκλογών για την ανατροπή του πολιτικού status quo άρα και στάσης απέναντι στη Μόσχα, οι ηγέτες είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί για τις συμφωνίες και τις ερμηνείες που μπορούν να δωθούν σε αυτές.
Με την Κομισιόν να έχει απορρίψει το ενδεχόμενο κατάργησης της Visa και την Άγκυρα να απειλεί με ακύρωση της συμφωνίας για το προσφυγικό η σύνοδος της Γενεύης για το Κυπριακό αποτελεί καταλύτη για τον σχεδιασμό και έκφραση της ενιαίας ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής.
Υπ αυτό το πρίσμα η συνάντηση αναβαθμίζεται αλλά ο ρόλος Ελλάδας και Κύπρου υποβαθμίζεται, εφόσον απαιτείται η έκφραση ενιαίας γραμμής. Με δεδομένο το Brexit και τις βρετανικές βάσεις στην Κύρπο η κατάσταση περιπλέκεται περαιτέρω καθώς Αθήνα και Λευκωσία πιέζουν για κατάργηση του καθεστώτως των εγγυήσεων, στο οποίο αντιτίθεται δημοσίως η Άγκυρα και παρασκηνιακά το Λονδίνο.
Αρνητικά βαρένει και η αλλαγή σκυτάλης στον Λευκό Οίκο καθώς η νέα έκφραση των αμερικανικών θέσεων μπορεί να αποδειχθεί game changer, χαρτί που θέλει διακαώς να παίξει η Άγκυρα.
Προσπαθώντας να προλειάνει το έδαφος αλλά και να “δοκιμάσει τα νερά” ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, που βρίσκεται στη Νέα Υόρκη, ενημέρωσε για την επικείμενη διάσκεψη και τις ελληνικές ανησυχίες τον σύμβουλο εθνικής ασφαλείας του νεοεκλεγέντος προέδρου, Μάικλ Φλιν.
Δεν βλέπουν συμφωνία
Μετά από τις τελευταίες εξελίξεις στην πολυμερή διάσκεψη της Γενεύης, στις 12 Ιανουαρίου, δεν αναμένεται συμφωνία. Ως ρεαλιστικός στόχος τίθεται η καταγραφή επαρκούς προόδου και περαιτέρω συγκλίσεων, ώστε η συνάντηση να μη σηματοδοτήσει την κατάρρευση της προσπάθειας, αλλά την αφετηρία μιας ανοικτής (open ended) διαδικασίας. Αυτή θα συνεχιστεί τους επόμενους μήνες, με τη διεθνή κοινότητα να πιέζει για ταχεία ολοκλήρωση και διενέργεια δημοψηφισμάτων από τις δύο κοινότητες στην Κύπρο το καλοκαίρι. Στο τέλος, υπάρχει η υπεραισιόδοξη προοπτική «πανηγυρικής» συμμετοχής στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, της ενιαίας Κυπριακής Δημοκρατίας.
Τις προοπτικές επιτυχίας σκιάζει η προσπάθεια του Ταγίπ Ερντογάν να αναθεωρήσει το τουρκικό Σύνταγμα ώστε να καταστεί παντοδύναμος πρόεδρος. Για να εξασφαλίσει τη στήριξη των εθνικιστών, αναμένεται να τηρήσει μαξιμαλιστική στάση στο Κυπριακό. Βρετανικές πηγές, με άμεση γνώση των διεργασιών, επιλέγουν την αντίθετη ερμηνεία, εκτιμώντας ότι ο Τούρκος πρόεδρος είναι ήδη τόσο ισχυρός στο εσωτερικό που έχει το περιθώριο να προβεί σε τολμηρά βήματα στο Κυπριακό, κάτι ωστόσο που στην πράξη δεν έχει κάνει μέχρι στιγμής.
Η διάσκεψη πραγματοποιείται σε μια περίοδο γεωπολιτικών ανακατατάξεων που επηρεάζουν και τις εξελίξεις στην περιοχή. Ο Ερντογάν συγκρούεται με την Ουάσιγκτον (την προειδοποιεί ακόμη και με κλείσιμο της βάσης του Ιντσιρλίκ) και με τις Βρυξέλλες (απειλεί να «πλημμυρίσει» την Ευρώπη με πρόσφυγες), ενώ την ίδια ώρα ενεργειακοί κολοσσοί, όπως η ExxonMobil και η Total, επιδεικνύουν αυξημένο ενδιαφέρον για πιθανά κοιτάσματα φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ. Καθώς οι ενεργειακές ανάγκες της Τουρκίας αυξάνονται, ο πρόεδρος Αναστασιάδης θεωρεί –και το υπογράμμισε σε πρόσφατη συνέντευξή του στην «Κ»– πως η προμήθεια αερίου μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για να προβεί ο Ερντογάν σε παραχωρήσεις.
Η προσοχή επικεντρώνεται στην αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων, στην εκ περιτροπής προεδρία, στην επιστροφή εδαφών και προσφύγων –η κατάθεση χάρτη από τον κ. Ακιντζί στις διαπραγματεύσεις μέχρι τις 11 Ιανουαρίου αποτελεί προϋπόθεση για τη διεξαγωγή της διεθνούς διάσκεψης την επομένη–, στην ελεύθερη πρόσβαση της κάθε κοινότητας στη ζώνη της άλλης και στις παραμέτρους της διακυβέρνησης. Ωστόσο, το αέριο αποτελεί μια μείζονος στρατηγικής σημασίας πτυχή που δεν επηρεάζει μόνο τις δύο κοινότητες ή και τις δύο μητέρες πατρίδες, αλλά αφορά και άλλους σημαντικούς περιφερειακούς παίκτες, όπως είναι το Ισραήλ και η Αίγυπτος, καθώς και τους ισχυρούς της παγκόσμιας οικονομίας.