Σε οδικό χάρτη για την εκεχειρία στη Συρία κατέληξαν οι υπουργοί Εξωτερικών ΗΠΑ και Ρωσίας αργά χθες το βράδυ στη Γενεύη. Αν τα media στην πλειοονότητά τους εστιάζουν στην κατάπαυση του πυρός η ουσία του σχεδίου είναι ο διαχωρισμός των ανταρτών της αντιπολίτευσης από τους τζιχαντιστές.
Η συμφωνία ΗΠΑ και Ρωσίας περιλαμβάνει παράλληλα και διαχωρισμό εδαφών καθώς και αναγνώριση των δυο αντιματχομένων μετώπων εδαφικά και διαρθρωτικά.
Στόχος της συμφωνίας δεν είναι η ειρήνευση στη Συρία αλλά η διευκόλυνση της μάχης κατά του ISIS. Για το λόγο αυτό βασικό προαπαιτούμενο ήταν η απομόνωση των τζιχαντιστών και ο διαχωρισμός των ανταρτών.
Η συμφωνία προβλέπει μια περίοδο προοδευτικής αποκρυστάλωσης των σχέσεων μεταξύ των αντάρτικων ομάδων. Μετά από την περίοδο που προβλέπει το χρονοδιάγραμμα ΗΠΑ και Ρωσία θα βομβαρδίσουν ανηλεώς περιοχές που θα βρίσκονται υπό τον έλεγχο τζιχαντιστών και όσες ομάδες ανταρτών έχουν παραμείνει θα θεωρούνται ντε φάκτο μέλη του Ισλαμικού Κράτους.
Υψηλή σημειολογική και πολιτική σημασία έχει η απουσία αναφοράς στην Τουρκία κατά τις ανακοινώσεις και τον προσδιορισμό των παιχτών και εγγυητών της εκεχειρίας.
Η κίνηση αυτή στέλνει σαφές μήνυμα στην Άγκυρα ότι η πρωτοβουλία της δεν αναγνωρίζεται ούτε από τις ΗΠΑ ούτε από τη Ρωσία και δεν κινείται στην κατεύθυνση της αντιμετώπισης του Ισλαμικού Κράτους.
Η εκεχειρία δημιουργεί παράλληλα ελπίδες για περιορισμό των προσφυγικών ροών και σταδιακή αποκατάσταση της σταθερότητας σε περιοχές.
Η κατάπαυση του πυρός θα τεθεί σε εφαρμογή ταυτόχρονα με την έναρξη της Έιντ αλ Άντχα, της μουσουλμανικής γιορτής της θυσίας, τη νύχτα της Κυριακής προς Δευτέρα, διευκρίνισε ο Κέρι, ο οποίος μίλησε στους δημοσιογράφους έχοντας στο πλευρό του τον Ρώσο ομόλογό του.
«Οι ΗΠΑ και η Ρωσία ανακοινώνουν ένα σχέδιο το οποίο, όπως ελπίζουμε, θα επιτρέψει να μειωθεί η βία» και να ανοίξει ο δρόμος για την επίτευξη «ειρήνης μέσω διαπραγματεύσεων και μιας πολιτικής μετάβασης στη Συρία», δήλωσε ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας.
Το ρωσοαμερικανικό σχέδιο θα επιτρέψει «να υπάρξει ένας αποτελεσματικός συντονισμός του αγώνα κατά της τρομοκρατίας, πάνω απ’ όλα στο Χαλέπι, και να ενισχυθεί η κατάπαυση του πυρός. Όλα αυτά θα δημιουργήσουν τις συνθήκες για την επάνοδο στην πολιτική διαδικασία», ανέφερε ο Λαβρόφ.
Εάν η κατάπαυση του πυρός αυτή αντέξει «μία εβδομάδα», οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις θα αρχίσουν να συνεργάζονται με τον ρωσικό στρατό στη Συρία, είπε ο Κέρι. Τη συνεργασία αυτή ζητούσε εδώ και καιρό η Μόσχα, παρά το ότι οι ΗΠΑ και η Ρωσία υποστηρίζουν αντίπαλα στρατόπεδα στον πόλεμο, ο οποίος έχει στοιχίσει τη ζωή σε πάνω από 290.000 ανθρώπους αφότου ξέσπασε το 2011.
«Οι ΗΠΑ αποδέχονται να κάνουν ένα επιπρόσθετο βήμα διότι θεωρούμε ότι η Ρωσία και ο συνάδελφός μου (σ.σ. Σεργκέι Λαβρόφ) έχουν τη δυνατότητα να ασκήσουν πίεση στο καθεστώς του (Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ) Άσαντ για να τερματιστεί αυτός ο πόλεμος και να προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων», εξήγησε ο Κέρι.
Ο Λαβρόφ προειδοποίησε πάντως ότι δεν είναι δυνατόν να εγγυηθεί κανείς «κατά 100%» την επιτυχία του νέου ρωσοαμερικανικού σχεδίου. Η προηγούμενη κοινή πρωτοβουλία των ΗΠΑ και της Ρωσίας, την οποία είχαν επικυρώσει τα Ηνωμένα Έθνη τον Φεβρουάριο, απέτυχε.
«Όσον αφορά τις προοπτικές της εφαρμογής αυτής της συμφωνίας, δεν μπορεί να δοθεί από κανέναν εγγύηση 100%. Όπως έχω πει, είναι πολλοί οι παίκτες σε αυτό το παζλ (…). Πάντως, το γεγονός πως μπορέσαμε να δημιουργήσουμε τη Διεθνή Ομάδα Στήριξης της Συρίας, στην οποία όλες ανεξαίρετα οι χώρες που επηρεάζονται από αυτή την κρίση με τον έναν ή τον άλλο τρόπο συμμετέχουν, συμπεριλαμβανομένων της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν, είναι, θεωρώ, σημαντικό επίτευγμα», ανέφερε ο Λαβρόφ.
Πέραν των επιχειρήσεων εναντίον της τζιχαντιστικής οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος (ΙΚ), τα δύο μέρη συμφώνησαν να εντείνουν τη δράση τους εναντίον όλων των τζιχαντιστικών δυνάμεων που δρουν στη Συρία, κυρίως του Μετώπου Κατάκτησης της Συρίας (Τζαμπχάτ Φάταχ αλ Σαμ), του πρώην Μετώπου Υποστήριξης των Επαναστατών (Τζαμπχάτ αλ Νούσρα), που πρόσφατα αποκήρυξε κάθε σχέση με το δίκτυο της αλ Κάιντα.
Η συνεργασία αυτή θα συνίσταται συγκεκριμένα, εάν η εκεχειρία αντέξει, στην ανταλλαγή πληροφοριών για τη διεξαγωγή αεροπορικών επιδρομών, κάτι στο οποίο η Ουάσινγκτον είχε αρνηθεί μέχρι τώρα να συναινέσει.
Ο Λαβρόφ εξήγησε ότι θα δημιουργηθεί ένα «κοινό κέντρο» για τον συντονισμό των αεροπορικών πληγμάτων, στο οποίο «στρατιωτικοί και εκπρόσωποι των ρωσικών και των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών θα διευθετούν τα πρακτικά ζητήματα», θα «διαχωρίζουν τους τρομοκράτες και την μετριοπαθή αντιπολίτευση» και ούτω καθεξής.
Η ανακοίνωση του σχεδίου αυτού καταγράφηκε καθώς η ανθρωπιστική κατάσταση γίνεται όλο και πιο κρίσιμη στην πόλη του Χαλεπιού, την οποία από την Πέμπτη πολιορκούν ξανά ολοσχερώς οι δυνάμεις του συριακού καθεστώτος.
Σύμφωνα με τον αμερικανό ΥΠΕΞ, εάν το σχέδιο εφαρμοστεί με καλή πίστη, μπορεί να αποτελέσει το έναυσμα ώστε οι πολυμερείς προσπάθειες στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων να καρποφορήσουν.
Ανάμεσα σε αυτά που συμφωνήθηκαν είναι ότι η Συρία δεν θα βομβαρδίζει από αέρος σε περιοχές που ορίστηκαν από κοινού και όπου είναι παρούσα η συριακή αντιπολίτευση.
Η διακοπή των αεροπορικών βομβαρδισμών από τη συριακή Πολεμική Αεροπορία σε αυτές τις συγκεκριμένες περιοχές, είπε ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, θα τερματίσουν τις επιθέσεις με «βαρέλια με εκρηκτικά» και τους βομβαρδισμούς που γίνονται αδιακρίτως, και μπορεί να αλλάξει τη φύση της σύρραξης.
Ο Κέρι είπε ότι η εξάλειψη του Μετώπου Κατάκτησης της Συρίας είναι προς το συμφέρον των ΗΠΑ: «πρέπει να καταδιώξουμε τους τρομοκράτες» με στρατηγικό, συγκεκριμένο τρόπο, τόνισε.
Κατά τον αμερικανό ΥΠΕΞ, πέραν της αναστολής των εχθροπραξιών συμφωνήθηκε ότι θα δοθεί ανθρωπιστική πρόσβαση σε όλες τις πολιορκημένες και δυσπρόσιτες περιοχές, συμπεριλαμβανομένου του Χαλεπιού, ενώ όλες οι δυνάμεις θα πρέπει να αποσυρθούν από τον δρόμο Καστέλο στο Χαλέπι.
Παρά την πολυπλοκότητα του συριακού πολέμου, υπάρχει πλέον μια ξεκάθαρη επιλογή: πόλεμος ή ειρήνη, υπογράμμισε ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών. Το νέο σχέδιο πάντως σηματοδοτεί μια ευκαιρία και τίποτε περισσότερο έως ότου εφαρμοστεί, πρόσθεσε.
Ο Σεργκέι Λαβρόφ από την πλευρά του επισήμανε ότι εξακολουθεί να υπάρχει δυσπιστία και κάποιοι θα προτιμούσαν η συμφωνία να μείνει ανεφάρμοστη και θα την υπονομεύσουν. Πρόσθεσε ότι η Ρωσία ενημέρωσε τη συριακή κυβέρνηση για την συμφωνία και τους όρους της και η Δαμασκός είναι έτοιμη να την εφαρμόσει.
Ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ στη Συρία Στάφαν ντε Μιστούρα, παίρνοντας τον λόγο μετά τους δύο υπουργούς Εξωτερικών, δήλωσε ότι «ήταν μια πολύ μακρά ημέρα, με ένα καλό αποτέλεσμα». Τόνισε ότι ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών θα συνεχίσει να καταβάλει κάθε προσπάθεια για τη διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας κι ελπίζει ότι θα υπάρξει μια συμφωνία μεταξύ των Σύρων που θα οδηγήσει στον τερματισμό της σύρραξης.
Ο Ντε Μιστούρα συμπλήρωσε ότι θα διαβουλευθεί με τον ΓΓ του ΟΗΕ Μπαν Γκι-μουν πριν ανακοινώσει τη διεξαγωγή του επόμενου γύρου των διαπραγματεύσεων για την εξεύρεση πολιτικής λύσης και τον τερματισμό του πολέμου στη Συρία.
