Στροφή 180 μοιρών έκανε η Κομισιόν στο ζήτημα της επιβολής προστίμου στην Ισπανία και την Πορτογαλία στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος, εισηγουμενη την ακύρωσή της. Η απόφαση ανατρέπει δεδομένα και πολιτικές ισορροπίες, ενώ είναι προφανές ότι υπήρξε και έντονο παρασκήνιο.
Όπως επισήμανε με δήλωση του ο Γάλλος επίτροπος Οικονομικών υποθέσεων, Πιερ Μοσκοβισί:
“Η κοινή γνώμη δεν θα μπορούσε να καταλάβει τη σημασία των κυρώσεων, ακόμα και των συμβολικών”
Στην πραγματικότητα αυτό που βρίσκεται πίσω από την απόφαση της Κομισιόν να μην επιβάλλει πρόστιμα που μπορούσαν να φτάσουν μέχρι και το 0,2% του ΑΕΠ, στερόντας στις χώρες ακόμα εκταμιεύσεις ευρωπαϊκών κονδυλίων, είναι ο εντεινόμενος ευρωσκεπτικισμός.
Αντί των προστίμων η Κομισιόν αποφάσισε να συμβιβαστεί με την Πορτογαλία στη μείωση του ελλείμματος στο 2,5% το 2016 και με την Ισπανία για μείωσή του 2,2% το 2018.
Αν και η οριστική απόφαση θα βγει μετά από συζήτηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, εν τούτοις θεωρείται ότι πρόταση Μοσκοβισί θα περάσει, παρά τις γερμανικές αντιθέσεις.
Ο Πιερ Μοσκοβισί αναφερόμενος στην Ισπανία δήλωσε:
«Θεωρήσαμε ότι μια απότομη προσαρμογή ύψους 1,3%-2% σε ένα χρόνο θα ήταν πολύ υψηλή και θα κόστιζε σε ανάπτυξη, ενώ λόγω της έλλειψης της πλειοψηφίας στο Κοινοβούλιο θα ήταν αδύνατο να εφαρμοστεί»
Ενώ χαρακτήρισε πιο «συνετή» και «ρεαλιστική» την απόφαση της Επιτροπής να δώσει περιθώριο 24 μηνών στην Ισπανία για την επίτευξη του στόχου μείωσης του ελλείμματος στο 2,2% το 2018.
Ως εκ τούτου η Επιτροπή πρότεινε τη λήψη μέτρων 0,5% του ΑΕΠ το 2017 και το 2018.
Το παρασκήνιο
Όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος Κομισιόν, Ισπανία και Πορτογαλία εφάρμοσαν εξ αρχής σχέδιο για την αποφυγή των κυρώσεων, για το λόγο αυτό και οι χώρες κράτησαν χαμηλούς τόνους ακόμα και μετά το Ecofin.
Η Κομισιόν από την πλευρά θέλωντας να αποφύγει νέα σύγκρουση με τη Γερμανία κίνησε τις προβλεπόμενες διαδικασίες, αναλαμβάνοντας η ίδια πλέον και με απόφαση του Ecofin την ευθύνη για τις ποινές.
Στην πραγματικότητα όμως αυτό που συνέβη ήταν μια διαδικασία η οποία στόχο είχε να κάψει τα χαρτιά του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε καθώς τα όργανα μέσω των οποίων η Γερμανία παρεμβαίνει, το Eurogroup, το EuroWorking Group και το Ecofin συμφώνησαν να αναθέσουν όλες τις σχετικές αρμοδιότητες στην Κομισιόν, η οποία έδειχνε, εμείνη την στιγμή, διατεθειμένη να τιμωρήσει τις χώρες.
Αν αυτού όμως η Κομισιόν αναλαμβάνοντας και με απόφαση Ecofin το βάρος των διαπραγματεύσεων με τις χώρες και της ευθύνης για τις ποινές, παρέκαμψε τη Γερμανία και βρήκε modus vivendi με Ισπανία και Πορτογαλία.
Ωστόσο άλλες πηγές που επικαλείται το politico.eu αναφέρουν ότι ήταν ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε αυτός που μεσολάβησε πιέζοντας τους επιτρόπους του συντηρητικού μπλοκ να κάνουν πίσω και να εναντιωθούν στην επιβολή προστίμων…
Δύο μέτρα και δύο σταθμά
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Πορτογαλία που εφάρμοσε Μνημόνιο και δέχθηκε χρηματοδότηση από τον EFSF έχει καταφέρει να περιορίσει το έλλειμμα της από το 10% το 2010 στο 4,4% το 2015.
Η Ελλάδα από την άλλη πλευρά έχει επιτύχει πολύ πιο βαθειά και σκληρή δημοσιονομική προσαρμογή, καθώς από έλλειμμα 13,6% το 2009 γύρισε σε πρωτογενές πλεόνασμα το 2014 και το 2015 και θα παραμείνει σε αυτή την τροχιά και τα επόμενα χρόνια.
Τα ανταλλάγματα
Είναι προφανές ότι τέτοιες συμφωνίες δεν επιτυγχάνονται χωρίς ανταλλάγματα όμως.
Σε αυτό το πλαίσιο τόσο ο Πιερ Μοσκοβισί όσο και ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ χρειάζονταν στήριξη καθώς επίκεινται μάχες με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και την Άνγκελα Μέρκελ, οι οποίες αναμένεται να φτάσουν μέχρι και τον εξαναγασμό σε παραίτηση του προέδρου της Κομισιόν.
Υπ αυτό το πρίσμα η στήριξη δυο ακόμη χωρών στο πρόσωπο του Γιούνκερ είναι ένα ισχυρό χαρτί, το οποίο το γνωρίζει καλά η Γερμανία και θα χρειαστεί να αλλάξει στρατηγική καθώς ο Γιούνκερ συγκεντρώνει στήριξη, χαλαρώνοντας την τήρηση των κανονισμών.
Με δεδομένο ότι Ιταλία και Γαλλία έχουν εξαιρεθεί από την ίδια διαδικασία είναι προφανές ότι ο Γιούνκερ συγκεντρώνει τη στήριξη των Νοτίων της ΕΕ και, σχηματίζοντας ένα ιδιαίτερα επικίνδυνο μπλοκ.
Σε διαφορετικές περιστάσεις ένας πόλεμος Νοτίων-Βορείων θα κατέληγε εύκολα σε επικράτηση της Γερμανίας, αλλά τώρα μετά το Brexit και τις εσωτερικές πιέσεις σε Γερμανία και Γαλλία και την ενίσχυση του ευρωσκεπτικισμού στην Ιταλία Σόιμπλε και Μέρκελ αντιλαμβάνονται ότι οι υψηλοί τόνοι θα προκαλέσουν μεγαλύτερα προβλήματα από αυτά που θα λύσουν.
Συνεπώς αν και θα προβάλλουν σθεναρές αντιστάσεις και θα απαιτήσουν πιο δεσμευτικές αποφάσεις στο μέλλον από τα όργανα της ΕΕ για την Κομισιόν, στο τέλος θα αναγκαστούν να συμβιβαστούν τόσο με τις αποφάσεις, όσο και με την προεδρία του Ζαν Κλωντ Γιούνκερ.