Έξι χρόνια μετά το ξέσπασμα της Αραβικής Άνοιξης με βίαιες διαδηλώσεις στην Τυνησία και εν συνεχεία στην Αλγερία, τον Δεκέμβριο του 2010 και πέντε ακριβώς χρόνια μετά την αμερικανική επιχείρηση που οδήγησε στο θάνατο του Osama bin Laden, η φονταμεταλιστική τρομοκρατία δεν παρουσιάζει κανένα ίχνος κάμψης. Αντιθέτως η εμφάνιση του ISIS/ISIL (Ισλαμικού Κράτους) και η ενδυνάμωση της Al Qaeda και των παρακλαδιών της, σε συνδυασμό με τα ευρεία κύματα μετανάστευσης και τη ραγδαία αποκλιμάκωση των τιμών του πετρελαίου δεν αφήνουν περιθώρια για παρανοήσεις.
Η στρατηγική των ΗΠΑ -που ξεκίνησε επί Τζ. Μπους Jr-με την επέμβαση στο Ιράκ και η έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού από την Ευρώπη, για την αντιμετώπιση των συνεπειών των εμφυλίων συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή και την Κεντρική και Βόρεια Αφρική, σκιαγραφούν μια κατάσταση η οποία βρίσκεται εκτός ελέγχου.
Η αδυναμία της Γερμανίας και παίξει τον ηγεμονικός ρόλο εμπνέοντας -όχι μόνο τους δορυφόρους της- αλλά ολόκληρη την Ευρώπη και η ενοχική στάση της γαλλικού ολιτικού προσωπικού δεν επέτρεψαν στην Ευρώπη να βρει βηματισμό στο προσφυγικό αλλά στις γεωστρατηγικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Ευρώπη.
Τις επιπτώσεις εντείνει η αποσταθεροποίηση της Σαουδικής Αραβίας λόγω της ραγδαίας πτώσης του πετρελαίου καθώς και η Ισραηλινή επιθετικότητα, απόρροια των γεωπολιτικών κινδύνων και ευκαιριών που γεννά η γενικευμένη αναστάτωση στην περιοχή.
arab_spring_timeline
Το πρώτο αίμα
Οι επιθέσεις στο Λονδίνο, στο Παρίσι, τις Βρυξέλλες είναι μόνο το πρώτο κύμα βίαιων επεισοδίων, αποδεικνύοντας ότι η ΕΕ και οι χώρες μέλη δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν ασύμετρες απειλές στο έδαφός τους.
Εν αντιθέσει με τις ΗΠΑ η Ευρώπη είναι προσβάσιμη από αέρα, θάλασσα και ξηρά στον αραβικό κόσμο, ενώ οι διαφορετικές στρατηγικές των κρατών-μελων δημιουργούν πολλαπλούς εχθρούς και εντείνουν το γεωπολιτικό ρίσκο.
Κινήσεις απελπισίας
Η προσπάθεια συνεργασίας με την Τουρκία και η ενεργοποίηση των δικτατορικών καθεστώτων στην Αφρική για τον περιορισμό και έλεγχο των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών δεν αποτελούν παρά σπασμωδικές κινήσεις πανικόβλητων ηγετών που έρχονται αντιμέτωποι με έναν Αρμαγεδδώνα που έφτιαξαν.
Η αναγέννηση της Al Qaeda (AQAP)
Το πρόβλημα όμως φαίνεται ότι είναι μεγαλύτερο ακόμα και από τα χειρότερα σενάρια των Ευρωπαίων, καθώς όπως πιστοποιεί το διεθνές γεωπολιτικό think tank stratfor, τον έλεγχο της δράσης των τρομοκρατικών οργανώσεων και κυρίως της Al Qaeda έχει χάσει και η Σαουδική Αραβία, ενώ βρίσκουν πρόσφορο έδαφος στην Υεμένη.
Η μεγάλη υποχώρηση των τιμών του πετρελαίου και η επανεμφάνιση του Ιράν στη γεωστρατηγική και ενεργειακή σκακιέρα περιπλέκει έτη περαιτέρω την κατάσταση.
Το σκηνικό είναι τώρα ακόμα πιο εκρηκτικό καθώς η εύθραυστη εκεχειρία που είχε συνάψει η Σαουδική Αραβία με την αραβική Al Qaeda κατέρρευσε μετά από ένα χρόνο στις 25 Απριλίου. Κατά τη διάρκεια της κατάπαευσης των εχθροπραξιών όμως -και παρά τις απώλειες από αμερικανικά χτυπήματα- η AQAP ενισχύθηκε αποκτώντας πρόσβαση σε κεφάλαια της Υεμένης, πετρέλαιο και ανανεώνοντας τις δυνάμεις της.
Την ίδια περίοδο η Σαουδική Αραβία είχε να αντιμετωπίσει την αποκλιμάκωση της τιμής του πετρελαίου, την αύξηση των ελλειμμάτων, την ανάκαμψη του Ιράν και τις εντάσεις σε Συρία, Ισραήλ και Αίγυπτο.
Οι αποτυχημένες λύσεις
Ακόμα και σήμερα το πλαίσιο και το πακέτο των λύσεων που επεξεργάζεται και υλοποιεί η ΕΕ είναι ελλιπές και προβληματικό, οδηγώντας σε νέες επιπλοκές και παρεμπδίζοντας άλλες πιθανόν πιο αποτελεσματικές προσεγγίσεις
Η ανάδειξη της Τουρκίας, του Ερντογάν, σε ρυθμιστή του παιχνιδιού στη Συρία με γερμανική πρωτοβουλία ανέκοψε τη δυναμική της παρασκηνιακής αμερικανο-ρωσικής λύσης που στόχευε στη ντε φάκτο δημιουργία κουρδικού κράτους στη Βόρεια Συρία που θα συναντώντας με αυτό του Βορείου Ιράκ.
Παράλληλα οι συζητήσεις για βίζα, χρηματοδότηση της Τουρκίας και η χρήση του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο ενισχύουν εσωτερικά τον Ταγίπ Ερντογάν, εμποδίζοντας την εκπλήρωση αμερικανικών σχεδιασμών. Ταυτόχρονα ενισχύεται η τουρκική προκλητικότητα στο Αιγαίο ρισκάροντας θερμό επεισόδιο με απρόβλεπτες συνέπειες για την ασφάλεια της περιοχής.
Η τριπλή λύση
Σε αυτή τη φάση η ΕΕ και η Ευρωζώνη βρίσκονται αντιμέτωπες με ένα κοκτέιλ γεωπολιτκκών και οικονομικών απειλών τις οποίες έχει αποδείξει ότι αδυνατεί να χειριστεί αποτελεσματικά.
Η ΕΕ αδυνατώντας να διαμορφώσει ενιαίους σχεδιασμούς δίνει χώρο σε ακραίες ομάδες χωρών να επιβάλλουν θέσεις και απόψεις που αποδυναμώνουν την προοπτική πολιτικής ολοκλήρωσης της Ένωσης.
Παράλληλα οι κακές οικονομικές επιδόσεις των περισσοτέρων χωρών της ΕΕ και της Ευρωζώνης σε συνδυασμό με τον χαμηλό πληθωρισμό εντείνουν την κοινωνική δυσαρέσκεια και τις πολιτικές πιέσεις.
Σε αυτό το σκηνικό η ΕΕ μπορεί να ωφεληθεί από ανατίμηση του πετρελαίου, ώστε να σταθεροποιηθεί η Σαουδική Αραβία και να ελέγξει τις τρομοκρατικές οργανώσεις, ενώ παράλληλα θα υπάρξει ώθηση και στον πληθωρισμό βοηθώντας τη στρατηγική της ΕΚΤ.
‘Οπως ήδη επισημαίνουν οι περισσότερες έρευνες η ΕΕ μπορεί να ωφεληθεί βραχυχρόνια και μεσοπρόθεσμα από την εισροή προσφύγων αρκεί να επιτύχει την όσο το δυνατόν ταχύτερη ενσωμάτωσή τους. Όπερ σημαίνει, ότι σύμφωνα με μελέτες, οι μετανάστες και οι πρόσφυγες θα αυξήσουν τη ζήτηση για βασικά καταναλωτικά αγαθά και για στέγαση σε κατώτερης ποιότητας ακίνητα, στηρίζοντας έτσι τα έσοδα της μεσαίας τάξης και επανεκκινώντας την κίνηση μαύρου χρήματος σε αυτό το επίπεδο, βελτιώνοντας την ανθεκτικότητα των κοινωνιών στην οικονομική κρίση.
Τέλος αποσυρόμενη από γεωπολιτικές πρωτοβουλίες που περιπλέκουν την κατάσταση και επικεντρώνοντας στην ανάπτυξη μηχανισμών ελέγχου και κατανομής των ροών, θα επιταχυνθεί η επιβολή λύσεων από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία σε συνεργασία με τη Γαλλία και τοπικές δυνάμεις, περιορίζοντας ξεσπάσματα και ελέγχοντας τις δυναμικές.
