Νεκρός, σε ηλικία 47 ετών βρέθηκε ο Ρώσος ακτιβιστής κατά της διαφθοράς Αλεξέι Ναβάλνι, ο οποίος υπήρξε για παραπάνω από μια δεκαετία εμβληματική φιγούρα του μετώπου κατά του Βλάντιμιρ Πούτιν.
Ο Alexey Navalny, ο Ρώσος δικηγόρος και ακτιβιστής κατά της διαφθοράς που έγινε η πιο ισχυρή φωνή στην αντιπολίτευση κατά του Βλαντιμίρ Πούτιν, με αποτέλεσμα αλλεπάλληλες διώξεις, φυλακίσεις, απόπειρες δολοφονίας πέθανε σε φυλακή υψίστης ασφαλείας σε ηλικία 47 ετών.
Ο Ναβάλνι αρρώστησε κατά τη διάρκεια μιας βόλτας και το ιατρικό προσωπικό δεν κατάφερε να τον επαναφέρει στη ζωή, δήλωσαν την Παρασκευή οι αρχές των φυλακών. Διενεργείται έρευνα, σύμφωνα με την ανακοίνωση. Δεν δόθηκε καμία αιτία θανάτου.
Αν και τα αίτια του θανάτου παραμένουν άγνωστα, ουδείς έχει προσδοκία ότι θα υπάρξει διεξοδική έρευνα και απόδοση ευθυνών, ενώ η Δύση ήδη κατηγορεί τη Μόσχα και στον αέρα πλανάται η οσμή της πολιτικής δολοφονίας, μιας και όλες οι κινήσεις του καθεστώτος Πούτιν έτειναν στην εξόντωσή του Ναβάλνι. Ο θάνατος του ακτιβιστή αναμένεται να επιβαρύνει το ήδη βεβαρυμένο κλίμα στις σχέσεις Πούτιν – Δύσης, όχι όμως με καταλυτικό τρόπο.
Η πορεία προς τον θάνατο
Τον Δεκέμβριο, φίλοι και δικηγόροι του Ναβάλνι σήμαναν συναγερμό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι είχαν χάσει την επαφή μαζί του. Αργότερα εμφανίστηκε σε ένα απομακρυσμένο στρατόπεδο φυλακών της Αρκτικής, τερματίζοντας σχεδόν τρεις εβδομάδες αβεβαιότητας κατά τις οποίες ήταν άγνωστο που βρισκόταν. Ο Ναβάλνι αρχικά κρατούνταν σε μια φυλακή έξω από τη Μόσχα, αλλά μεταφέρθηκε αναιτιολόγητα στην Αρκτική.
Διεθνής αντίκτυπος
Εκτός από την εξάλειψη του πιο χαρισματικού και δημοφιλούς αντιπάλου του Πούτιν, ο θάνατος του Ναβάλνι είναι βέβαιο ότι θα πυροδοτήσει περαιτέρω τις εντάσεις μεταξύ του Κρεμλίνου και των δυτικών πρωτευουσών, με τις σχέσεις να βρίσκονται ήδη στο χαμηλότερο σημείο τους εδώ και δεκαετίες λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022.
Μέσω του Ιδρύματος για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς, ο Ναβάλνι δημοσίευσε έρευνες για δωροδοκία σε κρατικές εταιρίες που εξαπλώθηκαν ευρέως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παρά το εικονικό μπλακ άουτ μεταξύ των ρωσικών κρατικών μέσων ενημέρωσης.
Αναδείχθηκε σχεδόν νικητής όταν έθεσε υποψηφιότητα για τον δήμο της Μόσχας και προσπάθησε χωρίς επιτυχία να θέσει υποψηφιότητα εναντίον του Πούτιν στις προεδρικές εκλογές του 2018, αλλά με διάφορα τεχνάσματα και διώξεις τον εμπόδισε.
Ο Ναβάλνι αναδείχθηκε ως κεντρική αντιπολιτευτική προσωπικότητα το 2011 μετά από συνέντευξή του, στην οποία αποκάλεσε το κυβερνών κόμμα, την Ενωμένη Ρωσία του Πούτιν, ένα κόμμα «απατεώνων και κλεφτών». Μέχρι το τέλος εκείνου του έτους, η φήμη του απογειώθηκε καθώς οι υποψίες για μαζική νοθεία στις κοινοβουλευτικές εκλογές πυροδότησαν διαδηλώσεις.
Ο Ναβάλνι συνέχισε να προκαλεί αναταραχή στο κατεστημένο δημιουργώντας βίντεο στο YouTube που αποκαλύπτουν τον πολυτελή τρόπο ζωής των κορυφαίων αξιωματούχων που συγκέντρωναν εκατομμύρια προβολές. Ένα νέο υψηλό για τη φήμη του ήταν το 2017 όταν δημοσίευσε βίντεο, το οποίο είδαν περισσότεροι από 25 εκατομμύρια Ρώσοι, που δείχνει πολυτελή κτήματα που φέρεται ότι ανήκαν σε τότε, στον πρωθυπουργό Ντμίτρι Μεντβέντεφ. Τότε υπεύθυνοι για τις διαρροές που οδήγησαν στις αποκαλύψεις θεωρήθηκαν υψηλόβαθμοι αντίπαλοι του Μεντβέντεφ.
Απόπειρα δολοφονίας με χημικά
Τον Αύγουστο του 2020, ο Ναβάλνι μετά βίας επέζησε από επίθεση με νευρικό παράγοντα για την οποία ο ίδιος και οι δυτικές κυβερνήσεις κατηγόρησαν τις μυστικές υπηρεσίες του Πούτιν. Αφού νοσηλεύτηκε στη Γερμανία – και παρόλο που γνώριζε ότι θα φυλακιζόταν – επέστρεψε στη Ρωσία τον Ιανουάριο του 2021 και τέθηκε αμέσως υπό κράτηση.
“Αυτό είναι το σπίτι μου», είπε ο Ναβάλνι στις τελευταίες στιγμές της ελευθερίας του λίγο πριν οι ρωσικές αρχές τον θέσουν υπό κράτηση. «Δεν φοβάμαι τίποτα».
Ο Ναβάλνι καταδικάστηκε σε τρεις ποινές συνολικού ύψους άνω των 30 ετών.
Στη φυλακή, ο Ναβάλνι ανέφερε επιδείνωση των προβλημάτων υγείας, κατηγορώντας τις αρχές ότι του αρνήθηκαν την κατάλληλη ιατρική περίθαλψη.
“Φυλακειακός τουρισμός”
Πριν μεταφερθεί στις φυλακές της Αρκτικής, ο Ναβάλνι κρατήθηκε στη διαβόητη φυλακή IK-2, περίπου 100 χιλιόμετρα (60 μίλια) από τη Μόσχα. Λίγο μετά την άφιξή του εκεί τον Μάρτιο του 2021, ξεκίνησε απεργία πείνας για να πιέσει τις σωφρονιστικές αρχές να του χορηγήσουν ιατρική περίθαλψη από ειδικό για οξύ πόνο στην πλάτη που είχε εξαπλωθεί στα πόδια του.
Η υγεία του έγινε ξανά ανησυχία τον Αύγουστο του 2022, καθώς οι αρχές των φυλακών τον τοποθετούσαν επανειλημμένα σε κελί τιμωρίας για μικρές παραβάσεις των κανόνων.
Οι σύμμαχοί του κατηγόρησαν τις αρχές ότι τον δηλητηρίασαν, ίσως μέσω της τροφής της φυλακής, με αποτέλεσμα να χάσει γρήγορα βάρος.
Διεθνής αναγνώριση
Το Navalny, μια ταινία του 2022 για τη δηλητηρίαση και τη φυλάκιση του ακτιβιστή, τιμήθηκε με το Όσκαρ καλύτερου ντοκιμαντέρ τον περασμένο Μάρτιο. Η σύζυγός του, Yulia Navalnaya, και τα δύο τους παιδιά, Darya και Zakhar, παρευρέθηκε στην τελετή στο Λος Άντζελες και ενώθηκε με τον σκηνοθέτη της ταινίας στη σκηνή για να παραλάβει το βραβείο.
«Ο σύζυγός μου είναι στη φυλακή επειδή είπε την αλήθεια. Ο σύζυγός μου είναι στη φυλακή μόνο και μόνο επειδή υπερασπίζεται τη δημοκρατία», είπε η Γιούλια Ναβάλναγια. «Alexey, ονειρεύομαι τη μέρα που θα είσαι ελεύθερος και η χώρα μας θα είναι ελεύθερη. Μείνε δυνατός, αγάπη μου.”
Γιος ενός αξιωματικού του σοβιετικού στρατού, ο Ναβάλνι γεννήθηκε στις 4 Ιουνίου 1976, έξω από τη Μόσχα και μεγάλωσε σε μια σειρά από κλειστές στρατιωτικές πόλεις.
Ενεργός στην δημοτική πολιτική από την αρχή της καριέρας του, συμμετείχε σε εθνικιστικές συγκεντρώσεις και ηχογράφησε βίντεο κατά της μετανάστευσης που επανεμφανίστηκαν ως μέρος των προσπαθειών απαξίωσης του μετά τη φυλάκισή του το 2021.
Το 2012, ένα χρόνο μετά τη δημιουργία του ιδρύματός του κατά της διαφθοράς, ο Ναβάλνι κατηγορήθηκε για απάτη επειδή έκλεψε ξυλεία από κρατική εταιρία. Η συνεχής έρευνα ξεκίνησε το 2009, όταν ο Ναβάλνι ήταν σύμβουλος του κυβερνήτη της περιοχής Κίροφ. Ο Ναβάλνι αρνήθηκε τις κατηγορίες.
Αφού καταδίκασαν τον Ναβάλνι, οι ρωσικές αρχές τον άφησαν απροσδόκητα ελεύθερο κατόπιν έφεσης. Αυτό του επέτρεψε να θέσει υποψηφιότητα για δήμαρχος της Μόσχας τον Σεπτέμβριο του 2013, προσδίδοντας νομιμότητα στις εκλογές. Κέρδισε το 27% των ψήφων, που λίγο έλειψε να οδηγήσει σε δεύτερο γύρο εναντίον του συμμάχου Πούτιν Σεργκέι Σομπιάνιν.
Μετά από μήνες κατ’ οίκον περιορισμού, ο Ναβάλνι τον Δεκέμβριο του 2014 παρακάμψε τη φυλάκιση παρά τη δεύτερη καταδίκη για απάτη, καθώς το Κρεμλίνο προσπαθούσε να αποφύγει την ηρωοποίηση του.
Η πολιτική σταυροφορία του Ναβάλνι εναντίον του Πούτιν εντάθηκε.
Άνοιξε προεκλογικά γραφεία σε όλη τη χώρα για να προσπαθήσει να εγγραφεί ως προεδρικός υποψήφιος στις εκλογές του 2018 έναντι του μακροχρόνιου ηγέτη, μια προσπάθεια καταδικασμένη σε αποτυχία καθώς αξιωματούχοι είπαν ότι η καταδίκη του για απάτη — που επιβεβαιώθηκε σε επανάληψη της δίκης το 2017 — τον έθετε ντε φάκτο εκτός διαδικασίας.
Ακόμη, η αντίληψη του Κρεμλίνου για την απειλή από τον Ναβάλνι άλλαξε καθώς υποστήριξε μια τακτική «έξυπνης ψηφοφορίας» στις εκλογές ενθαρρύνοντας τους ψηφοφόρους να υποστηρίξουν τον αντίπαλο που είναι πιο πιθανό να νικήσει τον υποψήφιο του κυβερνώντος κόμματος. Η επιτυχία της τακτικής αυτής ήταν μερική, κατάφερε όμως να εκνευρίσει έτι περαιτέρω ένα καθεστώς που χρησιμοποιείται εδώ και καιρό για τον έλεγχο του αποτελέσματος των εκλογών.
Προειδοποιητικά μηνύματα και… υποβάθμιση
Ο Πούτιν και τα ανώτατα στελέχη του προσπάθησαν με συνέπεια να υποβαθμίσουν τη σημασία του ηγέτη της αντιπολίτευσης, αρνούμενοι να τον αποκαλέσουν με το όνομά του και απορρίπτοντάς τον ως «μπλόγκερ».
Η πίεση στον Ναβάλνι έγινε πιο έντονη και επικίνδυνη.
Το 2017, παραλίγο να χάσει την όρασή του από το ένα μάτι και αναγκάστηκε να αναζητήσει θεραπεία στο εξωτερικό, αφού άγνωστος πέταξε μια χημική ουσία στο πρόσωπό του.
Με τη διάθεση διαμαρτυρίας στη Ρωσία να αυξάνεται μετά την απόφαση του Πούτιν το 2018 να υποστηρίξει την αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης που ακολουθήθηκε από τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας του κορωνοϊού το 2020, η συσπείρωση γύρω από τον Ναβάλνι συνέχισε να εντείνεται.
Ο Ναβάλνι παρά τρίχα να χάσει τη ζωή του από νευρικό παράγοντα σε πτήση τον Αυγούστου 2020 από τη Σιβηρία στη Μόσχα, όπου έκανε εκστρατεία υπέρ των υποψηφίων της αντιπολίτευσης. Η επιβίωσή του ήταν αποτέλεσμα της απόφασης του πιλότου να κάνει επείγουσα προσγείωση, της ταχείας ανταπόκρισης του προσωπικού στο ασθενοφόρο και της εξειδικευμένης φροντίδας που έλαβε αργότερα στη Γερμανία. Η προφανής απόπειρα δολοφονίας μετέτρεψε τον Ναβάλνι σε ένα πολύ πιο ισχυρό σύμβολο.
Το comeback
Η επιστροφή στη Ρωσία από τη Γερμανία ενόψει σίγουρης φυλάκισης και ένα βίντεο που κυκλοφόρησε λίγο μετά τη σύλληψή του, το οποίο ανέδειξε ένα παλάτι στη Μαύρη Θάλασσα 1,35 δισεκατομμυρίων δολαρίων που ο Ναβάλνι ισχυρίστηκε ότι ανήκει στον Πούτιν, πυροδότησε περαιτέρω την οργή του κόσμου. Ο Πούτιν αρνήθηκε οποιαδήποτε σχέση με την πολυτελή κατοικία.
«Δεν μετανιώνω για τίποτα», είπε ο Ναβάλνι σε μια επιστολή του 2021 από τη φυλακή προς μια φίλη δημοσιογράφο, την Yevgenia Albats. «Όλα θα πάνε καλά, και ακόμα κι αν δεν είναι, μπορούμε να παρηγορηθούμε από το γεγονός ότι ήμασταν ειλικρινείς άνθρωποι».
Η αντίδραση της γυναίκας του
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν και οι συνεργάτες του δεν θα μείνουν ατιμώρητοι εάν ο θάνατος του Αλεξέι Ναβάλνι, όπως ανέφεραν Ρώσοι αξιωματούχοι, αποδειχθεί ότι είναι αλήθεια, δήλωσε σήμερα η σύζυγος του επικριτή του Κρεμλίνου Γιούλια Ναβάλναγια.
Η Γιούλια Ναβάλναγια κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να συνασπιστεί και να πολεμήσει το «τρομακτικό καθεστώς» στη Ρωσία, σε δηλώσεις που έκανε στα ρωσικά μέσω διερμηνέα στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια του Μονάχου.
«Δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε τον Πούτιν και την κυβέρνηση του. Λένε πάντα ψέματα», είπε δακρυσμένη η Ναβάλναγια.
«Αλλά αν είναι αλήθεια, θέλω ο Πούτιν, ολόκληρο το περιβάλλον του, οι φίλοι του, η κυβέρνησή του να γνωρίζουν ότι θα φέρουν την ευθύνη για ό,τι έκαναν στη χώρα μας, στην οικογένειά μου, στον σύζυγό μου. Και αυτή η μέρα θα έρθει πολύ σύντομα», πρόσθεσε.
