Την ακύρωση για 14η φορά του διαγωνισμού για το υδροηλεκτρικό έργο ύψους 1 δισ. -που είχε προκριθεί η κοινοπραξία ΔΕΗ-Archirodon- αναμένεται να αποφασίσει στην πρώτη συνεδρίαση του έτους το Υπουργικό Συμβούλιο της Βόρειας Μακεδονίας.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του ανταποκριτή της ΕΡΤ στη Βόρεια Μακεδονία κυβέρνηση και κοινοπρακτούντες δεν προέβησαν στην προβλεπόμενη σύσταση κοινής εταιρίας για την ανάληψη της διαχείρισης του έργου και τώρα το υπουργείο Περιβάλλοντος θα εισηγηθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο την κήρυξη του διαγωνισμού ατελέσφορου.
Καλά πληροφορημένες πηγές αναφέρουν ότι πρόκειται για ζήτημα που άπτεται του ευρύτερου πεδίου των διμερών σχέσεων Ελλάδας – Βόρειας Μακεδονίας και των προβλημάτων στην εκτέλεση της Συμφωνίας των Πρεσπών. Πηγές από τη Βόρεια Μακεδονία χαρακτηρίζουν το έργο ‘θύμα” της εσωτερικής πολιτικής διελκυστίνδας. Παράγοντες από τον επιχειρηματικό κόσμο αναφέρουν ότι η απόφαση ήταν εν γένει συναινετική και υπαγορεύτηκε από το νέο γεωενεργειακό προφίλ της χώρας και της περιοχής. Αυτό σημαίνει ότι για να βγουν τα market test για πολλά από εν εξελίξει ενεργειακά έργα στην Ελλάδα απαιτείται η αύξηση των αναγκών που θα εξυποηρετήσουν, Υπ΄ αυτό το πρίσμα και καθώς η μη-ανακήρυξη του φυσικού αερίου ως μεταβατικό καύσιμο από την ΕΕ δεσμεύει την Ελλάδα, αλλά όχι τη Βόρεια Μακεδονία- φαίνεται ότι επανασχεδιάζεται ο τρόπος εξυπηρέτησης τόσο των ενεργειακών αναγκών της βόρειας Μακεδονίας, όσο και της διαφοροποίησης του ενεργειακού μίγματος της χώρας.
Στο ευρύτερο γεωενεργειακό τοπίο Ελλάδας – Βόρειας Μακεδονίας αναμένεται η επαναλειτουργία του πετρελαιαγωγού των ΕΛΠΕ (OKTA) που συνδέει τη Θεσσαλονίκη – Σκόπια, για τον οποίο εκτός από τα τεχνικά ζητήματα, θεωρείται προαπαιτούμενο η εκπλήρωση των οικονομικών υποχρεώσεων -όπως κρίθηκαν από τη διεθνή διαιτησία- από την κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας προς την ΟΚΤΑ. Η αγορά της Βόρειας Μακεδονίας, εξαιτίας των υφιστάμενων υποδομών της, θεωρείται επίσης προνομοιακή αγορά για την προμήθεια φυσικού αερίου, τόσο μέσω του TAP, όσο από το εν εξελίξει LNG Terminal στον Βόλο.
Ο διαγωνισμός
Аπό τις εννέα ξένες εταιρείες και κοινοπρακτικά σχήματα που συμμετείχαν στις φάσεις του διαγωνισμού, η κοινοπραξία ΔΕΗ – Archirodon ήταν το μοναδικό σχήμα, το οποίο είχε υποβάλλει ολοκληρωμένη προσφορά για το υδροηλεκτρικό έργο “Chebren” ισχύος 333MW, καθώς και την εκμετάλλευση του εν λειτουργία υδροηλεκτρικού σταθμού “Tikves” ισχύος 116 MW. Ο διαγωνισμός αφορούσε στην παραχώρηση εκμετάλλευσης των υδάτων για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από υδροηλεκτρικές μονάδες στον ποταμό Crna Reka (Μέλας Ποταμός), στο νοτιοδυτικό τμήμα της Βόρειας Μακεδονίας. Η άδεια παραχώρησης ήταν για 60 χρόνια.
Μετά την αξιολόγηση της προσφοράς, διαδικασία η οποία διήρκησε ένα χρόνο, η κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας, με απόφασή της στις 14 Σεπτεμβρίου 2023 επέλεξε την κοινοπραξία ΔΕΗ – Archirodon για την κατασκευή και εκμετάλλευση του υδροηλεκτρικού έργου “Chebren”, σε συνεργασία με την κρατική επιχείρηση ηλεκτρισμού της Βόρειας Μακεδονίας (ESM). Βάσει της απόφασης εκείνης και των όρων του διαγωνισμού, η ΔΕΗ – Archirodon και η ESM έπρεπε σε διάστημα 90 ημερών να προχωρήσουν στη σύσταση κοινής εταιρείας για την κατασκευή και λειτουργία του υδροηλεκτρικού έργου, στην οποία η πρώτη θα κατείχε ποσοστό 67% και η δεύτερη 33%. Ωστόσο, μέχρι τα τέλη του περασμένου έτους κάτι τέτοιο δεν κατέστη εφικτό.
«Μέχρι και τις 31 Δεκεμβρίου 2023 δεν υπήρξε απόφαση για τη συνέχιση της συμφωνίας σχετικά με το Chebren. Το υπουργείο Περιβάλλοντος θα ενημερώσει την κυβέρνηση ότι ο διαγωνισμός απέτυχε» δήλωσε σήμερα η υπουργός Περιβάλλοντος της Βόρειας Μακεδονίας, Κάγια Σούκοβα.
Τραπεζικό όχι σε ΔΕΗ – Archirodon λόγω… όρων
Σύμφωνα με την ίδια, η κοινοπραξία ΔΕΗ – Archirodon είχε ενημερώσει ότι ορισμένοι όροι του διαγωνισμού καθιστούν αδύνατη τη χρηματοδότηση του έργου από τις τράπεζες. Το ύψος της επένδυσης, σύμφωνα με την κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας θα ανερχόταν στο 1 δισ. ευρώ. Η υπουργός Περιβάλλοντος της χώρας συμπλήρωσε πως η κυβέρνηση δεν μπορούσε να αλλάξει τους όρους του διαγωνισμού.
Την οριστική απόφαση για την ακύρωση του διαγωνισμού κατασκευής και λειτουργίας του συγκεκριμένου υδροηλεκτρικού έργου θα λάβει το υπουργικό συμβούλιο της Βόρειας Μακεδονίας εντός των ημερών.
Είχαν προηγηθεί, από το 2006, 13 διαγωνισμοί από τη μεριά του Δημοσίου της Βόρειας Μακεδονίας για την κατασκευή και εκμετάλλευση του υδροηλεκτρικού έργου “Chebren”, οι οποίοι είχαν αποβεί όλοι άγονοι για διάφορους λόγους.
