Σκηνικό που δεν ευνοεί άμεση έγκριση και εφαρμογή μέτρων για την ενεργειακή κρίση έχει στηθεί στις Βρυξέλλες, όπως επιβεβαιώνει και ρεπορτάζ του Bloomberg, σκιαγραφώντας τη σφοδρή αντιπαράθεση των λόμπι και τη σύγκρουση συμφερόντων τόσο σε επιχειρηματικό, όσο και πολιτικό και γεωοικονομικό επίπεδο.
Απίθανο θεωρεί πλέον το πρακτορείο Bloomberg το ενδεχόμενο να τεθούν σε εφαρμογή στην Ευρώπη βασικά νέα μέτρα που θα μειώσουν τη ζήτηση του φυσικού αερίου για αυτόν τον χειμώνα, επισημαίνοντας ότι τα χρονοδιαγράμματα όλο και διολισθαίνουν ενώ τα περιθώρια όλο και στενεύουν.
Οι Ευρωπαίοι υπουργοί Ενέργειας απέτυχαν -όπως ήταν αναμενόμενο- να καταλήξουν σε συμφωνία για το πλαφόν και μια σειρά από μέτρα που προτείνει Κομισιόν, προσθέτοντας μια ακόμη αποτυχημένη σύνοδο στη μακρά λίστα τους. Τελευταία επιτυχία στην ενέργεια ήταν η συμφωνία του Ιουλίου για εθελοντική μείωση της κατανάλωσης, μετά από έξι ημέρες διαβουλεύσεων. Εν τέλει η συμφωνία αφορούσε τη μεταβίβαση της πολιτικής ευθύνης για την έλλειψη πρόληψης και την καθυστερημένη αντίδραση, στους πολίτες, μέσω της μείωσης της κατανάλωσης.
Έκτοτε, τα χρονοδιαγράμματα του μπλοκ ολισθαίνουν και τώρα φαίνεται απίθανο να τεθούν σε εφαρμογή βασικά νέα μέτρα για τον χειμώνα.
Οι υπουργοί έθεσαν άλλη μια νέα προθεσμία όταν συνεδρίασαν την Τρίτη, και τώρα στοχεύουν να καταλήξουν σε συμφωνία για την τελευταία παρτίδα προτάσεων για τη μείωση των τιμών της ενέργειας στις 24 Νοεμβρίου — με την ΕΕ να έχει ήδη μπει στον χειμώνα, ενώ τότε θα βρίσκεται μεταίχμιο περνώντας από τη μέση στην υψηλή κατανάλωση, λόγω της επιδείνωσης των καιρικών συνθηκών.
Όπως όμως επισημαίνει το Bloomberg, ακόμα κι αν το καταφέρουν να συμφωνήσουν οι υπουργοί Ενέργειας, βασικά μέτρα, όπως ένα νέο σημείο αναφοράς της αγοράς, δεν θα τεθούν σε εφαρμογή μέχρι την άνοιξη. Τα σχέδια για ανώτατα όρια τιμών παραμένουν βυθισμένα σε τεχνικές λεπτομέρειες και πολιτικές διαμάχες.
Auditor;s note: Οι μάχες των λόμπι
Η αγορά, πάντως, δίνει μια ανάσα στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής: υπάρχει πλεόνασμα φυσικού αερίου στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή, καθώς οι προσπάθειες εισαγωγής φορτίων LNG πλοίων έχουν συμπέσει με ασυνήθιστα ζεστό καιρό. Αλλά καθώς ο κίνδυνος μιας πλήρους ενεργειακής κρίσης υποχωρεί, τόσο μειώνεται η ώθηση για δράση. Το ενδεχόμενο η ΕΕ να βρεθεί μπροστά σε κυλιόμενη ενεργειακή κρίση, η ένταση της οποίας θα είναι ετεροκαθοριζόμενη άλλοτε από τη Ρωσία και τις ΗΠΑ και άλλοτε από τον καιρό, αποτελεί παράγοντα ρίσκου που δύσκολα μπορεί να διαχειριστεί η βιομηχανία και ακόμη δυσκολότερα οι πολίτες.Όπως έχει επισημάνει το Crisis Monitor η κατάσταση οι συγκρούσεις των λόμπι έχουν βαθιές ρίζες και αφορούν την κατανομή του τεράστιου προϋπολογισμού της ΕΕ και ιδιαίτερα του πακέτου για την ενεργειακή μετάβαση. Αυξανόμενος αριθμός χωρών, μεταξύ των οποίων και η Γερμανία , ζητούν νέα ενεργειακή στρατηγική με έμφαση στην ενεργειακή ασφάλεια, στο πλαίσιο της ενεργειακής μετάβασης. Σε αυτό στοχεύουν και οι δηλώσεις Σόλτς για το ενδεχόμενο χρήσης ευρωπαϊκών κονδυλίων για την αντιμετώπιση του βάρους της ενεργειακής κρίσης.
Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσονται τα πρότυπα ESG και ο διάδρομος επενδύσεων που δημιουργούν στην ενέργεια, καθώς αποκλείοντας τα ορυκτά καύσιμα, πριν την επίτευξη ενεργειακής αυτονομίας υπονομεύεται ενεργά η ενεργειακή ασφάλεια. Παράλληλα, επί τάπητος βρίσκονται προτάσεις για το ενεργειακό μίγμα και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της ΕΕ. Η Γαλλία, όμως, που έχει επιβάλλει τη Συμφωνία του Παρισιού, ενδυναμώνει το πράσινο λόμπι απορρίπτοντας συζητήσεις για πιο ήπια μετάβαση. Αντ’ αυτού το Παρίσι δέχεται μόνο τη λύση για “πρασίνισμα” της πυρηνικής ενέργειας, κάτι που ισοδυναμεί με Greenwashing.
Η επίδραση των media
Βέβαια, δημοσιεύματα που τραβούν την κουρτίνα στις παρασκηνιακές διαβούλευσης, από επιδραστικά media, μπορεί να παίξουν ρόλο επιταχυντή των εξελίξεων. Ωστόσο, κάτι τέτοιο θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο σε αυτή τη φάση, καθώς το ρήγμα είναι βαθύ και πολυεπίπεδο.
Για μήνες, Κομισιόν και Ευρωπαϊκό συμβούλιο συγκρούονται συνήθως υπογείως, αλλά οι εντάσεις έχουν πολλές φορές μεταφερθεί στο προσκήνιο. Αυτό συνέβη με τη συνέντευξή του Σαρλ Μισέλ, όταν επέπληξε δημοσίως την Κομισιόν. Παρεμβάσεις υψηλών τόνων, κατά του πρασίνου λόμπι των Βρυξελλών έχουν κάνει αρκετοί πολιτικοί, στην Ελλάδα το “λάβαρο” έχει σηκώσει ο Βαγγέλης Μυτιληναίος.
Τα media αποδίδουν τις καθυστερήσεις στην στάση του Βερολίνου απέναντι στη θέσπιση πλαφόν τιμής στο φυσικό αέριο. Αυτό όμως δεν αναδεικνύει τις πραγματικές διαστάσεις της σύγκρουσης, παρά μόνο την εκδοχή που προωθεί συγκεκριμένη ομάδα πίεσης. Στην πραγματικότητα, οι αντιθέσεις είναι πολλές. Το Συμβούλιο ζητά αλλαγές στους περιβαλλοντικούς στόχους και στη διάρθρωση της αγοράς ενέργειας. Η Κομισιόν αντιδρά σφόδρα, υποστηρίζοντας ότι η κρίση είναι παροδική και ότι απαιτούνται μέτρα ανακούφισης και όχι επανασχεδιασμός της ενεργειακής πολιτικής. υπάρχουν και επιμέρους ζητήματα, όπως η σύγκρουση Γαλλίας – Γερμανίας για τον αγωγό MidCat, που τώρα το Παρίσι πίεσε τη Μαδρίτη και την Πορτογαλία να αποδεχθούν ακύρωσή του και αντικατάστασή του από νέο αγωγό πράσινων καυσίμων.
Και πάλι όμως, οι διαφωνίες δεν περιορίζονται στο ενεργειακό επίπεδο. Όπως έχει εγκαίρως προειδοποιήσει ο Βαγγέλης Μυτιληναίος, η παρατεταμένη ενεργειακή κρίση και η επιμονή στην πράσινη ατζέντα χωρίς σχέδιο ενεργειακής ασφάλειας κατά τη μετάβαση, όπως και η εμμονή στις ΑΠΕ, οι οποίες δεν μπορούν να αποτελέσουν τον βασικό πυλώνα ενεργειακής αυτονομίας, λόγω της αναξιοπιστίας τους, υπονομεύουν την προοπτική σταθεροποίησης και ανάκαμψης. Κατ επέκταση, όπως αναφέρει σε πρόσφατη τοποθέτησή του ο επικεφαλής της MYTILINEOS, απειλείται η ύπαρξη της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.
Η οπτική του Bloomberg
Το πρακτορείο επισημαίνει πως οι υπουργοί Ενέργειας των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης έθεσαν άλλη μια νέα προθεσμία όταν συνεδρίασαν την Τρίτη, και τώρα στοχεύουν να καταλήξουν σε συμφωνία για την τελευταία δέσμη προτάσεων για τη μείωση των τιμών της ενέργειας στις 24 Νοεμβρίου – ήδη βαθιά μέσα στην περίοδο όπου απαιτείται θέρμανση. Αλλά ακόμα κι αν το καταφέρουν, βασικά μέτρα, όπως ένα νέο σημείο αναφοράς της αγοράς, δεν θα τεθούν σε εφαρμογή μέχρι την άνοιξη. Τα σχέδια για ανώτατα όρια τιμών παραμένουν κολλημένα σε τεχνικές λεπτομέρειες και πολιτικές διαμάχες.
Είναι αλήθεια, προσθέτει το Bloomberg, πως η αγορά προσφέρει μια ανάσα στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής: Υπάρχει πλεόνασμα φυσικού αερίου στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή, χάρη στις προσπάθειες εισαγωγής φορτίων υγροποιημένου φυσικού αερίου και στον ασυνήθιστα ζεστό καιρό. Αλλά, όπως τονίζει, καθώς ο κίνδυνος μιας πλήρους ενεργειακής κρίσης υποχωρεί, τόσο μειώνεται η ώθηση για δράση.
«Η Επιτροπή θα πρέπει να παραδώσει τα υπόλοιπα μέρη του παζλ», δήλωσε ο Γιόζεφ Σικέλα, ο Τσέχος υπουργός βιομηχανίας που προεδρεύει του συμβουλίου υπουργών Ενέργειας της ΕΕ. «Το παιχνίδι δεν έχει τελειώσει και έτσι, πρέπει να λάβουμε μέτρα έκτακτης ανάγκης ανεξάρτητα από το πού βρισκόμαστε αυτήν τη στιγμή».
Τα μέτρα
Τον Ιούλιο, καθώς η Μόσχα περιόρισε τις προμήθειες φυσικού αερίου και προκάλεσε επανεξέταση της ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής, η Ένωση συμφώνησε σε έναν εθελοντικό στόχο 15% για μείωση της ζήτησης, με την επιλογή να τον καταστήσει υποχρεωτικό εάν χρειαστεί. Έκτοτε, η ΕΕ κινήθηκε για να επιτρέψει στις κυβερνήσεις να περιορίσουν τα κέρδη και τα έσοδα των ενεργειακών εταιρειών και να επιστρέψουν τα περισσότερα πλεονάζοντα έσοδα στους καταναλωτές, όπως συνέβη και στην Ελλάδα.
Αυτά ήταν τα εύκολα μέτρα, τονίζει το πρακτορείο. Τα πιο δύσκολα – με τον μεγαλύτερο πιθανό αντίκτυπο – εξακολουθούν να έχουν κολλήσει στις διπλωματικές συζητήσεις, καθώς τα κράτη-μέλη κατηγορούν την Επιτροπή για καθυστέρηση.
Σενάρια για… πλαφόν
Το βασικό ερώτημα τώρα είναι εάν η Ένωση μπορεί να επιβάλει ανώτατο όριο γενικά στις τιμές του φυσικού αερίου. Μια ιδέα που κερδίζει έδαφος είναι ένας δυναμικός διάδρομος τιμών στο ολλανδικό χρηματιστήριο του αερίου και σε άλλες αγορές. Η Επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον άφησε να εννοηθεί ότι μπορεί να καταστεί δυνατή η υποβολή πρότασης για αυτό το μέτρο πριν από τη συνάντηση της 24ης Νοεμβρίου. Αυτή θα ήταν μόνο η αρχή μιας διαδικασίας εβδομάδων.
«Η Επιτροπή θα εργαστεί γρήγορα για τις λεπτομέρειες», είπε σε συνέντευξη Τύπου την Τρίτη.
Το άλλο πιθανό πλαφόν αφορά στον περιορισμό της τιμής του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία υποστηρίζεται από μια «θορυβώδη ομάδα κρατών-μελών», κατά το Bloomberg. Ωστόσο, η Επιτροπή δημοσίευσε ένα έγγραφο την παραμονή της συνεδρίασης της Τρίτης, στο οποίο αναδεικνύει σειρά προκλήσεων που θα έθετε το σχέδιο — όπως το πώς να σταματήσει η τόνωση της ζήτησης φυσικού αερίου και η ροή ηλεκτρικής ενέργειας σε χώρες εκτός ΕΕ.
Άλλη πρόκληση είναι ότι ορισμένοι διπλωμάτες πιστεύουν ότι δεν είναι δυνατό να εφαρμοστούν ταυτόχρονα και οι δύο τύποι πλαφόν. Σε πολλές συνεδριάσεις της ΕΕ, ακόμη και ο ορισμός του ανώτατου ορίου τιμών έχει αφεθεί εσκεμμένα ασαφής και ορισμένες χώρες εξακολουθούν να μην μπορούν να συμφωνήσουν για το τι θα έπρεπε να σημαίνει.
«Υπάρχουν περίπου 15 κράτη μέλη που πριν από λίγο καιρό υποστήριξαν μαζί για να παρέμβουν πιο έντονα στην αγορά, αν και τα 15 έχουν διαφορετικές ιδέες όταν εξετάζουν πώς να το κάνουν αυτό ακριβώς», δήλωσε ο Ολλανδός υπουργός Ενέργειας Ρομπ Τζέτεν. «Πρέπει να αποφύγουμε βιαστικές αποφάσεις», πρόσθεσε.
