Κλίμα επικείμενου ολικού οικονομικού πολέμου ΕΕ – Ρωσίας αναπτύσσεται και διαχέεται από τις Βρυξέλλες, με αφορμή τη διακοπή λειτουργίας του Nord Sream για εργασίες συντήρησης και ενώ ο Καναδάς έδωσε τελικά έγκριση για την αποστολή στη Ρωσία των εξαρτημάτων που απαιτούνταν, με τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνο Ντιμίτρι Πέτκοφ να αφήνει υπόνοιες για αναπλήρωση των χαμένων ημερών με αύξηση αποστολών μετά τις 21 Ιουλίου.
Με μπαράζ δημοσιευμάτων, ευρωπαϊκά media αναπαράγουν κλίμα επικείμενης πλήρους διακοπής των προμηθειών φυσικού αερίου από τη Ρωσία, στο πλαίσιο του ευρύτερου οικονομικού πολέμου μεταξύ Δύσης και Μόσχας. Οι ηγέτες της ΕΕ προετοιμάζονται για μια κρίση στον εφοδιασμό με φυσικό αέριο που θα μπορούσε να παγώσει ολόκληρους τομείς της οικονομίας του μπλοκ καθώς αυξάνονται οι φόβοι ότι ο Nord Stream θα μπορούσε να κλείσει οριστικά.
Αν και η Ευρώπη δεν διαθέτει ουσιαστικές λύσεις που θα μπορούσαν να υποκαταστήσουν το ρωσικό αέριο σε αυτή τη φάση και η Ρωσία δεν έχει κλιμακώσει τη ρητορική σε επίπεδο πλήρους σύγκρουσης, εν τούτοις, η όξυνση της έντασης με δημοσιεύματα φαίνεται ότι στοχεύει να προετοιμάσει για το χειρότερο σενάριο, ώστε να περιοριστεί απριόρι το πολιτικό κόστος και να διευρυνθεί η υποστήριξη για εναλλακτικές πηγές ενέργειας, ώστε παρά το αυξημένο κόστος και ενδεχόμενες περιβαλλοντικές ανησυχίες να επιβληθούν υπό το πρίσμα της αναγκαιότητας.
Τις τελευταίες ημέρες δημοσιεύματα για δελτίο στα καύσιμα, εκ περιτροπής λειτουργία βιομηχανιών και μια σειρά άλλων μέτρων για την εξυκονόμιση ενέργειας έχουν πλημμυρίσει τα ευρωπαϊκά media, σκιαγραφώντας με γλαφυρότητα μια εξαιρετικά ζοφερή εικόνα του μέλλοντος. Αφορμή; Η προγραμματισμένη διακοπή λειτουργίας του Nord Stream για συντήρηση. Στα ίδια δημοσιεύματα γίνεται εκτενής αναφορά στην εργαλειοποίηση του φυσικού αερίου από τη Ρωσία, στο πλαίσιο του πολέμου κυρώσεων-αντικυρώσεων.
Η κατάσταση όμως δεν είναι ακριβώς έτσι.
Η Ευρώπη όχι μόνο δεν έχει απεξαρτηθεί από το ρωσικό αέριο, αλλά αν και έχει ήδη αυξήσει τις εισαγωγές, παθαίνει έμφραγμα από την προοπτική μείωσης των όγκων, στη συνέχεια…
Η μείωση των ροών και ο ρόλος του Καναδά
Από τις 16 Ιουνίου, ο αγωγός λειτουργούσε με δυναμικότητα 40%, καθώς οι κυρώσεις κατά της Gazprom δεν επέτρεπαν την επιστροφή τουρμπινών που είχαν αποσταλεί για επισκευές στον Καναδά. Η Siemens, βέβαια, υποστήριξε ότι πιστεύει ότι η μείωση της προμήθειας ρωσικού φυσικού αερίου συνέβη για πολιτικούς λόγους και όχι για την επισκευή των στροβίλων.
Ο αντικαγκελάριος της Γερμανίας έκανε δημόσια έκκληση προς την καναδική κυβέρνηση να απελευθερώσει έναν στρόβιλο που έχει παγιδευτεί στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας και είναι κρίσιμος για τις ροές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.
Εν τέλει, τη Δευτέρα, ανακοινώθηκε ότι παρά τις κυρώσεις, ο Καναδάς θα επιστρέψει τον επισκευασμένο στρόβιλο για τον ρωσικό αγωγό Nord Stream στη Γερμανία εν μέσω αντιρρήσεων από την Ουκρανία.
«Ο Καναδάς θα χορηγήσει μια χρονικά περιορισμένη και ανακλητή άδεια στη Siemens Canada για να επιτρέψει την επιστροφή των επισκευασμένων στροβίλων Nord Stream 1 στη Γερμανία», δήλωσε ο αρμόδιος υπουργός του Καναδά. Σύμφωνα με τον Wilkinson, αυτό θα υποστηρίξει την ικανότητα της Ευρώπης να έχει πρόσβαση σε μια αξιόπιστη και οικονομικά προσιτή πηγή ενέργειας, ενώ θα συνεχίσει να απογαλακτίζεται από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Τόνισε ότι αποφάσισαν να εκδώσουν την άδεια μετά από συζητήσεις με «Ευρωπαίους φίλους και συμμάχους» και τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας. Ουάσιγκτον και Βερολίνο φαίνεται ότι καλοδέχθηκαν την απόφαση της Οτάβα, το Κίεβο όμως αντέδρασε έντονα, με τον πρέσβη στον Καναδά να υποστηρίζει ότι ο Πούτιν θα δει την κίνηση ως ένδειξη αδυναμίας και υποχωρητικότητας.
Μπορεί να μην ξαναλειτουργήσει ο Nord Stream;
Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η Ρωσία δεν είναι πιθανό να ξανανοίξει τον αγωγό και θα βρει δικαιολογίες για να τον κρατήσει κλειστό πέρα από τη 10ήμερη διακοπή συντήρησης.
Αυτό το σενάριο είναι «πολύ πιθανό», σύμφωνα με τον Alexander Gabuev, από το Carnegie Endowment for International Peace στην Ουάσιγκτον, ο οποίος υποστηρίζει ότι η πλήρης διακοπή της παροχής φυσικού αερίου στην Ευρώπη ήταν βασικό εργαλείο στο οπλοστάσιο του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν για να διχάσει την Ευρώπη και Ουκρανία ενόψει του χειμώνα, όταν θα γίνουν αισθητές οι χειρότερες επιπτώσεις από την έλλειψη φυσικού αερίου.
«Το φυσικό αέριο είναι προφανώς ο μπαλαντέρ που έχει το Κρεμλίνο», είπε ο Γκαμπούεφ.
Ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας, Μπρούνο Λεμέρ, εξέφρασε αυτόν τον φόβο την Κυριακή, λέγοντας ότι η πλήρης διακοπή του ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη ήταν «η πιο πιθανή επιλογή» και ότι οι χώρες έπρεπε «να βάλουν τους εαυτούς μας σε τάξη από τώρα».
Στις 20 Ιουλίου, οι αξιωματούχοι της ΕΕ στις Βρυξέλλες θα δημοσιεύσουν ένα σχέδιο χειμερινής ετοιμότητας που θα προσπαθήσει να διασφαλίσει ότι οι χώρες έχουν αρκετό φυσικό αέριο για να περάσουν τον χειμώνα. Αλλά οι λεπτομέρειες του σχεδίου είναι ασαφείς μέχρι στιγμής.
Επιλογές που εξετάζονται περιλαμβάνουν προγράμματα διάσωσης για ενεργειακές εταιρείες, κράτη που αναλαμβάνουν τον έλεγχο των σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και τη διανομή φυσικού αερίου για τη βιομηχανία.
Απεξάρτηση; Μάλλον… όχι
Η κατάσταση συναγερμού στο Παρίσι και το Βερολίνο απέχει πολύ από την πιο αισιόδοξη διάθεση πριν από τρεις μήνες στις Βρυξέλλες, όταν ανώτατα στελέχη ανακοίνωσαν συντονισμένη απομάκρυνση από το ρωσικό φυσικό αέριο και στόχο μείωσης της εξάρτησης κατά τα δύο τρίτα φέτος.
«Δεν είναι εύκολο, αλλά είναι εφικτό», δήλωσε τότε ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Φρανς Τίμερμανς.
Η ΕΕ έχει ήδη χάσει αυτόν τον εξαιρετικά φιλόδοξο στόχο — αντ αυτού, στις 16 Ιουνίου είχε ήδη εισαγάγει περισσότερο ρωσικό αέριο από ό,τι είχε προβλέψει για το έτος. Αυτό συμβαίνει ακόμη και αν ληφθεί υπόψη ότι η Μόσχα σταμάτησε τον εφοδιασμό σε ορισμένες χώρες της ΕΕ και επιβράδυνε τις παραδόσεις σε άλλες.
Προς το παρόν, οι ευρωπαϊκές εταιρίες φυσικού αερίου κρατούν την ανάσα τους καθώς η Nord Stream σταματά για τον ετήσιο έλεγχο.
Τη Δευτέρα, πάντως, τις αγορές προβλημάτισε έντονα η ανακοίνωση της ιταλικής Eni, ότι οι παραδόσεις της από την Gazprom μειώθηκαν από 32 εκατομμύρια κυβικά μέτρα την ημέρα σε 21 εκατομμύρια, μείωση περίπου 30%. Ωστόσο, η μειωμένη παροχή συνδέθηκε με το κλείσιμο του Nord Stream και όχι, όπως κάποιοι φοβόντουσαν, με μια πρόσθετη περικοπή των ρωσικών ροών μέσω άλλων αγωγών που διασχίζουν την Ουκρανία ή μέσω του κλάδου του αγωγού Turkstream, που διέρχεται από τη Βουλγαρία.
Ακόμα κι έτσι, τα προηγούμενα χρόνια, η Ρωσία αντιστάθμισε τη μειωμένη προσφορά κατά τη συντήρηση του Nord Stream διοχετεύοντας περισσότερο φυσικό αέριο μέσω άλλων οδεύσεων. Φέτος δεν το έχει κάνει — τουλάχιστον μέχρι στιγμής.
Υπόνοιες Πετκόφ για… αναπλήρωση
Με την εισβολή της στην Ουκρανία να συνεχίζει, η Ρωσία χρησιμοποιεί ήδη τον ενεργειακό εφοδιασμό ως διαπραγματευτικό μέσο για να προσπαθήσει να σπάσει τη δυτική ενότητα και να αρθούν οι κυρώσεις κατά της Μόσχας.
Την Παρασκευή, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ εξέφρασε την πιθανότητα «αύξησης» των όγκων φυσικού αερίου μέσω του Nord Stream από τις 21 Ιουλίου, αλλά μόνο εάν ο Καναδάς επιτρέψει την επιστροφή ενός αεριοστρόβιλου κρίσιμου για τη λειτουργία του Nord Stream, ο οποίος αυτή τη στιγμή είναι προς επισκευή στο Μόντρεαλ.
