Τη σταδιακή κατάργηση την έκτακτη νομοθεσία και το πλαίσιο στήριξης των χωρών για την κρίση του κορονοϊού ανακοίνωσε η Κομισιόν, με καταληκτική ημερομηνία τον Ιούνιο του 2023, θέτοντας έτσι τη βάση στον οδικό χάρτη για την επανενεργοποίηση του Συμφώνου Σταθερότητας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα καταργήσει σταδιακά το προσωρινό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις COVID, το οποίο θεσπίστηκε στις 19 Μαρτίου 2020 και τροποποιήθηκε τελευταία στις 18 Νοεμβρίου 2021, με σκοπό να επιτραπεί στα κράτη μέλη να λάβουν μέτρα για την άρση σοβαρής διαταραχής της οικονομίας στο πλαίσιο της πανδημίας του κορονοϊού.
Το προσωρινό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις COVID δεν θα παραταθεί πέραν της τρέχουσας ημερομηνίας λήξης, που είναι η 30ή Ιουνίου 2022 για τα περισσότερα από τα παρεχόμενα εργαλεία. Το υφιστάμενο σχέδιο σταδιακής κατάργησης και μετάβασης δεν θα αλλάξει, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας των κρατών μελών να προβλέπουν ειδικά μέτρα στήριξης των επενδύσεων και της φερεγγυότητας έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022 και τις 31 Δεκεμβρίου 2023 αντίστοιχα, όπως ανακοινώθηκε ήδη τον Νοέμβριο του περασμένου έτους.
Η εκτελεστική αντιπρόεδρος, κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε: «Από την αρχή της πανδημίας, το προσωρινό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις COVID έδωσε τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να παρέχουν έγκαιρη, στοχευμένη και αναλογική στήριξη στις επιχειρήσεις που έχουν ανάγκη, διαφυλάσσοντας παράλληλα τους ισότιμους όρους ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά και διατηρώντας οριζόντιους όρους που ισχύουν για όλους.
Το εν λόγω πλαίσιο επέτρεψε στα κράτη μέλη να ενεργήσουν γρήγορα και αποτελεσματικά ώστε να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις που επλήγησαν από την κρίση, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι η στήριξη θα εξακολουθήσει να περιορίζεται σε όσους την χρειάζονται πραγματικά.
Μέχρι σήμερα, η Επιτροπή εξέδωσε περισσότερες από 1300 αποφάσεις στο πλαίσιο της πανδημίας του κορονοϊού, εγκρίνοντας σχεδόν 950 εθνικά μέτρα για εκτιμώμενο συνολικό ποσό κρατικών ενισχύσεων περίπου 3,2 τρισ. ευρώ. Όλες οι ενισχύσεις που έχουν εγκριθεί μέχρι σήμερα ήταν αναγκαίες και αναλογικές. Φυσικά, άλλο είναι το ύψος των ενισχύσεων που κοινοποιήθηκαν από τα κράτη μέλη και εγκρίθηκαν από την Επιτροπή και άλλο είναι το ποσό που πράγματι δαπανήθηκε. Με βάση τα στοιχεία που παρείχαν τα κράτη μέλη, για το διάστημα από τα μέσα Μαρτίου 2020 έως τα τέλη Ιουνίου 2021, από τις ενισχύσεις ύψους άνω των 3 τρισ. ευρώ που εγκρίθηκαν κατά την εν λόγω περίοδο, δαπανήθηκαν στην πραγματικότητα περίπου 730 δισ. ευρώ.
Το σημαντικότερο είναι ότι, με το προσωρινό πλαίσιο, η Επιτροπή έχει σχεδιάσει ένα σύνολο οριζόντιων κανόνων κατά τρόπο που σέβεται την ποικιλομορφία των επιλογών που προτιμούν τα κράτη μέλη για τη στήριξη των οικονομιών τους. Μέσω αυτού του πλαισίου, έχει παρασχεθεί στήριξη σε επιχειρήσεις όλων των μεγεθών και δυνητικά όλων των τομέων της οικονομίας, συμπεριλαμβανομένων των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, των αεροπορικών εταιρειών και των γεωργών, καθώς και της έρευνας σχετικά με τη νόσο COVID-19 και της διοργάνωσης εκδηλώσεων, μεταξύ πολλών άλλων.
Σήμερα, μετά από δύο και πλέον χρόνια, διαπιστώνουμε επιτέλους μια συνολική βελτίωση της υγειονομικής κρίσης στην Ευρώπη, με τον αριθμό των λοιμώξεων από τη νόσο COVID-19 να είναι υπό έλεγχο και το ποσοστό εμβολιασμού σχετικά υψηλό. Με τη σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων, η ευρωπαϊκή οικονομία άρχισε να κάνει τα πρώτα βήματα προς την ανάκαμψη μετά την υγειονομική κρίση. Όπως δήλωσε η Επιτροπή στην ανακοίνωσή της σχετικά με τα επόμενα βήματα για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19, αυτή η χαλάρωση των κανόνων αποτελεί επίσης σημαντική ανακούφιση για τις οικονομίες μας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να συνεχίσουμε να επαγρυπνούμε.
Η βελτίωση της οικονομικής κατάστασης λόγω της χαλάρωσης των περιορισμών είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο αποφασίσαμε να μην παρατείνουμε το προσωρινό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις COVID πέραν της 30ής Ιουνίου 2022, με εξαίρεση τα μέτρα στήριξης των επενδύσεων και της φερεγγυότητας, τα οποία θα ισχύουν έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022 και τις 31 Δεκεμβρίου 2023 αντίστοιχα, όπως προβλέπουν ήδη οι ισχύοντες κανόνες. Τα δύο αυτά εργαλεία είναι πράγματι πολύ σημαντικά για την επανεκκίνηση της οικονομίας και την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων για ταχύτερη, πιο πράσινη και πιο ψηφιακή ανάκαμψη και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να παραμείνουν στη διάθεση των κρατών μελών για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από τα άλλα μέτρα.
Επιτρέψτε μου επίσης να υπογραμμίσω ότι η κατάργηση θα είναι σταδιακή και συντονισμένη και ότι οι επιχειρήσεις που έχουν πληγεί δεν θα στερηθούν ξαφνικά τη στήριξη που έχουν ανάγκη. Το προσωρινό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις COVID προβλέπει ήδη μια ευέλικτη μετάβαση, ιδίως για τις επιλογές μετατροπής και αναδιάρθρωσης των χρεωστικών μέσων (π.χ. εγγυήσεις, δάνεια, επιστρεπτέες προκαταβολές) σε άλλες μορφές ενίσχυσης, όπως άμεσες επιχορηγήσεις, έως τις 30 Ιουνίου 2023, με σαφείς διασφαλίσεις. Είμαστε έτοιμοι να παράσχουμε όλη την αναγκαία καθοδήγηση και στήριξη στα κράτη μέλη κατά τη διάρκεια της σταδιακής κατάργησης. Τέλος, η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τις μελλοντικές εξελίξεις και θα ενεργήσει εκ νέου γρήγορα εάν παραστεί ανάγκη.
Μολονότι όλοι μας ανυπομονούμε να αφήσουμε πίσω μας την αποσταθεροποιητική αυτή πανδημία, έχουμε επίσης πλήρη επίγνωση του γεγονότος ότι ο πόλεμος στην Ευρώπη επισκιάζει τα θετικά μηνύματα ανάκαμψης. Οι Ουκρανοί καταβάλλουν το υψηλότερο τίμημα για τον άλογο και παράνομο επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της χώρας τους. Ο πόλεμος αυτός προκαλεί ακόμη μια διαταραχή στην ευρωπαϊκή οικονομία και έχει σοβαρό αντίκτυπο στην ανάκαμψη. Ενώ εξακολουθούμε να συντονίζουμε τις προσπάθειες για την περαιτέρω στήριξη της Ουκρανίας και του λαού της και για την επιβολή αυστηρών κυρώσεων στη Ρωσική Ομοσπονδία για αυτόν τον βάναυσο και αδίστακτο πόλεμο, αναλαμβάνουμε επίσης δράση για τον μετριασμό των οικονομικών επιπτώσεων αυτής της γεωπολιτικής κρίσης στις εταιρείες και τους τομείς που έχουν πληγεί σοβαρά. Κάθε κρίση είναι διαφορετική και απαιτεί στοχευμένα εργαλεία.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή ενέκρινε προσωρινό πλαίσιο κρίσης, το οποίο παρέχει στα κράτη μέλη τη σωστή εργαλειοθήκη για την αντιμετώπιση των συνεπειών της τρέχουσας γεωπολιτικής κρίσης, διασφαλίζοντας ότι το κατάλληλο επίπεδο στήριξης παραμένει διαθέσιμο για τις επιχειρήσεις και τους τομείς που πλήττονται σοβαρά. Το πλαίσιο αυτό θα παραμείνει σε εφαρμογή έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022 και η Επιτροπή θα αξιολογήσει πριν από την ημερομηνία αυτή εάν χρειάζεται να παραταθεί, επανεξετάζοντας παράλληλα το περιεχόμενο και το πεδίο εφαρμογής του πλαισίου με βάση τις εξελίξεις στις αγορές ενέργειας και σε άλλες αγορές εισροών, αφενός, και τη γενική οικονομική κατάσταση, αφετέρου.
Επιπλέον, οι ισχύοντες κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις προβλέπουν ακόμη πολλές δυνατότητες που είναι συνεχώς στη διάθεση των κρατών μελών, όπως μέτρα για την παροχή αποζημίωσης σε επιχειρήσεις για ζημίες που υπέστησαν άμεσα λόγω εξαιρετικών περιστάσεων ή μέτρα που βοηθούν τις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν ελλείψεις ρευστότητας και τις επιχειρήσεις που χρειάζονται επείγουσα ενίσχυση διάσωσης.
Οι δυνατότητες αυτές, παράλληλα με το νέο προσωρινό πλαίσιο κρίσης, θα παραμείνουν φυσικά διαθέσιμες στα κράτη μέλη και μετά τη σταδιακή κατάργηση του προσωρινού πλαισίου για τις κρατικές ενισχύσεις COVID.»
Ιστορικό
Το προσωρινό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις εγκρίθηκε στις 19 Μαρτίου 2020 και τροποποιήθηκε για πρώτη φορά στις 3 Απριλίου 2020, για την αύξηση των δυνατοτήτων δημόσιας στήριξης της έρευνας, των δοκιμών και της παραγωγής προϊόντων σχετικών με την καταπολέμηση της έξαρσης του κορονοϊού, με στόχο την προστασία των θέσεων εργασίας και την περαιτέρω στήριξη της οικονομίας. Στις 8 Μαΐου 2020, η Επιτροπή ενέκρινε δεύτερη τροποποίηση με την οποία επέκτεινε το πεδίο εφαρμογής του προσωρινού πλαισίου COVID σε μέτρα ανακεφαλαιοποίησης και χρέους μειωμένης εξασφάλισης. Στις 29 Ιουνίου 2020, η Επιτροπή ενέκρινε τρίτη τροποποίηση με την οποία επέκτεινε το πεδίο εφαρμογής του προσωρινού πλαισίου COVID για την περαιτέρω στήριξη των πολύ μικρών, μικρών και νεοφυών επιχειρήσεων και την παροχή κινήτρων για ιδιωτικές επενδύσεις. Στις 13 Οκτωβρίου 2020, η Επιτροπή παρέτεινε το προσωρινό πλαίσιο COVID έως τις 30 Ιουνίου 2021 (με εξαίρεση τα μέτρα ανακεφαλαιοποίησης που θα μπορούν να χορηγούνται έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2021) και έδωσε τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να καλύψουν μέρος των μη καλυπτόμενων πάγιων δαπανών των επιχειρήσεων που επλήγησαν από την κρίση. Στις 28 Ιανουαρίου 2021, η Επιτροπή ενέκρινε πέμπτη τροποποίηση που επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής του προσωρινού πλαισίου COVID αυξάνοντας τα ανώτατα όρια που καθορίζονται σε αυτό και επιτρέποντας, έως το τέλος του 2022, τη μετατροπή ορισμένων επιστρεπτέων μέσων σε άμεσες επιχορηγήσεις. Στις 18 Νοεμβρίου 2021, η Επιτροπή παρέτεινε το προσωρινό πλαίσιο COVID έως τις 30 Ιουνίου 2022 και θέσπισε δύο νέα μέτρα για τη δημιουργία άμεσων κινήτρων για μελλοντοστρεφείς ιδιωτικές επενδύσεις και μέτρα στήριξης της φερεγγυότητας, για επιπρόσθετη περιορισμένη περίοδο.
Τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιούν όλα τα στοιχεία του προσωρινού πλαισίου έως τις 30 Ιουνίου 2022. Μετά την ημερομηνία αυτή, τα κράτη μέλη θα μπορούν ακόμη να μετατρέπουν δάνεια σε περιορισμένα ποσά ενίσχυσης με τη μορφή άμεσων επιχορηγήσεων, εφαρμόζοντας τους όρους του προσωρινού πλαισίου και εφόσον αυτό προβλέπεται στα εθνικά τους καθεστώτα. Η μετατροπή αυτή θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί υπό αυστηρούς όρους για τη διαγραφή δανείων ή τμημάτων αυτών προς όφελος δανειοληπτών που δεν είναι σε θέση να τα εξοφλήσουν. Ομοίως, τα κράτη μέλη θα μπορούν επίσης να διαθέτουν καθεστώτα που επιτρέπουν την αναδιάρθρωση δανείων, για παράδειγμα με την παράταση της διάρκειάς τους ή τη μείωση των εφαρμοστέων επιτοκίων, εντός συγκεκριμένων ορίων. Επιπλέον, η επενδυτική στήριξη για τη βιώσιμη ανάκαμψη θα είναι δυνατή έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022 και η στήριξη της φερεγγυότητας έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023.
