Θολή παραμένει η κατάσταση στην Ουκρανία, καθώς τα μηνύματα από Πούτιν και Μπάιντεν φάνηκε μεν να σηματοδοτούν μια πρώιμη αποκλιμάκωση, δια της διεύρυνσης του διαλόγου, οι υποχωρήσεις όμως που και οι δύο πλευρές διακήρυξαν, δεν έχουν καταγραφεί στο πεδίο. Ταυτόχρονα, η στροφή του ενδιαφέροντος στο Ντονμπάς προκαλεί ανησυχία για διάχυση της έντασης.
Οι πρόεδροι των ΗΠΑ και της Ρωσίας με διαφορετικό τρόπο απευθύνθηκαν στη διεθνή κοινή γνώμη θέλοντας να δείξουν ότι οι δίαυλοι επικοινωνίας είναι ενεργοί, αλλά επισημαίνοντας ότι μια συμφωνία απέχει παρασάγγας.
Στην πραγματικότητα, τις τελευταίες ώρες δεν αποκλιμακώθηκε η στρατιωτική ένταση. Οι πολιτικοί, όμως, έδειξαν ότι έχουν τον έλεγχο και ότι είναι το δικό τους το δάκτυλο στη σκανδάλη, ενώ κανείς τους δεν είναι “triger happy”.
Η λυδία λίθος για την αξιολόγηση της κρισιμότητας της κατάστασης, εν προκειμένω οι αγορές, φάνηκαν να πείθονται από τις διαβεβαιώσεις των ηγετών. Ο δείκτης “φόβου” VIX υποχώρησε κατά 9,28% στη συνεδρίαση της Τρίτης, διαμορφούμενος στις 25,7 μονάδες, ένδειξη ότι οι αγορές αναγνωρίζουν τη διάθεση αποκλιμάκωσης. Ωστόσο, όσο ο δείκτης διατηρείται σε επίπεδα άνω των 15 μονάδων, το ρίσκο είναι υπαρκτό, ενώ χτίζεται momentum έντονων διακυμάνσεων. Στη συνολική εικόνα του VIX, όμως, επιδρά καταλυτικά η προοπτική αύξησης των επιτοκίων, καθώς οδηγεί σε αναδιάταξη χαρτοφυλακίων μεταξύ διαφορετικών assets, κινητικότητα που προκαλεί de facto μεταβλητότητα.
Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης
Τόσο ο Πούτιν όσο και ο Μπάιντεν διακήρυξαν ότι η αξιοπιστία βρίσκεται εκατέρωθεν σε χαμηλά επίπεδα και ότι απαιτούνται κινήσεις για την αποκατάστασή της. Αμφότεροι οι πρόεδροι ΗΠΑ και Ρωσίας δεν έμειναν στις διαπιστώσεις, αλλά ανέλαβαν δράση.
Στο πλαίσιο μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, οι ΗΠΑ απέσυραν Αμερικανούς στρατιώτες από την Ουκρανία, ενώ η Ρωσία διέκοψε τις ασκήσεις. Παράλληλα, ο Πούτιν άφησε να εννοηθεί ότι θα αποσύρει δυνάμεις από τα σύνορα με την Ουκρανία, ενώ ο Μπάιντεν διαβεβαίωσε ότι οι ΗΠΑ και το NATO δεν έχουν ούτε σκοπεύουν να αναπτύξουν πυραύλους στην Ουκρανία.
Τα στοιχεία αυτά αποτελούν το προοίμιο για την έναρξη του διαλόγου και επιβεβαιώνουν τόσο τις προθέσεις όσο και το πρώτο κεφάλαιο στη συζήτηση. Ο Πούτιν αποδέχθηκε την πρόταση Λαβρόφ για διεύρυνση του διαλόγου, με τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών να ζητά τη θέσπιση συγκεκριμένου χρονικού ορίζοντα. Αυτό σημαίνει, όμως, ότι ο διάλογος θα πραγματοποιηθεί υπό την πίεση που δημιουργεί η στρατιωτική κινητοποίηση. Πρόκειται για ένα μοχλό πίεσης, ο οποίος όμως είναι αμφίδρομος, καθώς οδηγεί σε εξάντληση και πλήττει το ηθικό των ενόπλων δυνάμεων, ενώ παράλληλα αυξάνεται ο κίνδυνος ατυχημάτων.
Τα μηνύματα του Πούτιν
Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έστειλε ανάμεικτα μηνύματα την Τρίτη για την προοπτική απομάκρυνσης από το χείλος ευρύτερης σύγκρουσης στην Ουκρανία.
Σε μια συμφιλιωτική προτροπή, ο Ρώσος πρόεδρος αναγνώρισε ότι ο στρατός του είχε αποφασίσει να «αποσύρει εν μέρει» στρατεύματα από την περιοχή, όπου έχει αναπτύξει περισσότερους από 100.000 στρατιώτες.
Ωστόσο, ταυτόχρονα, το ρωσικό κοινοβούλιο επέτεινε την πίεση για την αναγνώριση δύο αποσχισμένων περιοχών της ανατολικής Ουκρανίας. Η προοπτική αυτή θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο οποιαδήποτε ευρύτερη αποκλιμάκωση των εντάσεων. Η Ουκρανία ανακοίνωσε επίσης την Τρίτη ότι υπήρξε μια κυβερνοεπίθεση που έπληξε μια τράπεζα και τους ιστότοπους του υπουργείου Άμυνας και των ενόπλων δυνάμεων.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε ότι δεν υπάρχουν συγκεκριμένες αποδείξεις ότι η Ρωσία απέσυρε τον πιο απειλητικό βαρύ όπλο της.
Αποτέλεσμα: Η διατήρηση της σύγχυσης, που φαίνεται ξεκάθαρα… σκόπιμη, καθώς ο Ρώσος πρόεδρος συνεχίζει να απαιτεί σημαντική μείωση των δυνάμεων του ΝΑΤΟ από την Ανατολική Ευρώπη και τα Δυτικά Βαλκάνια. Από την πλευρά των Δυτικών, πάντως, το ζήτημα αυτό βρίσκεται εκτός συζήτησης.
Έτσι, όλα τα σενάρια και τα ενδεχόμενα παραμένουν, ανοιχτά, κάτι που ήταν εξ αρχής ο στόχος του Πούτιν.
Ανυποχώρητος
Ο Πούτιν επέμεινε επίσης ότι δεν επιζητά πόλεμο με την Ουκρανία, αλλά δεν άφησε να διαφανεί πρόθεση να υποχωρήσει στις απαιτήσεις του ότι οι δυτικές χώρες πρέπει να διαπραγματευτούν εγγυήσεις ασφαλείας για τη Ρωσία σχετικά με την επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά και την ανάπτυξη των δυνάμεων και του στρατιωτικού υλικού της συμμαχίας σε όλη την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
«Τον θέλουμε [πόλεμο]; Φυσικά και όχι. Ακριβώς επειδή προωθήσαμε μια πρόταση για μια διαπραγματευτική διαδικασία, το αποτέλεσμα της οποίας πρέπει να είναι η εξασφάλιση ίσης ασφάλειας για όλους — συμπεριλαμβανομένης της χώρας μας. Δυστυχώς, και το έχουμε ήδη πει αυτό, δεν έχουμε λάβει ακόμη ουσιαστικό, εποικοδομητική απάντηση στις προτάσεις μας»,
είπε ο Πούτιν σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς, ο οποίος βρισκόταν στη Μόσχα για να συζητήσει τις στρατιωτικές εντάσεις.
Συγκρατημένα αισιόδοξος ο Στόλτενμπεργκ
Μιλώντας ώρες αργότερα, ο Στόλτενμπεργκ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρχαν λόγοι για συγκρατημένη αισιοδοξία σχετικά με τα τελευταία διπλωματικά μηνύματα της Μόσχας.
Αλλά γρήγορα τόνισε ότι τέτοιες κινήσεις δεν ισοδυναμούσαν απαραίτητα με τη Ρωσία να χαλιναγωγήσει τα κέρατά της. Αυτό θα απαιτούσε επίσης βαρύ οπλισμό – όπως τανκς και πυροβολικό – να επιστρέψει στις βάσεις, επίσης.
«Αυτό που έχουμε δει στο έδαφος, από την περασμένη άνοιξη, είναι ότι κινούν δυνάμεις»,
είπε ο Στόλτενμπεργκ.
«Η κίνηση των δυνάμεων δεν αντιπροσωπεύει πραγματική αποκλιμάκωση».
Η κυβερνοεπίθεση
Αργά την Τρίτη, η Ουκρανία επιβεβαίωσε επίσης μια κυβερνοεπίθεση που κατευθύνει συσσωρεύσεις κίνησης σε μια ουκρανική τράπεζα και στους ιστότοπους του υπουργείου Άμυνας και των ενόπλων δυνάμεων – μια τακτική χαμηλού επιπέδου, την οποία όμως οι Δυτικοί αξιωματούχοι έχουν προειδοποιήσει ότι η Μόσχα μπορεί να αναπτύξει πριν από μια εισβολή.
Διαβεβαιώσεις Σολτς
Με λόγια που ήταν βάλσαμο για τον οξύθυμο Ρώσο πρόεδρο, ο Σολτς επανέλαβε ότι η περαιτέρω επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά δεν ήταν μια επικείμενη προοπτική.
Ο Πούτιν ζήτησε συγκεκριμένες εγγυήσεις ότι η Ουκρανία και η Γεωργία δεν θα ενταχθούν ποτέ στο ΝΑΤΟ.
«Δεν είναι στην ημερήσια διάταξη, όλοι το γνωρίζουν με μεγάλη ακρίβεια, νομίζω ότι είναι ένα θέμα που πιθανότατα δεν θα συναντήσουμε ξανά κατά τη διάρκεια της θητείας μας»,
είπε ο Γερμανός καγκελάριος.
Αιχμές για… απολυταρχισμό
Ο Scholz τότε, ωστόσο, προχώρησε στην εξέταση της φαινομενικής απροθυμίας του Πούτιν να εγκαταλείψει την εξουσία, υπενθυμίζοντάς του ότι δεν θα κυβερνούσε τη Ρωσία για πάντα.
«Δεν ξέρω πόσο καιρό ο πρόεδρος σκοπεύει να παραμείνει στην εξουσία, αλλά τουλάχιστον έχω την αίσθηση ότι θα μπορούσε να είναι για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα – αλλά όχι για πάντα!»
Οι παρατηρήσεις του Scholz προκάλεσαν ένα τρεμόπαιγμα χαμόγελου από τον Ρώσο ηγέτη.
Κανένα από τα γεγονότα της Τρίτης δεν έδειχνε κανένα σαφές σημάδι ότι η κρίση απομακρύνεται. Αντίθετα, η διπλωματική εστίαση απλώς φάνηκε να μετατοπίζεται στην ταραγμένη περιοχή του Ντονμπάς της ανατολικής Ουκρανίας, όπου οι αυτονομιστές που υποστηρίζονται από τη Ρωσία θέλουν να δημιουργήσουν αυτόνομες «λαϊκές δημοκρατίες».
Η απάντηση Μπάιντεν
Προειδοποίηση στη Μόσχα να μην εισβάλλει στην Ουκρανία απεύθυνε με διάγγελμά του ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, ξεκαθαρίζοντας όμως ότι δεν θα υπάρξει ένοπλη αντιπαράθεση ΗΠΑ – Ρωσίας. Ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε ότι οι ΗΠΑ εξοπλίζουν την Ουκρανία και εκπαιδεύουν τον στρατό της.,
Οι παραχωρήσεις των ΗΠΑ
Στον Πούτιν απάντησε αργά το βράδυ της Τρίτης (ώρα Ευρώπης) ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, επιβεβαιώνοντας τη δυναμική της διπλωματίας, αλλά διατηρώντας -και αυτός- το όπλο πάνω στο τραπέζι.
Στην πραγματικότητα, όμως, το διάγγελμα αν και σκληρό αποτελεί την δημόσιο κατοχύρωση των θέσεων και υπαναχωρήσεων των ΗΠΑ. Έτσι, ο Μπάιντεν ξεκαθαρίζει ότι
- οι ΗΠΑ και το NATO δεν έχουν, ούτε θα τοποθετήσουν πυραύλους σε ουκρανικό έδαφος, ενώ
- η υποστήριξή τους στην Ουκρανία περιορίζεται σε οπλικά συστήματα και εκπαίδευση, ενώ
- δεν διαθέτουν στρατό για υποστήριξη, κάτω από οποιασδήποτε συνθήκες.
Ο Μπάιντεν, μίλησε για πρωτόγνωρες κυρώσεις, πολύ ισχυρότερες από αυτές που επιβλήθηκαν στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Στο κάδρο το Ντονμπάς
Η Δούμα, η κάτω βουλή του ρωσικού κοινοβουλίου, ψήφισε με συντριπτική πλειοψηφία υπέρ της αποστολής έκκλησης απευθείας στον Πούτιν ζητώντας του να αναγνωρίσει τις περιοχές του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ ως αυτόνομες δημοκρατίες. Το Κρεμλίνο είπε ότι δεν είχε ληφθεί επίσημη απόφαση σχετικά με αυτό το αίτημα.
Ο Πούτιν, ωστόσο, επανέλαβε έκκληση για ανάληψη δράση στα εδάφη, κάθώς έκανε λόγο για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά του ρωσόφωνου πληθυσμού, τις οποίες χαρακτήρισε «γενοκτονία». Το Κίεβο έχει αποκρούσει εδώ και καιρό αυτές τις κατηγορίες από τη Μόσχα, υποστηρίζοντας ότι το Κρεμλίνο αναζητά μια δικαιολογία για να ξεκινήσει περαιτέρω στρατιωτικές επεμβάσεις στην ανατολική Ουκρανία.
