Μηνύματα σε πολλαπλούς αποδέκτες για το ενδεχόμενο πολιτικής αλλαγής στην Ελλάδα και την Τουρκία και τα περιθώρια προσέγγισης των δύο χωρών στέλνει με άρθρο του στην Καθημερινή της Κυριακής ο Αλέξης Παπαχελάς, εντοπίζοντας συγκεκριμένες θέματα τα οποία δρουν ανασταλτικά στην πρόοδο του διαλόγου καθώς και τους… εμπνευστές τους.
Εξαιρετικά περιορισμένα είναι τα περιθώρια λειτουργικής προσέγγισης για την επίλυση των διμερών διαφορών Ελλάδας – Τουρκίας, σύμφωνα με τον Αλέξη Παπαχελά. Σε άρθρο του, ο διευθυντής της Καθημερινής βλέπει το χάσμα να παγιοποιείται, αναγνωρίζει την επικράτηση του τουρκικού βαθέως κράτους και κάνει λόγο για ασύγχρονους πολιτικούς κύκλους Ελλάδας – Τουρκίας.
Άρθρο με το οποίο επιχειρεί να επαναπροσδιορίσει τα ελληνοτουρκικά ως zero sum game δημοσίευσε στην Καθημερινή της Κυριακής ο Αλέξης Παπαχελάς, το οποίο μάλστα, λόγω του μάλλον ιδιαίτερου τρόπου γραφής δεν έτυχε ευρείας αναπαραγωγής. Παράλληλα, επιχειρεί ουσιαστική στροφή, προσχωρώντας στο δόγμα της ισχυροποίησης του βαθέως κράτους της Τουρκίας και επικράτησης της στρατηγικής “αποδοτικής έντασης” στις διμερείς σχέσεις. ΜΕταξύ άλλων, αποδίδει την ασδυναμία εξεύρεσης modus vivendi στους ασύγχρονους πολιτικούς κύκλους των δύο χωρών.
Το άρθρο του Αλέξη Παπαχελά έχει υφανθεί γύρο από τα σενάρια πτώσης του Ταγίπ Ερτντογάν, τα οποία κερδίζουν έδαφος στα ελληνικά media. Ο έγκυρος δημοσιογράφος καταλήγει ότι οποιαδήποτε αλλαγή στην τουρκική ηγεσία δεν θα έφερνε ουσιαστικές αλλαγές στις διμερείς σχέσεις και στις προοπτικές της περιοχής. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι πλέον έχει επανακάμψει το τουρκικό βαθύ κράτος τόσο στο υπουργείο Εξωτερικών όσο και στο Άμυνας.
Η αλήθεια είναι ότι ο Αλέξης Παπαχελάς έχει κάνει τις ίδιες διαπιστώσεις και παλιότερα. Τότε επ αφορμής της εμππλοκής με το αεροσκάφος που επέβαινε ο Νίκος Δένδιας, όταν επέστρεφε από το ιρακινό Κουρδιστάν. Ο διευθυντής της Καθημερινής είχε διαγνώσει επ αυτής της αφρμής την απομείωση της επιρροής του Ταγίπ Ερντογάν στις ένοπλες δυνάμεις, υπονοώντας ότι ακόμα κι ο Κυριάκος Μητσοτάκης αποφάσιζε να επισκεφθεί την Άγκυρα, δεν θα μπορούσε να του εγγυηθεί μια πτήση χωρίς… επεισόδια απρόοπτα.
Η ανάλυση
Στο άρθρο του ο Αλέξης Παπαχελάς αναφέρει:
Η Ελλάδα είχε μία ευκαιρία να καταλήξει σε μία λογική και έντιμη λύση στα προβλήματα με την Τουρκία όταν ο Ερντογάν βρισκόταν στα πρώτα του βήματα. Ο Τούρκος ηγέτης ήθελε τότε να ξεδοντιάσει το τουρκικό βαθύ κράτος των Ενόπλων Δυνάμεων και του υπουργείου Εξωτερικών, το οποίο συντηρούσε συνεχώς την ένταση με την Ελλάδα. Ταυτόχρονα πουλούσε «Ευρώπη» στον λαό του και εξευρωπαϊσμό στους Ευρωπαίους. Ηταν λοιπόν προς το συμφέρον του να προχωρήσει σε μια θεαματική βελτίωση των σχέσεων με την Ελλάδα.
και σημειώνει
Το γιατί δεν μετατράπηκε σε πράξη αυτό το παράθυρο ευκαιρίας θα το λύσει η Ιστορία. Εχει ακουστεί από υπεύθυνα χείλη πως ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής επιχείρησε κάποτε μια άτυπη, «υπερβατική» συζήτηση με τον Ερντογάν, η οποία δεν βρήκε καμία ανταπόκριση. Οπως επίσης ότι βρεθήκαμε κοντά σε μια έντιμη λύση σε κάποια φάση των διερευνητικών επαφών. Γεγονός είναι ότι, όπως πάντα, οι πολιτικοί κύκλοι των δύο χωρών δεν συγχρονίσθηκαν ποτέ ώστε να υπάρξει αποτέλεσμα.
Το ποιος θα έχει την εξουσία στην Αγκυρα μάλλον δεν θα κάνει καμία διαφορά στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Με τον τρόπο αυτό ο δημοσιογράφος αντιμεταθέτει τις όποιες ευθύνες για την μη-λύση και επιχειρεί να καταστήσει την επιδείνωση των σχέσεων αναπόδραστη νομοτέλεια.
Τα δύο καυτά θέματα
Εν συνεχεία, εντοπίζει και τεχνικά ζητήματα:
Εκείνα όμως τα χρόνια υπήρχε μία κρίσιμη διαφορά. Οι εκπρόσωποι της Τουρκίας αναφέρονταν στην αποστρατιωτικοποίηση των νησιών και στις γκρίζες ζώνες αλλά χωρίς να επιμένουν ή να διευκρινίζουν ότι πρόκειται για απαράβατες προϋποθέσεις μιας λύσης. Οι Ελληνες διπλωμάτες εκτιμούσαν ότι ίσως τα δύο αυτά θέματα να ήταν «διαπραγματευτικά χαρτιά» που δεν θα έμεναν στο τραπέζι έως το τέλος.
Τώρα αυτό έχει αλλάξει. Η Τουρκία έχει καταστήσει και τα δύο ζητήματα δομικά στοιχεία της θέσης της και της διαπραγμάτευσης. Δεν περνάει μία εβδομάδα χωρίς κάποια ανακοίνωση ή δήλωση αξιωματούχου για το ένα ή και τα δύο ζητήματα. Με άλλα λόγια, έχουν μπει για τα καλά στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης.
Για τη σκληρή γραμμή φταίει το τουρκικό βαθύ κράτος
Σε αυτό το σημείο ο διευθυντής της Καθημερινής, ειπεισέρχεται σε πιο τεχνικά ζητήματα, μέσα από τα οποία αναδεικνύει τους κύκλους που χειρίζονται τη διαπραγαμτευτική ατζέντα.
Αυτό είναι κάτι που δεν θα αλλάξει αν ο Ερντογάν φύγει από την εξουσία. Το βαθύ κράτος έχει καταφέρει να ξαναμπεί στο παιχνίδι καθώς ο Τούρκος ηγέτης το χρειάσθηκε εδώ και λίγο καιρό για να ελέγξει τους αρμούς της εξουσίας σε μία φάση οξυμένης ανασφάλειας. Οι εκπρόσωποί του επιβάλλουν τους όρους τους. Σε μερικές περιπτώσεις –όπως του υπουργού Αμυνας Ακάρ– πιο άγαρμπα από ό,τι σε άλλες.
Έτσι, ο Αλέξης Παπαχελάς επιχειρεί να επαναπροσδιορίσει το ζήτημα των διμερών σχέσεων, σε ζήτημα σκοπιμοτήτων και ελέγχου του βαθέως κράτους. Με δεδομένο όμως ότι τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Τουρκία το στρατιωτικό βαθύ κράτος έχουν κοινό σημείο αναφοράς στο NATO, τόσο είναι προφανές ότι ο αρθρογράφος επιχειρεί υποδόρια επίθεση σε συγκεκριμένα κέντρα.
Πιο αδύναμος και εξαρτημένος ο Ερντογάν
Επίσης, ανανγνωρίζει την αποδυνάμωση του Ταγίπ Ερντογάν και προσδιορίζει τους πολιτικούς συμβιβασμούς που έκανε για να διατηρήσει τον έλεγχο. Εν κατακλείδι, όμως, αναφέρεται και στους περιορισμούς που έχουν οι ελληνικές κυβερνήσεις:
Καμία ελληνική κυβέρνηση δεν θα στέκεται όμως αν συμφωνήσει είτε στην αποστρατιωτικοποίηση κάποιων νησιών, είτε στην απώλεια ελληνικής κυριαρχίας κάποιων, κατοικημένων ή μη, νησιών και βραχονησίδων.
Με αυτή τη διατύπωση ο Αλέξης Παπαχελάς προσδιορίζει τις κόκκινες γραμμές της Ελλάδας πολιτικά, με τρόπο που δεν απασχολεί τόσο τους διεθνείς ασναλυτές, όσο τους ίδιους τους πολιτικούς. Το κοινό του, σε αυτή τη φράση δεν φαίνεται να βρίσκεται στην Ελλάδα, αλλά στην Άγκυρα, στις Βρυξέλλες και την Ουάσιγκτον.
Πολιτική αλλαγή σε Ελλάδα ή Τουρκία δεν θα φέρει συμφωνία
Συνεχίζοντας μάλιστα θέτει το θέμα ακόμα και πολιτικής αλλαγής στην Ελλάδα:
Αν λοιπόν η Αγκυρα επιμένει σε αυτές τις απαιτήσεις, ανεξάρτητα από το ποια κυβέρνηση βρίσκεται στην εξουσία, και η Αθήνα τις απορρίπτει ασυζητητί, τα περιθώρια διαπραγμάτευσης είναι εμφανώς ανύπαρκτα. Είτε στο Παλάτι ζει ο Ερντογάν είτε όχι.
Έτσι, καταλήγει ότι δεν υπάρχουν περιθώρια από ελληνικής πλευράς για επικοδομητικό διάλογο και συμφωνία, ανεξαρτήτως του ποιός είναι στην κυβέρνηση, στην Ελλάδα. Αναφέρεται βέβαια στην υπόθεση αλλαγής του Ερντογάν, αλλά πρώτα επισημαίνει ότι… καμία κυβέρνηση στην Αθήνα δεν θα δεχθεί τους συγκριμένους όρους.
