Πολυεπίπεδη κινητικότητα αναπτύσσει η αμερικανική διπλωματία απέναντι στην Τουρκία, με τον υπουργό Εξωτερικών Μπλίνκεν να υιοθετεί μια ιδιαίτερα σκληρή και εξόχως πολιτική στάση απέναντι στις τουρκικές προκλήσεις και παραβάσεις στα Βαρώσια και γενικότερα για το Κυπριακό.
Η δήλωση του επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, Άντονι Μπλίνκεν, ως απάντηση της ανακοίνωσης και των ενεργειών Τατάρ και Ερντογάν στα Κατεχόμενα, για το άνοιγμα περί ανοίγματος κατά 3,5% των Βαρωσίων, φαίνεται ιδιαίτερα οξεία σε τόνους και περιεχόμενο. Από την ανακοίνωση του State Department γίνεται ξεκάθαρη, για πρώτη φορά, η ύπαρξη ομάδας “ομοϊδεατών” χωρών, που συνασπίζονται για να χαλιναγωγήσουν την Τουρκία στο πλαίσιο του ΟΗΕ και του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Η παρέμβαση των ΗΠΑ, μάλιστα, κάνει ιδιαίτερη εντύπωση, ιδιαίτερα μάλιστα σε αντιδιαστολή με την ανακοίνωση του Ύπατου Εκπροσώπου της ΕΕ. Οι ΗΠΑ αναγάγουν το ζήτημα σε μείζον πολιτικό, όταν η ΕΕ επιλέγει τη διπλωματική οδό. Ο Άντονι Μπλίνκεν επιλέγει προσεκτικά διατυπώσεις που είναι δεδομένο ότι θα ενοχλήσουν την Άγκυρα και θα αναβαθμίσουν το ζήτημα, σε διεθνές διακρατικό και υπερεθνικό επίπεδο. Από την άλλη πλευρά ο Ζοζέπ Μπορέλ κινείται στο υψηλότερο διπλωματικό αλλά χαμηλότερο πολιτικό επίπεδο, ένδειξη ότι δεν υπήρχε σύμπνοια μεταξύ των χωρών για σκληρότερη απάντηση στην Τουρκία.
Το State Department καταδικάζει, εγκαλεί και ζητά αντιστροφή των τουρκικών ενεργειών. Η ΕΕ, περιορίζεται στην καταδίκη και τον χαρακτηρισμό των ενεργειών ως απαράδεκτες, διατύπωση που ίσως να είναι η μόνη κοινή στις δύο ανακοινώσεις.
Η Ευρώπη εκφράζει βαθιά ανησυχία, ενώ ο Μπλίνκεν κάνει λόγο για προβοκάτσιες που ανεβάζουν την ένταση. Επίσης, ο Μπορέλ μιλά για σεβασμό του διεθνούς δικαίου και των ψηφισμάτων του ΟΗΕ, ενώ οι ΗΠΑ κατηγορούν τον Ερντογάν ότι υποκινεί και υποστηρίζει παραβάσεις του διεθνούς δικαίου, ζητώντας παράλληλα την επαναφορά των Βαρωσιών στην προτεραία κατάσταση. Μάλιστα, ο τρόπος με τον οποίο διατυπώνεται η αμερικανική αξίωση, θέτει το ζήτημα ως προαπαιτούμενο για περεταίρω διάλογο.
Προκλητικές, απαράδεκτες και ανακόλουθες
Στην ανακοίνωση του State Department χρησιμοποιήθηκαν λέξεις-κλειδιά όπως «προκλητικό, απαράδεκτο και ασυμβίβαστο» και μάλιστα γραμμικά, καταδεικνύοντας την βαθμιαία αυξανόμενη ενόχληση των ΗΠΑ η οποία μετουσιώνεται σε πολιτική μομφή για τις πρακτικές του Ταγίπ Ερντογάν.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες καταδικάζουν την ανακοίνωση του Τουρκοκύπριου ηγέτη, Ερσίν Τατάρ, και του Τούρκου Προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σχετικά με τη μεταφορά τμημάτων της περιοχής Βαρώσι υπό τον τουρκοκυπριακό έλεγχο. Αυτή η κίνηση είναι σαφώς ασυμβίβαστη με τα ψηφίσματα 550 και 789 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, τα οποία απαιτούν ρητά τη αποκλειστική διαχείριση των Βαρωσίων από τα Ηνωμένα Έθνη.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούν τις Τουρκοκυπριακές ενέργειες, με την υποστήριξη της Τουρκίας, ως προκλητικές, απαράδεκτες και ανακόλουθες με τις προηγούμενες δεσμεύσεις τους να συμμετάσχουν εποικοδομητικά στις συνομιλίες προς διευθέτηση του κυπριακού. Προτρέπουμε λοιπόν τους Τουρκοκύπριους και την Τουρκία να ανακαλέσουν την σημερινή απόφασή τους καθώς και όλα τα μέτρα που έχουν ληφθεί από τον Οκτώβριο του 2020.
Επομένως, η δυναμική αυτής της τακτικής μέσω της συσπείρωσης των κρατών μελών του ΣΑ θα φανεί από την ύπαρξη κοινής δήλωσης. Ακόμη και επίσημη δήλωση να μην υπάρξει από το ΣΑ του ΟΗΕ, η ξεχωριστή δήλωση της ομάδας που θα διαμορφωθεί θα αποδείξει πως είναι παρόν και θα συνεργαστεί για την επίλυση του κυπριακού.
Ανεξαρτήτως λοιπόν αποτελέσματος, οι ΗΠΑ επεκτείνουν τη διπλωματική τους ατζέντα με την Τουρκία, ώστε να μπορέσουν να ενισχύσουν τις θέσεις τους. Ο Ερντογάν φαίνεται πάντως πως ήδη υποχωρεί έναντι των ΗΠΑ, καθότι το Αζερμπαϊτζαν δεν αναγνώρισε εντέλει τα Κατεχόμενα. Όπως και να έχει, αναμένονται εξαιρετικά ενδιαφέρουσες εξελίξεις.
Deep dive
Μια πιο ενδελεχής προσέγγιση της ανακοίνωσης του Άντινι Μπλίνκεν αναδεικνύει τρία καίρια σημεία. Συνολικά, το κλίμα που απορρέει είναι η προσπάθεια χαλιναγώγησης του Ταγίπ Ερντογάν.
Το State Department αναφέρεται όχι μόνο στο σόου Ερντογάν-Τατάρ κατά τον “εορτασμό” της εισβολής, αλλά αναδρομικά στις πρακτικές που οδήγησαν στη σημερινή κατάσταση. Πρόκειται για κίνηση που ανάκλησης προηγουμένου που είχε δημιουργηθεί από τη στάση του Ντόναλντ Τραμπ και τη σχέση του με τον Ταγίπ Ερντογάν. Η προσέγγιση Μπλινκεν δείχνει ότι ο Τζο Μπάιντεν δεν αναγνωρίζει τα τετελεσμένα.
Δεύτερον, οι ΗΠΑ υιοθετούν μια πολύ ενεργητική στάση, αναλαμβάνοντας ρόλο ηγέτη στη διαδικασία χαλιναγώγησης της Τουρκίας. Σε αυτό το πλαίσιο περιλαμβάνεται η αναγγελία δημιουργίας ομάδας χωρών που θα συνασπισθούν στο Συμβούλιο Ασφαλείας.
Το επόμενο βήμα
Η ακολουθία των σταδίων απολογίας-ανάκλησης-διαπραγμάτευσης που επιλέγει ο Μπάιντεν προς την Τουρκία είναι ειδικά σχεδιασμένη ώστε, ναι μεν να υπάρχει ένα ακόμη ζήτημα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, χωρίς όμως να υπονομεύει τη στρατηγική σχέση της Τουρκίας με το NATO. Γι αυτό άλλωστε οι ΗΠΑ επενδύουν στη διαδικασία του ΟΗΕ και δεν εμπλέκουν θεσμικά τη Βορειοατλαντική Συμμαχία.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεργάζονται με τους εταίρους τους για να παραπέμψουν αυτήν την κατάσταση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, ζητώντας την αποφασιστική αντίδραση του.
αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ανακοίνωση του State Department. Επίσης, στην κατακλείδα, όπου περιλαμβάνεται το καίριο μήνυμα, αναφέρεται ρητά ότι δεν υπάρχει εναλλακτική βάση αλλά η επίλυση στο πλαίσιο διζωνικής, δικοινωτικής ομοσπονδίας.
Παραμένουμε υποστηρικτές της διευθέτησης για την επανένωση του νησιού ως διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας προς όφελος όλων των Κυπρίων και της ευρύτερης περιοχής.
Η τοποθέτηση αυτή, χωρίς αναφορά στην επιδίωξη Ερντογάν για λύση δύο κρατών, αποτελεί ένα ακόμη ηχηρό μήνυμα στην Άγκυρα, την οποία απονομιμοποιεί όσο εκφράζει αναθεωρητικέ θέσεις.
