Κόλαφος για την ελληνική κυβέρνηση είναι η έκθεση του State Department για το human trafficking, καθώς πέρα από τη γνωστή -χρόνια στασιμότητα της Ελλάδας να πληρώσει τις ελάχιστες προδιαγραφές, προστίθενται τώρα με τον πλέον επίσημο τρόπο καταγγελίες για pushbacks.
Έντονο προβληματισμό προκαλεί η στασιμότητα της Ελλάδας στο human trafficking, ενώ η θέση επιβαρύνεται καθώς το State Department υιοθετεί καταγγελίες για pushbacks μεταναστών. Η θέση αυτή των ΗΠΑ, αφενός είναι πολιτικά καθοδηγούμενη και αφετέρου αντανακλά το επίπεδο των διμερών σχέσεων.
Τέτοιες κινήσεις εντάσσονται, συνήθως, στο ευρύτερο γεωπολιτικό πόκερ και στέλνουν μηνύματα που υπερβαίνουν τα στενά όρια των διμερών σχέσεων. Με τη διαπίστωση αυτή, η προοπτική συνάντησης του Κυριάκου Μητσοτάπη με τον Τζο Μπάιντεν καθίσταται κατάτι δυσκολότερη και πιο μακρινή. Η Ελλάδα καλείται -εμμέσως πλην σαφώς- να αναλάβει πρωτοβουλίες στην κατεύθυνση των προτάσεων του State Department.
Η κατάσταση
Η Ελλάδα, παρόλο που έχει κάνει βήματα προόδου, δεν πληροί ούτε τις ελάχιστες προδιαγραφές για την αντιμετώπιση του sex trafficking. Όμως, υπάρχουν και θετικά σημάδια πως δυνητικά μπορεί να βελτιωθεί η κατάσταση, με την ελληνική ευβέρνηση καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες για την καταπολέμηση του προβλήματος.
Συγκεκριμένα, στην έκθεση αναφέρεται πως η κυβέρνηση, σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο αναφοράς, επέδειξε αυξανόμενες προσπάθειες, λαμβάνοντας υπόψη τον και τον έντονο αντίκτυπο του κορονοϊού στην ικανότητά αντιμετώπισης του trafficking.
Παρόλα αυτά, η Ελλάδα παρέμεινε στο Tier 2 της κατάταξης, στο ίδιο επίπεδο με χώρες όπως η Γκάνα, αλλά και η Γερμανία! Αυτό από μόνο του λέει πολλά ως προς την αποτελεσματικότητα και τον συντονισμό των ευρωπαϊκών κράτων, αλλά και την κακή διαχείριση του προσφυγικού, ειδικά από τη στιγμή που χώρες όπως η Γεωργία, βρίσκονται στο πρώτο επίπεδο της κατάταξης…
Επομένως, δεν εγείρονται ζητήματα μόνο για την Ελλάδα, αλλά κυρίως για την ΕΕ στο σύνολό της και για το ότι πρέπει επιτέλους να υιοθετήσει μια ενιαία στρατηγική αντιμετώπίσης της εγκληματικότητας, μέσω ενίσχυσης της προστασίας των συνόρων και αποτελεσματικού ελέγχου και αποκατάστασης των εισροών.
Τα θετικά
Στα θετικά βήματα περιλαμβάνονται οι εντατικές προσπάθειες συλλήψεων και εκδίκασης περισσότερων εμπόρων καθώς και την έυρεση και αναγνώριση περισσότερων αγνοούμενων θυμάτων sex trafficking. Σημειώνει επίσης τη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ δικαστικού συστήματος και της κοινωνίας των πολιτών, όπως ΜΚΟ, κοινωνικοί λειτουργοί και ψυχολόγοι.
Σημαντικό παράδειγμα εξέλιξης, αν και μικρό, αποτελεί η πρώτη επίσημη αναγνώριση θύματος trafficking από την εισαγγελία, βάσει των συστάσεων εμπειρογνωμόνων των ΜΚΟ -σε συνεργασία με τη Μονάδα κατά της Διακίνησης (ATU)-, με τις ΜΚΟ να δηλώνουν πως υπήρξε εξαιρετική συνεργασία με τις ελληνικές αρχές.
Η κυβέρνηση διατήρησε τις προσπάθειες επιβολής του νόμου. Σύμφωνα με το άρθρο 323Α του ποινικού κώδικα, ποινικοποιήηκε η εμπορία εργαζομένων, ορίζοντας ποινή φυλάκισης άνω των 10 ετών και την επιβολή μεγάλων προστίμων. Είναι ένα σημαντικό βήμα προς την αυστηροποίηση των ποινών, όντας ανάλογες με εκείνες αξιέπαινων πράξεων.
Εππρόσθετο βήμα είναι και η υπογραφή Μνημομίου συνεργασίας με Κύπρο και Αλβανία για την ενίσχυση της συνεργασίας. Τέλος, η κυβέρνηση συνεχίζει τις προσπάθειες καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων με βάση εθνικό σχέδιο δράσης για την περίοδο 2019-2023.
Τα κακά μαντάτα
Ωστόσο, η κυβέρνηση δεν ανταποκρίθκε ούτε στο ελάχιστο στα πρότυπα εξάλειψης της εμπορίας ανθρώπων, και μάλιστα σε βασικούς τομείς, με τη διαχείριση του προσφυγικού σε πρώτο πλάνο!
Συγκεκριμένα, η κυβέρνηση δεν κατέβαλλε περαιτέρω προσπάθειες για τον αποτελεσματικό έλεγχο των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών -εκ των οποίων αρκετοί ήταν και θύματα trafficking-, στα σημεία εισόδου της χώρας.
Επιπλέον, υπάρχουν αναφορές από αξιόπιστες πηγές σχετικά με τους «βίαες» επαναπροωθήσεις (refoulement) εναντίον μεταναστών και αιτούντων άσυλο που είχαν εισέλθει στην ελληνική επικράτεια, συμπεριλαμβανομένων και γυναικόπαιδων.
Δεν περνάει επίσης στην λήθη το γεγονός ότι τα προηγούμενα χρόνια επί προσφυγικής κρίσης, είχαμε εκτόξευση των θυμάτων sex trafficking, με ένα μεγάλο ποσοστό να αποτελείται από ασυνόδευτα παιδιά, ακόμη και κάτω των 12 ετών..
Δεν είναι όμως μόνο η μειονεκτική αντιμετώπιση των μεταναστών το πρόβλημα. Σίγουρα η πλειονότητα των θυμάτων sex trafficking προέρχονται από υπανάπτυκτα κράτη, κυρίως των Βαλκανίων. Εντούτοις, υπάρχουν και σημαντικών αριθμός Ελλήνων θυμάτων τα οποία αποθαρρύνονται εξίσου το ίδιο να μιλήσουν στις αρχές καθώς τα διάφορα σκάνδαλα περί εμπλοκής αστυνομικών στα κυκλώματα αυτά δίνουν και πέρνουν, όπως το πρόσφατο γεγονός με την εμπλοκή αστυνομικού στην παράνομη εκπόρνευση της 19χρονης στην Ηλιούπολη.
Η πανδημία ως επιπρόσθετο εμπόδιο
Άλλο αρνητικό στοιχείο, αυτή τη φορά με άρωμα… πανδημίας, ήταν η απαίτηση της κυβέρνησης από τα θύματα να λάβουν ένα αρνητικό τεστ COVID-19 πριν διαμείνουν στα δημόσια καταφύγια, χωρίς όμως τα θύματα να έχουν πρόσβαση σε ιατρικές υπηρεσίες και τα τεστ COVID-19 ήταν αρχικά σπάνια και εξαιρετικά ακριβά.
Επιπρόσθετα, δεν υπάρχουν ακόμη επαρκής πόροι και χώροι για να φιλοξενήσουν όλα τα θύματα, με αποτέλεσμα κάποια να απορρίπτονται από την πρόσβαση τους σε υποστήριξη. Το ζήτημα αυτό οξύνθηκε έτι περισσότερο λόγω του αυξημένου αριθμού περιπτώσεων ενδοοικογενειακής βίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Κλείνοντας, μεγάλη πληγή για την Ελλάδα είναι οι υπερβολικά αργές δικαστικές διαδικασίες οι οποίες εξακολοθούν να διαρκούν από δύο έως έξι χρόνια, παρά τις συστάσεις.
Αποτέλεσμα; η αυξημένη καθυστέρηση παρεμποδίζει τη συνεργασία μεταξύ θυμάτων και βασικών μαρτύρων και κατά συνέπεια οδηγεί ακόμη και σε αθωώσεις ύποπτων εμπόρων, λόγω… έλλειψης στοιχείων.
Προτάσεις
Το State Department, στο τέλος της έκθεσης κάνει κάποιες συστάσεις προς τις χώρες με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών εξάλειψης του ζητήματος. Όσον αφορά την Ελλάδα, βασικοί άξονες οι οποίοι χρήζουν βελτίωσης είναι οι εξής:
• Θεσμοθέτηση και εφαρμογή αυστηρών διαδικασιών ελέγχου των ροών μεταναστών, συμπεριλαμβανομένων των αιτούντων άσυλο και των ασυνόδευτων παιδιών.
• Ενίσχυση εξειδικευμένων υπηρεσιών, όπως επέκταση των καταφυγίων και ενίσχυση της ψυχοκοινωνικής υποστήριξης για όλα τα θύματα.
• Αυστηρή επιβολή ποινών στους διακινητές, μηδενός εξαιρουμένου, συμπεριλαμβανομένων και των εμπλεκόμενων αξιωματούχων
• Ενθάρρυνση της συμμετοχής των θυμάτων στις έρευνες. παρέχοντας εναλλακτικές μεθόδους κατάθεσης, όπως απομακρυσμένα ή χρηματοδότηση των εξόδων των θύματα για να παρευρεθούν στις δικαστικές ακροάσεις.
• Επίσπευση της επίσημης διαδικασίας αναγνώρισης των θυμάτων, ανεξάρτητα από τη συνεργασία των θυμάτων στις προσπάθειες επιβολής του νόμου.
• Κατανομή επαρκών πόρων για την εφαρμογή του εθνικού σχεδίου δράσης 2019-2023, για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων.
• Ανάπτυξη πολιτικών με επίκεντρο τα θύματα και εφαρμογή διατάξεων προστασίας μαρτύρων που έχουν ήδη ενσωματωθεί στην υπάρχουσα νομοθεσία.
• Παροχή εκπαίδευσης σε δικαστές, εισαγγελείς και αστυνομικές αρχές.
• Τυποποίηση της συλλογής δεδομένων και παραγωγή εξατομικευμένων δεδομένων σχετικά με τις προσπάθειες καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων.
• Ενίσχυση των μέτρων για την αποζημίωση -υλική και ψυχική- των θυμάτων, συμπεριλαμβανομένης της δωρέαν παροχής νομικής βοήθειας.
