Συνέντευξη με την οποία επιχειρεί να στείλει μηνύματα διαφοροποίησης της πλατφόρμας των διερευνητικών επαφών στην Άγκυρα, παραχώρησε ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας στην Καθημερινή. Σε μια προσπάθεια να επικυρώσει το αίσθημα αναδιάταξης ισορροπιών και επανεκτίμησης των καταστάσεων που διέπει την τουρκική πλευρά, ο Νίκος Δένδιας έκανε το πρώτο βήμα, επιβεβαιώνοντας ότι η Τουρκία του 2021 είναι διαφορετική από το 2016.
Σε διάταξη έναρξης διερευνητικών επαφών θέτει την Ελλάδα ο Νίκος Δένδιας, όπως διαμηνύει με συνέντευξη που παραχώρησε στην Καθημερινή και τον Βασίλη Νέδο. Η Ελλάδα αναγνωρίζει αλλαγές και νέες δυναμικές που δημιουργούνται και έχει αποδείξει ότι μπορεί να πάει στην επόμενη ημέρα χωρίς να δεσμεύεται από το παρελθόν, είναι το απαύγασμα των βασικών σημείων της συνέντευξης.
Μάλιστα, αυτό το σημείο της συνέντευξής του επιλέγεται ως τίτλος από την εφημερίδα, επισημαίνοντας έτσι την υψηλή σημειολογική και πολιτική αξία του συγκεκριμένου μηνύματος. Ωστόσο, το μήνυμα αυτό επιδέχεται πολλών ερμηνειών, αναλόγως με το πλαίσιο στο οποίο θα τοποθετηθεί.
Ειδικότερα, ο Νίκος Δένδιας, απαντώντας σε ερώτηση του Βασίλη Νέδου για τις διερευνητικές επαφές, αναφέρει:
Η Τουρκία του 2021 δεν είναι η Τουρκία του 2016, όταν και έγινε ο τελευταίος, μέχρι στιγμής, γύρος των διερευνητικών επαφών. Και αντίστοιχα η σημερινή Τουρκία αποκλίνει από την Τουρκία των αρχών της δεκαετίας του 2000, όταν προσέβλεπε στην ευρωπαϊκή ένταξη. Αλλά, βέβαια, ουδείς μπορεί να αποφασίσει νέα αλλαγή πορείας για λογαριασμό της. Εγώ το εύχομαι από καρδιάς.
Σε αυτή τη φάση, η έναρξη των διερευνητικών επαφών Ελλάδας-Τουρκίας παραμένει κολλημένη στην ατζέντα, καθώς η Αθήνα επιθυμεί την ίδια διάρθρωση -δηλαδή αυτή που είχε επιβάλλει ο Νίκος Κοτζιάς, διαφοροποιώντας το προγενέστερο δόγμα Βενιζέλου. Από την άλλη πλευρά, η Άγκυρα ζητά να τεθούν μια σειρά ζητημάτων, διευρύνοντας την ατζέντα. Σε αυτά περιλαμβάνονται ο εναέριος χώρος, τα 12 μίλια, η υφαλοκρηπίδα νησιών, συμπλεγμάτων και ηπειρωτικών περιοχών, καθώς και τα απορρέοντα δικαιώματα αλιείας, όπως και οι περιοχές έρευνας και διάσωσης. Επίσης, η Άγκυρα ζητά τη συσχέτιση των θεμάτων που θέτει με άλλες βάσεις, όπως η ισχύς και επάρκεια πλωτών μέσων -όσον αφορά τις επιχειρήσεις S&R-.
Η ερμηνεία
Υπ’ αυτό το πρίσμα, η διαπίστωση του Νίκου Δένδια επιβεβαιώνει ότι η κατάσταση είναι διαφορετικά σήμερα απ’ ότι το 2016. Η δήλωση αυτή όμως σημαίνει ότι η κατάσταση είναι διαφορετική σήμερα από 1920 όταν υπογράφηκε η Συνθήκη των Σεβρών και από το 1923 όταν υπογράφηκε η Συνθήκη της Λωζάνης.
Πρόκειται για την πρώτη ελληνική έμμεση συγκατάβαση στη ρητορική αναθεωρητισμού της Τουρκίας. Η ερμηνεία αυτή, μάλιστα, ενισχύεται από την απουσία καταδίκης του τουρκική αναθεωρητισμού στην ίδια συνέντευξη. Οι εκφράσεις που επέλεξε και αυτές που δεν χρησιμοποίησε ο Νίκος Δένδιας δείχνουν με σαφήνεια το νέο πλαίσιο που είναι διατεθειμένη να αποδεχθεί τώρα η Ελλάδα.
Το μήνυμα και ενδεχομένως την ανάγνωση αυτή ισχυροποιεί η απόφαση του δημοσιογράφου να προβάλλει αυτό το σημείο τόσο στον τίτλο όσο και στην εισαγωγή της συνέντευξης.
Τον ευρύτερο συνειρμό επιτείνει μάλιστα η “σύμπτωση” της συνέντευξης Δένδια στην Καθημερινή με την επικοινωνία της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν με τον Ταγίπ Ερντογάν. Στην επικοινωνία τέθηκαν εκ νέου οι βάσεις για την επαναπροσέγγιση ΕΕ-Τουρκίας και προγραμματίστηκε συνάντηση του Ύπατου Εκπροσώπου της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου.
Ταυτόχρονα, κινητικότητα αναπτύσσεται και στο Κυπριακό, με τον Κύπριο πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη να συναντά την απεσταλμένη του γγ του ΟΗΕ, κυρία Λουτ. Ωστόσο, ο Νίκος Δένδιας κατέβασε τον πήχη των προσδοκιών, απαντώντας στην προσπάθεια της Τουρκίας να θέσει το θέμα στη βάση της διχοτόμησης.
Η στρατηγική
Ξεδιπλώνοντας την στρατηγική της Ελλάδας, ο Νίκος Δένδιας άφησε να εννοηθεί ότι ακρογωνιαίος λίθος είναι οι σχέσεις με τις ΗΠΑ και η διεύρυνση του γεωπολιτικού αποτυπώματος στην περιοχή. Η ισχύς των νομικών επιχειρημάτων της Ελλάδας, όμως, όπως προκύπτει από τη συνέντευξη εδράζεται στην υπόθεση Ελλάδας-Αλβανίας. Αθήνα και Τίρανα συμφώνησαν στην κατάθεση προσφυγής στη Χάγη για τη διευθέτηση του ζητήματος ορισμού των θαλασσίων ζωνών.
Με δεδομένο ότι η συμφωνία Ελλάδας-Αλβανίας θα κυρωθεί εντός του πρώτου εξαμήνου του τρέχοντος έτους, πριν δηλαδή την όποια συμφωνία με την Τουρκία, η Αθήνα ευελπιστεί να πάρει πρώτη σειρά και να αποτελέσει οδηγό όχι μόνο για τη διαπραγμάτευση αλλά για τη σκέψη του Δικαστηρίου της Χάγης.
Επί του θέματος ο Νίκος Δένδιας επισημαίνει ότι
Σημειώνω ότι το σύνολο των αλβανικών πολιτικών δυνάμεων υποστηρίζει ότι το ζήτημα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών μεταξύ των δύο χωρών θα πρέπει να επιλυθεί στη βάση του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Αυτό ακριβώς λέμε και στους Τούρκους συνομιλητές μας. Και είναι ιδιαιτέρως χρήσιμο να υπενθυμίσω ότι ο κ. Ράμα αναγνώρισε ότι η Ελλάδα έχει το αναφαίρετο μονομερές δικαίωμα να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια. Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι η Αλβανία είχε κάνει το ίδιο πριν από 30 χρόνια. Και άρα καμία τρίτη χώρα δεν μπορεί να αντιταχθεί στο δικαίωμα αυτό ή –προσθέτω– ακόμα περισσότερο να απειλεί με πόλεμο.
Η τοποθέτηση αυτή του Νίκου Δένδια αντανακλά την πεμπτουσία της στρατηγικής σκέψης για τον νομικό χειρισμό του θέματος και αποτελεί μήνυμα για την επίσπευση των εξελίξεων στην Άγκυρα.
Οι σχέσεις με την Αλβανία και τον Έντι Ράμα, όμως, είναι περίπλοκες. Ο Αλβανός πρωθυπουργός που οδηγείται σε εκλογές, διατηρεί στενές σχέσεις με τον Ταγίπ Ερντογάν. Οι σχέσεις αυτές ενδυναμώνονται από την έλλειψη βούλησης στην ΕΕ για την ένταξη των χωρών της περιοχής.
Υφέρπων αναθεωρητισμός
Ο Νίκος Δένδιας, βασιζόμενης στη ρητορική προσέγγιση και τον χειρισμό της ιστορίας που επιχείρησε και ο Νίκος Κοτζιάς αναδεικνύει το δόγμα της εξελιξιμότητας της εξωτερικής πολιτικής, σε μια πιο θολή βάση και με λιγότερο βέβαιες προοπτικές.
Ειδικότερα, ο Νίκος Δένδιας, χρησιμοποιώντας τις ελληνο-αλβανικές σχέσεις ως case study αναφέρει ότι:
Αυτήν την προσέγγιση, η οποία συνιστά διεύρυνση του στρατηγικού ορίζοντα σε σχέση με το παρελθόν, επιδιώκουμε να υπηρετήσουμε και να συνεχίσουμε το 2021. Η χώρα μας δεν παραμένει όμηρος ρητορικών επιδιώξεων μηδενικού αποτελέσματος ή συνεχούς αναβλητικότητας.
Κατοχυρώνει με συμφωνίες τα δικαιώματά της και τα εθνικά της συμφέροντα. To 2021 θα συνεχίσουμε πάνω στις βάσεις αυτές. Αναπτύσσοντας τις διμερείς σχέσεις, τα τριμερή – πολυμερή σχήματα και με μια ιδιαίτερα ενεργή παρουσία στους διεθνείς οργανισμούς.
Έτσι ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών συμπληρώνει και ολοκληρώνει τον συνειρμό με τον οποίο ανοίγει το παράθυρο διερευνητικών επαφών με την Τουρκία. Πρακτικά το μήνυμα του Νίκου Δένδια στην Άγκυρα και διεθνώς είναι ότι αναγνωρίζουμε ότι η Τουρκία έχει αλλάξει, αλλά παράλληλα έχει αλλάξει έμπρακτα και η Ελλάδα και επιζητά ενεργά τη διευθέτηση ζητημάτων.
Με τον τρόπο αυτό ο Νίκος Δένδιας επιχειρεί να καταδείξει ότι η Αθήνα δεν είναι αγκυλωένη και αντιπαραγωγική αλλά ενεργητική δύναμη.
