Με τη θνητότητα στους 65+ στο 18% και τη συνολική στο 3,4% η Ελλάδα βρίσκεται σε μια από τις χειρότερες θέσεις στην ΕΕ. Η υποχώρηση των κρουσμάτων, μετά από έπτά εβδομάδες σε καθεστώς lockdown δεν είναι η αναμενόμενη, ενώ οι διασωληνωμένοι παραμένουν σε πολύ υψηλά επίπεδα, όπως και οι τα κρούσματα στις ευπαθείς ομάδες.
Ολοταχώς για να υπερβεί τους 19.000 νεκρούς οδεύει η Ελλάδα, καθώς η κυβέρνηση εφαρμόζει με επιμονή θεραπεία που αντεδείκνυται σθεναρά στα συμπτώματα και προφίλ της πανδημίας.
Δεν είναι τα ελληνικά media, ο συμπολιτευόμενος και αντιπολιτευόμενος Τύπος, που επισημαίνουν την κατάσταση. Ξένα πανεπιστήμια, think tanks και μελέτες έχουν καταγράψει τον αντίκτυπο των μέτρων, τη δυναμική εφαρμογής τους και τις επιπτώσεις τους μεσοπρόθεσμα. Για την Ελλάδα δεν φαίνεται να υπάρχει καλό σενάριο. Τουλάχιστον όχι υπ αυτούς τους όρους.
Η επιδείνωση της κατάστασης, μάλιστα, είναι δραματική συγκριτικά με το πρώτο κύμα. Τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία διαμορφώνουν μια εξαιρετικά ζοφερή εικόνα, ενώ η βαθύτερη διερεύνηση, αποκαλύπτει πολυεπίπεδες ευθύνες σε κυβερνητικό και επιστημονικό επίπεδο. Η εντυπωσιακή μείωση των κρουσμάτων που παρατηρείται τις τελευταίες ημέρες δεν αποδίδει την πραγματική εικόνα, καθώς είναι κυρίως αποτέλεσμα των μειωμένων τεστ, ενώ οι δείκτες θετικότητας εκτοξεύονται.
Η μείωση των τεστ και η διαφοροποίηση της αναλογίας rapid και pcr, αναπροσαρμόζουν τα δεδομένα και τροποποιούν την εικόνα του αποτελέσματος. Επίσης, πρέπει να σημειωθεί ότι ο ΕΟΔΥ δεν δίνει στατιστικά στοιχεία του δείγματος.
Φίλια πυρά
Ρεπορτάζ ακόμα και φιλοκυβερνητικών εφημερίδων αποκαλύπτουν προβλήματα τόσο στην πρόληψη, τον προσδιορισμό, τη διαχείριση και εν τέλει την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης του κορονοϊού στην Ελλάδα. Έρευνα του Βήματος, έφερε στην επιφάνεια προβλήματα στη διαδικασία καταγραφής. Τώρα, με μπαράζ αναρτήσεών του στο Twitter ο διευθυντής της ίδιας εφημερίδας, ο έγκυρος και έγκριτος δημοσιογράφος Αντώνης Καρακούσης στέκεται με ένταση στο κενό διοίκησης που εντοπίζεται στα περιφερειακά νοσκομεία.
Μολύνσεις ανά εκατομμύριο ανθρώπων
Ειδικότερα, ο Αντώνης Καρακούσης, διευθυντής του Βήματος, που ανήκει στον Βαγγέλη Μαρινάκη, καταγγέλλει ανεπάρκεια και ακαταληλότητα των διοικήσεων στα νοσοκομεία της επαρχείας. Κάνει λόγο για αλουμινάδες διευθυντές, διάσπαρτες ΜΕΘ και παντελή απουσία μέτρων πρόληψης, σε βαθμό που αυξάνουν τον κίνδυνο μολύνσεων και μετατρέπουν τις κλινικές σε εστίες υπερμετάδοσης του κορονοϊού.
Τα περισσότερα επαρχιακά νοσοκομεία διοικούνται από πρόσωπα που δεν έχουν σχέση με το αντικείμενο .Γι αυτό και έχουν μετατραπεί σε οίκους ευθανασίας. Αυτή είναι αλήθεια. Έστω και τώρα ας επέμβει η ηγεσία του υπουργείου Υγείας. Απέχουμε πολύ ακόμη απο το τείχος ανοσιας…
— Αντώνης Καρακούσης (@akarakousis) December 28, 2020
Ο έγκυρος δημοσιογράφος, φτάνει σε σημείο να εγκαλέσει την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας για αδράνεια, ζητώντας -χωρίς περιστροφές- αντικατάσταση διοικητών.
Τεστ ανά εκατομμύριο ανθρώπων
Το Βήμα δεν ήταν η πρώτη εφημερίδα που χτύπησε το καμπανάκι του κινδύνου. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός αποψίλωσε μεσούντος του θέρους τον υπουργό Υγείας, Βασίλη Κικίλια, ο οποίος σε μια προσπάθεια να ανακτήσει το χαμένο έδαφος, άρχισε τις συνεντεύξεις Τύπου με αφορμή το δεύτερο κύμα. Τώρα, ανακοίνωσε και νέα καμπάνια ενημέρωσης για τον… εμβολιασμό.
Το Crisis Monitor έχει πολλάκις και κατ επανάληψη επισημάνει προβλήματα, ανακρίβειες και σφάλματα στα στοιχεία που δημοσιοποιεί ο ΕΟΔΥ για την πανδημία.
Δείκτης Θνητότητας
Το πρόβλημα όμως χρήζει ολιστικής αντιμετώπισης, καθώς οι αποκαλύψεις και η στενή παρακολούθηση των στοιχείων αναδεικνύουν ζητήματα σε όλο το εύρος του μετώπου κατά του κορονοϊού. Τώρα, οι προβλέψεις κάνουν λόγο για 12,500 νεκρούς στην Ελλάδα, ήτοι τριπλάσιους απ όσους έχουν μέχρι τώρα καταγραφεί και παρά την έναρξη του εμβολιασμού.
Δείκτης θετικότητας
Προβλεψη για 19.107 νεκρούς στην Ελλάδα…
Μελέτη του Ινστιτούτου Μετρήσεων και Αξιολόγησης Υγείας (Institute for Health Metrics and Evaluation) του Πανεπιστημίου Ουάσιγκτον στο Σιάτλ, που δημοσιεύει η Καθημερινή, αναφέρεται σε 12.325 έως τον Απρίλιο, υπό τιυς παρούσες συνθήκες. Αν όμως χαλαρώσουν τα μέτρα οι θάνατοι θα μπορούσαν να υπερβούν τους 19.000.
Θάνατο ανά εκατομμύριο
Αυτή τη στιγμή, περί το 89% του πληθυσμού στη χώρα φοράει μάσκα, υποστηρίζει το ινστιτούτο, σημειώνοντας πως οι μάσκες μειώνουν την πιθανότητα μόλυνσης στο ένα τρίτο. Αν από τώρα μέχρι τον Απρίλιο το 95% του πληθυσμού φοράει μάσκα, ο συνολικός αριθμός θανάτων θα φθάσει τις 11.528. Αν όμως γίνει πιο γρήγορα ο σταδιακός εμβολιασμός του πληθυσμού, ο προβλεπόμενος αριθμός είναι στις 11.722.
….αν χαλαρώσουν τα μέτρα
Αν όμως τα μέτρα χαλαρώσουν, το ινστιτούτο προβλέπει την εκτόξευση των θανάτων στη χώρα – 19.107 έως τον Απρίλιο. Η προβλεπόμενη αύξηση των θανάτων στην Ελλάδα είναι μεγαλύτερη από ό,τι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Στην Αυστρία ο μέγιστος αριθμός προβλεπόμενων θανάτων είναι 15.482 μέχρι τον Απρίλιο, στο Βέλγιο είναι 26.790, στη Γαλλία οι θάνατοι προβλέπεται να διπλασιαστούν, ξεπερνώντας τις 125.000.
Αντι…θέσεις
Στην Ελλάδα τα περισσότερα -όχι όμως όλα- τα media επιλέγουν να προβάλλουν το κυβερνητικό αφήγημα, σε ό, τι αφορά στη διαχερίριση της υγειονομικής κρίσης του κορονοϊού. Την ίδια στιγμή, διεθνή media που επικαλούνται δημόσια και μη-αμφισβητίσημα στοιχεία, επισημαίνουν τη δραματική επιδείνωση της κατάτασης στην Ελλάδα. Κριτική ασκείται και στην ΕΕ για τη διαχείριση της κρίσης και την εμβολιαστική πολιτική.
Ενώ όλοι συμφωνούν ότι το δεύτερο κύμα ήταν μεγαλύτερης οξύτητας από το πρώτο στις περισσότερες Ευρωποαϊκές χώρες και στην Ελλάδα, διαφωνούν όμως στον προσδιορισμό των λαθών και την απόδοση των ευθυνών. Τί δούλεψε, τί δεν δούλεψε και τελικά τί θα μπορούσε να είχε γίνει διαφορετικά;
Το CNN, με δημοσίευμά του στις 20 Δεκεμβρίου εγείρει τα ζητήματα και επιχειρεί να δώσει απαντήσεις μέσα από την εμπειρία άλλων, Ευρωπαϊκών χωρών. Φινλανδία και Νορβηγία γειτνιάζουν, ακολούθησαν όμως διαφορετικά μοντέλα αντιμετώπισης, αμφότερα επιτυχημένα, κρίνοντας εκ του αποτελέσματος. Δεν είναι όμως οι μόνες χώρες που διαχειρίστηκαν επιτυχώς το ξέσπαμα του δεύτερου κύματος. Το Βιετνάμ και η Νέα Ζηλανδία κατάφεραν επίσης να ανασχέσουν την πανδημία και να αποφύγουν εκατόμβες νεκρών, ιδιαίτερα στο δεύτερο κύμα.
Κάντο όπως η Φινλανδία
Η Φινλανδία είχε τον χαμηλότερο κατά κεφαλήν, μέσο όρο μολύνσεων και θανάτων στην Ευρώπη τους τελευταίους μήνες, σύμφωνα με στοιχεία του Johns Hopkins. Κατάφερε να συγκρατήσει τοπικές εξάρσεις, ενώ εφάρμοσε τα πλέον χαλαρά περιοριστικά μέτρα. Η εσωτερική κινητικότητα δεν περιορίστηκε. Η μετάβαση στο σχολείο και τη εργασία ήταν ελεύθερη με ατομική πρωτοβουλία. Η χρήση μάσκας είναι ακόμα υποχρεωτική.
“Δεν υπάρχει τίποτα μαγικό για αυτό – έχουμε απλώς μια ρεαλιστική προσέγγιση”, δήλωσε η Pekka Nuorti, καθηγήτρια επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τάμπερε, μιλώντας στο CNN.
Πολιτιστικοί, πολιτικοί και γεωγραφικοί παράγοντες – όπως χαμηλή πυκνότητα πληθυσμού, τα λιγότερα ταξίδια και η υψηλή εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση – ήταν χρήσιμα, είπε η Nuorti. Η ίδια όμως ξεκαθάρισε ότι ήταν το έργο των υπηρεσιών υγείας της χώρας που έκανε τη διαφορά.
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, η Φινλανδία εφάρμοσε “δοκιμασμένες και ρεαλιστικές πρακτικές επιδημιολογίας πεδίου”, δήλωσε η Nuorti: Τεστ, απομόνωση, παρακολούθηση επαφών, καραντίνα και αποτροπή υπερδιάδοσης σε τοπικό επίπεδο.
Τεστ και επιδοτούμενη καραντίνα
Ο μέσος ημερήσιος όγκος τεστ σχεδόν τετραπλασιάστηκε από 2.900 δείγματα το Μάιο σε 11.300 τον Αύγουστο, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Υγείας. Στα τέλη Νοεμβρίου, τα φινλανδικά εργαστήρια πραγματοποιούσαν έως και 23.000 τεστ την ημέρα, ή το 90% της τρέχουσας ικανότητας.
Η Φινλανδία χρησιμοποίησε το καλοκαίρι για να προετοιμαστεί για το νέο κύμα, απαντώντας με προληπτικά μέτρα αντί για lockdown, όπως δήλωσε η Mika Salminen, διευθύντρια ασφάλειας υγείας στο Φινλανδικό Ινστιτούτο Υγείας και Πρόνοιας. Ο περιορισμός των διεθνών ταξιδιών και το καλοκαίρι αποδείχθηκε καθοριστικός για τον έλεγχο της πανδημίας το Φθινόπωρο.
Για να βοηθήσει τους ανθρώπους να τηρήσουν τα μέτρα, να απομονωθούν, και να μείνουν στο σπίτι, η κυβέρνηση παρείχε οικονομική υποστήριξη. Χιλιάδες άτομα που εκτέθηκαν στον κορονοϊό είχαν τη δυνατότητα να τεθούν καραντίνα, καθώς η κυβέρνηση προσέφερε πλήρη αποζημίωση για το απολεσθέν εισόδημά τους.
Το παράδειγμα της Νορβηγίας
Στα σύνορα, οι Νορβηγοί αξιωματούχοι αύξησαν την εστίασή τους στην αντιμετώπιση των πιο ευάλωτων.
Το εαρινό lockdown της Νορβηγίας ήταν το αυστηρότερο στη Σκανδιναβία. Η βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου της χώρας μπόρεσε να παράσχει ένα μεγάλο οικονομικό απόθεμα για να απαλύνει την επίδραση στα πορτοφόλια των ανθρώπων. Σύντομα όμως η κυβέρνηση βρέθηκε αντιμέτωπη με κρίση ψυχικής υγείας, που είχε ως αποτέλεσμα να αλλάξει το προφίλ και η λογική των μέτρων.
Επίσης, στα τέλη του καλοκαιριού, οι υγειονομικές αρχές διαπίστωσαν ότι περίπου το 40% των κρουσμάτων Covid-19 που καταγράφηκαν τον Ιούλιο ήταν μεταξύ του μη-ντόπιου πληθυσμού της Νορβηγίας. Η κυβέρνηση προσάρμοσε την επικοινωνιακή της στρατηγική, επενδύοντας περί τα 700 χιλ. ευρώ στη χρηματοδότηση καμπάνιες πρόληψης για τον πληθυσμό μεταναστών της χώρας.
Οι στοχευμένες παρεμβάσεις φαίνεται πως συμβάλλουν ενεργά σε αξιοσημείωτη πτώση των ποσοστών μόλυνσης μεταξύ αυτών των κοινοτήτων.
Το lockdown αποδίδει
Πολλαπλές μελέτες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το lockdown αποδίδει. Στην Σχολή Δημόσιας Διοίκησης (School of Government) Blavatnik της Οξφόρδης, οι επιστήμονες ανέπτυξαν τον Δείκτη Αυστηρότητας Μέτρων, «Stringency Index». Ο δείκτης βαθμολογεί περίπου 180 χώρες και περιοχές βάσει των περιορισμών που εφαρμόζουν, όπως το κλείσιμο σχολείων και η παγόρευση κυκλοφίας, σε κλίμακα από ένα έως 100.
Οι υψηλότερες βαθμολογίες αντιπροσωπεύουν πιο αυστηρούς περιορισμούς.
Δείκτης αυστηρότητας μέτρων
Σε μια προκαταρκτική μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο, οι ερευνητές της Οξφόρδης διαπίστωσαν ότι την άνοιξη, υψηλότερες βαθμολογίες στην κλίμακα τους συσχετίστηκαν με βραδύτερη αύξηση των καθημερινών θανάτων. Κατά μέσο όρο, βρήκαν,
Η καθυστέρηση μιας εβδομάδας στην λήψη μέτρων μέτριας αυστηρότητας οδήγησε σε σχεδόν διπλάσιους νέους θανάτους τους επόμενους μήνες.
Όμως, καθώς η κόπωση απ΄οτα μέτρα και την πανδημία εμπεδώνεται, οι άνθρωποι γίνονται πιο απρόθυμοι να ακολουθήσουν αυστηρά νέα μέτρα, κάτι που είχε απριόρι παρατηρήσει και ο ΠΟΥ.
Το λάθος της Δανίας
Μια χώρα χρειάζεται αρκετούς περιορισμούς για να μπορεί να ελέγξει την πανδημία. Μείζον ζήτημα είναι η αξιοπιστία της κυβέρνησης. Αυτό στην περίπτωση της Δανίας διακυβεύτηκε και υπονομεύτηκε από μια και μόνο άστοχη απόφαση: Υπό το φόβο διάδοσης του Covid-19 από τα ζώα, διατάχθηκε η μαζική θανάτωση των βοειδών. Η υπόθεση όμως δεν ήταν απλή, καθώς, οι αξιωματούχοι συνειδητοποίησαν ότι δεν είχαν τη νομική εξουσία για να επιβάλλουν την απόφαση, με αποτέλεσμα να αναστείλουν την εφαρμογή της.
Η υπέρβαση αυτή ήταν αρκετή για να κλονίσει την εμπιστοσύνη της κοινωνίας στην κυβέρνηση.
Αυτή τη στιγμή η Δανία βιώνει ένα ιδιαίτερα τεταμένο σκηνικό, με ισχυρή πόλωση και μειωμένη υποστήριξη της κυβερνητικής στρατηγικής.
Πλέον οι ειδικοί προβληματίζονται για τον αντίκτυπο της κατάστασης αυτής στην εξέλιξη της πανδημίας τους προσεχείς μήνες.
