Σοβαρός είναι πλέον ο κίνδυνος η αντιπαράθεση Ερντογάν-Μακρόν να αποκτήσει κοινωνικο-θρησκευτικά χαρακτηριστικά, να οδηγήσει σε γεωγραφικές και εθνοτικές πολώσεις και να περιορίσει τον ρόλο της Ευρώπης στη Μέση Ανατολή, την ανατολική Μεσόγειο και την Αφρική. Το μοτίβο, μάλιστα, δεν θα είναι νέο αλλά αντίστοιχο με αυτό που ακολούθησε ο Ντόναλντ Τραμπ.
Η βασική διαφορά είναι ότι ο Τραμπ επέλεξε το μοτίβο της πολιτισμικής και θρησκευτικής αντιπαράθεσης ως οδηγό για την υλοποίηση του δόγματος στρατηγικής αναδίπλωσης των ΗΠΑ, ενώ ο Μακρόν διακηρυγμένα επιζητεί τη διεύρυνση του ρόλου της ΕΕ στην περιοχή της MENA. Τα συντηρητικά, ακόμα και εξτρεμιστικά αντανακλαστικά που ενεργοποιούν τέτοιες αντιπαραθέσεις θέτουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές, αναζωπυρώνοντας πάθη, Παράλληλα, μπορούν να προκαλέσουν τεκτονικές αλλαγές στο status quo του αραβικού κόσμου.
Με δεδομένο μάλιστα ότι ο Ταγίπ Ερντογάν επιχειρεί ενεργά να αμφισβητήσει την Σαουδική Αραβία ως μείζονα εκφραστή του Ισλάμ στη Δύση και σημείο αναφοράς για τους Μουσουλμάνους παγκοσμίως, η αντιπαράθεση με τον Μακρόν μπορεί να αποδειχθεί καταλυτική.
Ο Τούρκος πρόεδρος προσπάθησε ήδη να κινητοποιήσει ομάδες που ασκεί επιρροή, επιτυγχάνοντας να υποκινήσει διαδηλώσεις στην Ιορδανία, το Ντουμπάι, τη Λωρίδα της Γάζας και το Κατάρ. Επίσης, πέτυχε την πολιτική και θρησλευτική κινητοποίηση, απέναντι στη Γαλλία, σειράς παραγόντων του μουσουλμανικού κόσμου και μεγάλων χωρών της περιοχής.
Υπ αυτό το πρίσμα, η ένταση αυτή που προκάλεσε ο Ταγίπ Ερντογάν, αποδεικνύεται παγίδα για τον Εμάνουελ Μακρόν, την ίδια που η Ελλάδα έχει καταφέρει στιγμής να αποφύγει στο Αιγαίο. Ο Γάλλος πρόεδρος, προκειμένου να αποδείξει την πυγμή του και να επιδείξει την ανωτερότητα της χώρας του, ήδη κινδυνεύει να απολέσει έναν σύμμαχο “κλειδί” στη Μέση Ανατολή, το Ιράν, που αν δεν έχει καλές σχέσεις με τον Ταγίπ Ερντογάν, σπεύδει να συνταχθεί στο μέτωπο κατά του Εμάνουελ Μακρόν.
Η γαλλική πρόκληση
Ο Γάλλος πρόεδρος δείχνει αποφασισμένος να μην κάνει πίσω στην αντιμετώπιση του ισλαμικού εξτρεμισμού στη χώρα του. Νωρίτερα είχε δώσει άδεια προκειμένου να φωτιστούν κυβερνητικά κτήρια με τα επίμαχα σκίτσα του περιοδικού Charlie Hebdo που απεικονίζουν τον προφήτη Μωάμεθ κάνοντας λόγο στην ομιλία του για θρησκευτικό απομονωτισμό, ο οποίος βασίζεται στις αποσχιστικές τάσεις, γεγονός που, όπως είπε, αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για τη γαλλική κοινωνία.
Το πλάνο του βασίζεται σε πέντε άξονες και περιλαμβάνει μέτρα πρόληψης κατά της «ριζοσπαστικοποίησης» των νεαρών μουσουλμάνων και της πάταξης των αποσχιστικών τάσεων στην κοινωνία. Την ίδια ώρα έχουν ήδη προχωρήσει μαζικές απελάσεις ισλαμιστών κι έχουν κλείσει μια σειρά συλλόγων, που θεωρούνται ύποπτοι για «ισλαμική ριζοσπαστικοποίηση» των νέων.
Αντιδράσεις παντού
Εκτός από την Τουρκία, το Ιράν, η Ιορδανία και το Κουβέιτ κατήγγειλαν την αναδημοσίευση των σκίτσων του Μωάμεθ, ενώ ο Οργανισμός Ισλαμικής Συνδιάσκεψης καταδίκασε «τα λόγια ορισμένων Γάλλων υπευθύνων που καταστρέφουν τις γαλλο-μουσουλμανικές σχέσεις».
Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πολλαπλασιάζονται στο μεταξύ τα μηνύματα με hashtag στα αραβαικά που καλούν σε μποϊκοτάζ γαλλικών προϊόντων.
Στο Κατάρ αλυσίδες σουπερμάρκετ ανακοίνωσαν ότι αποσύρουν τα γαλλικά προϊόντα από τα υποκαταστήματά τους μέχρι νεωτέρας, ενώ το Πανεπιστήμιο του Κατάρ ανακοίνωσε την Παρασκευή μέσω Twitter ότι ακυρώνει εκδηλώσεις στο πλαίσιο γαλλικής πολιτιστικής εβδομάδας μετά τη «σκόπιμη επίθεση κατά του Ισλάμ και των συμβόλων του». Στο Κουβέιτ, αναρτήθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φωτογραφίες με γαλλικά τυριά που απέσυραν οι υπεύθυνοι από τα ράφια σούπερμάρκετ. Περίπου εξήντα συνεταιριστικές εταιρείες, οι οποίες είναι σημαντικοί διανομείς στο Κουβέιτ, ανακοίνωσαν μποϊκοτάζ γαλλικών προϊόντων, δήλωσε ο αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας Συνεταιρισμών, Χαλέντ αλ Οτάιμπι. «Έχουμε αποσύρει όλα τα γαλλικά προϊόντα, δηλαδή τυριά, κρέμες και καλλυντικά από τα ράφια και τα επιστρέψαμε σε εξουσιοδοτημένους αντιπροσώπους αυτών των εμπορικών σημάτων στο Κουβέιτ», είπε.
Παράλληλα, κάπου 430 ταξιδιωτικά πρακτορεία στο Κουβέιτ ανέστειλαν κρατήσεις για πτήσεις προς τη Γαλλία, όπως δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο επικεφαλής της Ομοσπονδίας Ταξιδιωτικών Πρακτορείων του Κουβέιτ, Μοχάμεντ αλ Μοτάιρι. Στην Ιορδανία, το Ισλαμικό Μέτωπο Δράσης, ένα κόμμα της αντιπολίτευσης, κάλεσε τους πολίτες να μποϊκοτάρουν γαλλικά προϊόντα.
Στην Ελλάδα, τα media επιλέγουν να βλέπουν το μέτωπο ως ΕΕ κατά Τουρκίας, ωστόσο, οι κινήσεις του Εμάνουελ Μακρόν συσπειρώνουν τον μουσουλμανικό κόσμο και επαναφέρουν θρησκευτικές διαχωριστικές γραμμές, προσφέροντας παράλληλα ευκαιρία ανασύνταξης σε εξτρεμιστικές ομάδες και στις δύο πλευρές.
Ευρώπη κατά Ερντογάν
Από τη Χάγη, την Βιέννη, το Ταλίν, την Κοπεγχάγη μέχρι το Βερολίνο, την Αθήνα και φυσικά τις Βρυξέλλες, τόσο τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, όσο και οι εθνικές κυβερνήσεις των κρατών – μελών της ΕΕ, ακόμα και αυτές που είτε τηρούσαν πιο φιλική στάση απέναντι στην Άγκυρα, είτε απέφευγαν τεχνηέντως να δυσαρεστήσουν τον πρόεδρο Ερντογάν, λόγω του στυγνού εκβιασμού που ασκεί η Τουρκία με το μεταναστευτικό, αντιλαμβάνονται ότι η γειτονική χώρα επιλέγει από συνομιλητής να μετατραπεί σε αντίπαλο της ΕΕ.
Η ΕΕ επιλέγει να στοχεύσει την απάντησή της στο πρόσωπο του Ταγίπ Ερντογάν, με τη Γερμανία να τηρεί χαμηλούς τόνους θέλοντας να περισώσει τη διαπραγματευτική πρωτοβουλία που έχει αναλάβει και την οποία επιχειρεί σταθερά να δυναμιτίσει η Άγκυρα.
Η υπόθεση με τα σκίτσα του Charlie όμως και την ανάρτησή τους σε κυβερνητικά κτίρια στη Γαλλία, αποτελεί πρόκληση πρώτου βαθμού για τον αραβικό κόσμο. Ως τέτοια συσπειρώνει γύρω από τους ακραίους, αποδυναμώνει συμβιβαστικές φορές και υπονομεύει τα θεμέλια δεκαετιών για την προσέγγιση πολιτισμών και θρησκειών.
Οι οικονομικές επιπτώσεις
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των αρμοδίων υπουργείων της Γαλλία, οι γαλλικές εξαγωγές στον τομέα των γεωργικών ειδών ανήλθαν σε 48,8 δισεκατομμύρια ευρώ το 2019. Από αυτά μόλις το 1,3 δισεκατομμύρια αφορούν σε χώρες στην Εγγύς και Μέση Ανατολή. Με άλλα λόγια, η Εγγύς και η Μέση Ανατολή αντιπροσωπεύουν μόνο το 2,7% των συνολικών γαλλικών εξαγωγών γεωργικών προϊόντων.
Η Τουρκία είναι ο 15ος εμπορικός εταίρος της Γαλλίας. Το 2019 οι γαλλικές εξαγωγές στην Τουρκία έφτασαν τα 5,9 δισεκατομμύρια ευρώ (σε σύγκριση με 8,7 δισεκατομμύρια ευρώ στις εισαγωγές). Ο εξοπλισμός μεταφοράς είναι το πρώτο είδος των εξαγωγών (22%) αλλά και το πρώτο είδος των εισαγωγών (42%). Ωστόσο, τα στοιχεία δεν αφορούν στις χώρες της Εγγύς και Μέσης Ανατολής, καθώς τα γαλλικά τελωνεία κατατάσσουν την Τουρκία σε διαφορετική κατηγορία, λόγω της τελωνειακής σύνδεσης Άγκυρας -ΕΕ
Το Κατάρ είναι ο 27ος εμπορικός εταίρος της Γαλλίας. Το 2019, οι γαλλικές εξαγωγές στο Κατάρ έφτασαν τα 3,8 δισεκατομμύρια ευρώ. Το 61% των γαλλικών εξαγωγών στο εμιράτο αντιστοιχούν σε εξοπλισμό μεταφορών και εμπορευμάτων, ενώ γαλλικές εταιρείες έχουν αναλάβει την κατασκευή του Μετρό στην Ντόχα.
Το Κουβέιτ είναι ο 69ος εμπορικός εταίρος της Γαλλίας παγκοσμίως. Το 2019, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, οι γαλλικές εξαγωγές στο Κουβέιτ έφτασαν τα 526 εκατομμύρια ευρώ. Το 24% των γαλλικών εξαγωγών αντιστοιχεί σε εξοπλισμό μεταφοράς εμπορευμάτων, ακολουθούμενο από χημικά, αρώματα και καλλυντικά (15%), ενώ οι εισαγωγές από το Κουβέιτ ανήλθαν σε σε 214 εκατομμύρια ευρώ, με τα περισσότερα εξ αυτών να αφορούν σε προϊόντα και υποπροϊόντα πετρελαίου.
