Ό,τι αγοράζεται δεν είναι πρόβλημα, είθισται να λένε στις Βρυξέλλες. Οι ηγέτες, όμως, δεν έχουν φτάσει ακόμα εκεί, καθώς προσπαθούν τώρα να προσδιορίσουν τις μεταβλητές και να λύσουν την ιδιαίτερα απαιτητική εξίσωση για να βρουν τί απαιτείται τελικά για να υπάρξει συμφωνία.
Σήμερα και αύριο, για πρώτη φορά μετά το ξέσπασμα της πανδημίας του κορονοϊού, συναντώνται οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες, σε μια προσπάθεια να συμφωνήσουν για τον προϋπολογισμό 1,074 τρισ και το Ταμείο Ανάκαμψης ύψους 750 δισ.,, ήτοι συνολικά για τη νομή 1,82 τρισ. ευρώ, την επόμενη 7ετία.
Η Σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου εμφανίζει αρκετές ιδιαιτερότητες: Κατ’ αρχάς θα είναι κεκλεισμένων των θυρών, λόγω του κορονοϊού, λένε, αλλά φαίνεται ότι αυτό είναι μόνο η πρόφαση. Στην πραγματικότητα, με 1,82 τρισ. υπό διαπραγμάτευση και μια νέα ισορροπία δυνάμεων, μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, να βρίσκεται στα σκαριά, οι ηγέτες χρειάζονται… ιδιωτικότητα.
Επίσης, επί τάπητος θα βρεθούν οι διακρατικές σχέσεις, τόσο εντός της ΕΕ όσο και με τρίτες χώρες, ο ρόλος της Κομσιόν, τα περιθώρια δράσης των θεσμών και ο έλεγχος των κομβικών θέσεων. Πρόκειται στην ουσία για παρεμβάσεις στη δομή και ενδεχομένως στην αρχιτεκτονική της ΕΕ, οι οποίες κυοφορούνται επί μακρόν και τώρα βρίσκονται στον τοκετό, ο οποίος -όπως αναμενόταν- αποδεικνύεται επίπονος.
Πίσω από τα δύο μεγάλα ζητήματα του προϋπολογισμού και του Ταμείου Ανάκαμψης, κρύβονται μια σειρά από καίριας σημασίας λεπτομέρειες, οι οποίες θα καθορίσουν την ισορροπία δυνάμεων εντός της ΕΕ, τα project που θα προβθηθούν και τους τομείς που θα καταναμηθούν τα κεφάλαια, καθώς και τα “αντισταθμιστικά” οφέλη για τους ηγέτες και τις χώρες που θα αλλάξουν θέση ώστε να επιτευχθεί συμφωνία.
Όπερ σημαίνει ότι για την επίτευξη συνολικής συμφωνίας απαιτούνται πολλές μικρότερες και φαινομενικά ασύνδετες συγκλίσεις, οι οποίες θα επιτρέψουν στις χώρες να προσεγγίσουν. Συνεπώς, κομβικό ρόλο παίζει ο κεντρικός διαπραγματευτής, που δεν είναι άλλος από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλς Μισέλ, ο οποίος όμως, είχε δεχθεί πυρά στην προηγούμενη σύνοδο για την αδυναμία του να βρει γόνιμο έδαφος μεταξύ χωρών. Έτσι, την τελευταία εβδομάδα η Άγκελα Μέρκελ έχει αναπτύξει νέες πρωτοβουλίες συναντώντας και επικοινωνώντας με πολλούς ηγέτες, καθώς και απευθύνοντας ηχηρά και υπόκωφα μηνύματα σε άλλους.
Οι καταλύτες
Η προοπτική επίτευξης συνολικής συμφωνίας είναι μάλλον ουτοπική, με τα μέχρι τώρα δεδομένα, καθώς παρά τις πιέσεις της Γερμανίας και των μεγάλων της ΕΕ, προς τους “Frugal Four” (Ολλανδία, Αυστρία, Δανία, Σουηδία), δύσκολα θα συναινέσει ο Ρούτε, χωρίς δικαίωμα βέτο -που είναι κόκκινο πανί για τον Νότο και η Αυστρία χωρίς πολιτικά ανταλλάγματα.
Στάση hold-out τηρεί και η Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας, ο οποίος επιδιώκει αφενός να μεγιστοποιήσει το οικονομικό όφελος για τη χώρα του και αφετέρου να αποφύγει παραπομπή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για το Κράτος Δικαίου. Ενδεχόμενη υπαναχώρηση έναντι της Ουγγαρίας, όμως, ανοίγει την πόρτα και για την Πολωνία, η οποία δεν έχει ανοίξει τα χαρτιά της. Με τον Ντούντα να προέρχεται από εκλογική νίκη, εν μέσω πόλωσης και έχοντας στοχοποιήσει τη Γερμανία για παρεμβάσεις στην προεκλογική εκστρατεία, το κλίμα δεν θα ήταν ευχάριστο και θα μπορούσε εύκολα να οδηγήσει σε ανάφλεξη.
Το σκηνικό
Από την έκβαση της Συνόδου Κορυφής για το Ταμείο Ανάκαμψης, Παρασκευή και Σάββατο στις Βρυξέλλες, αναμένεται να καθοριστεί η κατεύθυνση του ευρώ και των ευρωπαϊκών αγορών μετοχών και ομολόγων τους επόμενους μήνες. Συνολική συμφωνία για τον προϋπολογισμό και το Recovery Fund δεν αναμένεται. Υπάρχει όμως το έδαφος για επιμέρους deals, τα οποία όμως δεν περιορίζονται στο οικονομικό αντικείμενο
Το Reuters, μάλιστα αναλύει τέσσερα σενάρια για τα ενδεχόμενα αποτελέσματα της Συνόδου Κορυφής:
1ο σενάριο: Συμφωνία σε γενικές γραμμές με την τρέχουσα πρόταση
Αναμένεται σημαντική μείωση των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων, ιδιαίτερα της Ιταλίας, για το δημόσιο χρέος της οποίας τέθηκε ζήτημα βιωσιμότητας μετά την κρίση του κορονοϊού. Η διαφορά της απόδοσης μεταξύ των γερμανικού 10ετούς ομολόγου (bund) και του αντίστοιχου ιταλικού (BTP) αναμένεται να μειωθεί σε περίπτωση συμφωνίας. Η απόδοση των BTP διαμορφώνεται σήμερα στο 1,28%, ενώ αυτή των γερμανικών bunds είναι αρνητική (-0,45%). Το ευρώ δεν αναμένεται να έχει σημαντικά περιθώρια ανόδου, καθώς οι διαχειριστές κεφαλαίων έχουν ήδη επενδύσει πολύ σε αυτό. Ενισχυμένο από το πρόγραμμα αγορών ομολόγων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και τα σχέδια για το ταμείο ανάκαμψης, το ευρώ έχει αυξηθεί 7% έναντι του δολαρίου από τα χαμηλά επίπεδα του Μαρτίου. Οι μετοχές της Ευρωζώνης μπορεί να εκτιναχθούν.
2ο σενάριο: Δεν υπάρχει συμφωνία αλλά ελπίδες για γρήγορη πρόοδο
Αν η αβεβαιότητα για μία συμφωνία είναι μεγάλη, οι αναλυτές πιστεύουν ότι οι αγορές μπορεί να ανεχτούν μία καθυστέρηση λίγων ημερών ή εβδομάδων, εφόσον οι ηγέτες της ΕΕ πιστεύουν ότι θα υπάρξει τελικά συμφωνία. Η δύναμη πυρός της ΕΚΤ αναμένεται να λειτουργήσει ως δίχτυ ασφαλείας για τα κρατικά ομόλογα μεταξύ των συνόδων κορυφής. «Αν οι ηγέτες της ΕΕ προγραμματίσουν μία σύνοδο κορυφής τον Αύγουστο, αυτό θα βοηθούσε να περιορισθεί η όποια απογοήτευση», δήλωσε αναλυτής της Nomura.
3ο σενάριο: Απογοήτευση από τη νόθευση του σχεδίου
Ένας συμβιβασμός για να εξασφαλισθεί η στήριξη των λεγόμενων «τεσσάρων φειδωλών» χωρών –της Ολλανδίας, της Αυστρίας, της Σουηδίας και της Δανίας– θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά τις αγορές. Οποιαδήποτε συμφωνία που θα «νέρωνε» την ενοποίηση, αποκλείοντας την κοινή έκδοση χρέους ή μειώνοντας το ύψος του ταμείου ανάκαμψης θα έθετε σε πίεση τα ιταλικά ομόλογα. Το ευρώ θα μπορούσε να υποχωρήσει. Όσο περισσότερο αποκλίνει η συμφωνία από την τρέχουσα πρόταση, τόσο μεγαλύτερες οι πιθανές απώλειες για το ευρώ.
4ο σενάριο: Κατάρρευση των συζητήσεων χωρίς να διαφαίνεται συμφωνία στον ορίζοντα
Δεδομένης της ύφεσης που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές χώρες και με τη Γερμανία και τη Γαλλία να πιέζουν για μία συμφωνία, οι ηγέτες της ΕΕ αναμένεται ότι θα αποφύγουν μία νέα πολιτική κρίση, αλλά αυτό δεν μπορεί να αποκλειστεί. «Αν υποθέσουμε ότι έχουμε κάτι πολύ πιο αδύναμο ή ότι δεν συμφωνούν, η ισοτιμία του ευρώ θα μπορούσε να υποχωρήσει κάτω από τα 1,10 δολάρια», δήλωσε στέλεχος της Bank of America. Στέλεχος της ING προειδοποίησε για ενδεχόμενο «τοξικό κοκτέιλ» αν οι συζητήσεις αναβάλλονται συνέχεια και η ΕΚΤ διαμηνύσει την πρόθεσή της να περιορίσει τις έκτακτες αγορές ομολόγων.
