Πολλά θολά και αρκετά προβληματικά σημεία κρύβει η αποκωδικοποίηση και ερμηνεία των κοινών δηλώσεων του Ύπατου Εκπροσώπου της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ και του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσγλου, από την Άγκυρα, μετά από μπαράζ συναντήσεων που είχε εκεί ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, ο οποίος έγινε δεκτός από τον Ταγίπ Ερντογάν.
Όπως προκύπτει από τις δηλώσεις του κ. Μπορέλ, επιτεύχθηκε συμφωνία για έναρξη προπαρασκευαστικών διαπραγματεύσεων μεταξύ της Τουρκίας, της ΕΕ και των εμπλεκομένων χωρών, αν και όπως κατέστη σαφές, ακόμα δεν υπάρχει συναντίληψη για τη διάρθρωση του τραπεζιού, τη διάρκεια και τον οδικό χάρτη. Από τουρκικής πλευράς, επιχειρείται -κατά πάγια τακτική- ο διαχωρισμός των ευρωτουρκικών σχέσεων από αυτές με την Ελλάδα και την Κύπρο. Η Άγκυρα, προσέφερε μόνο “ελαστικότητα” στην ανατολική Μεσόγειο, υπονοώντας ότι εφόσον ξεκινήσει ο διάλογος, τότε δεν θα επιχειρήσει έρευνες στις περιοχές του τουρκολυβικού Μνημονίου.
Οι δημόσιες δηλώσεις, δεν δείχνουν σημεία που θα μπορούσε να υπάρξει γεφύρωση του χάσματος, καθώς η Τουρκία επιμένει στις γνωστές της θέσεις και επιχειρεί επέκταση του αναχρονιστικού πλαισίου των εγγυήσεων και στα ενεργειακά (όσον αφορά στο Κυπριακό), ενώ επανέλαβε την θεώρηση περί ομηρίας των ευρωτουρκικών σχέσεων από την Ελλάδα. Επίσης, ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου προειδοποίησε την ΕΕ έναντι της επιβολής κυρώσεων στην Τουρκία, απειλώντας να αντίποινα.
Ωστόσο, ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ, έκανε λόγο για “ειλικρινείς” συζητήσεις και απέφυγε να χρησιμοποιήσει τη λέξη αλληλεγγύη αναφερόμενος στο ρόλο και τη στάση της ΕΕ απέναντι σε Ελλάδα και Κύπρο, συνθήκη που είχε θέσει ως προαπαιτούμενο η Άγκυρα προκειμένου να αποδεχθεί την ανάληψη ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας. Ο Ζοζέπ Μπορέλ, σημείωσε, επίσης, ότι διασφάλισε την έναρξη των διαπραγματεύσεων, προοπτική για την οποία, όμως, δεν έχει ακόμα εξουσιοδοτηθεί από το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων.
Μέχρι στιγμής, πάντως το πλαίσιο των διαπραγματεύσεων μοιάζει ετεροκαθοριζόμενο και ασταθές. Υπ’ αυτό το πρίσμα, η ανάδειξη του προσφυγικού ως σημείο τριβής στις σχέσεις Ελλάδας-ΕΕ, ενώ την ίδια στιγμή σκληραίνει η στάση της Γαλλίας απέναντι στην Τουρκία, στην Ανατολική Μεσόγειο, αποτελούν ενδείξεις προσπάθειας χαλιναγώγησης των δύο πλευρών. Παράλληλα, η Γερμανία αναδεικνύεται ως τρίτος, de facto, αντικειμενικός πόλος, που -και ως προεδρεύουσα- της ΕΕ το επόμενο εξάμηνο- θα επιχειρήσει να παίξει ρόλο επιδιαιτητή.
Από τουρκικής πλευράς, τέθηκε μετ επιτάσεως το θέμα της απελευθέρωσης της visa, το οποίο με τον τρόπο που διατυπώθηκε, μπαίνει στο τραπέζι ως προαπαιτούμενο για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης που θα επιτρέψει την έναρξη των διαπραγματεύσεων.
Ειδικότερα, ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου υποστήριξε ότι μπορεί η ΕΕ να μην της αρέσει και πολύ αλλά είναι υπόσχεσή της.
«Είτε σας αρέσει είτε όχι είστε υποχρεωμένοι να τηρήσετε την υπόσχεσή σας».
Επέκρινε δε την ΕΕ ότι δεν καλεί την Τουρκία στις συνόδους κορυφής εδώ και αρκετό καιρό και την κατηγόρησε επειδή δεν ενέταξε την Τουρκία στη λίστα των χωρών που μπορεί να ταξιδέψει κανείς με ασφάλεια.
Οι δηλώσεις
Ο Ζοζέπ Μπορέλ, αφού “πήρε τη θερμοκρασία” του Ταγίπ Ερντογάν και διαπίστωσε τις προθέσεις και διαθέσεις της Τουρκίας, πρότεινε τη ανάληψη ενεργητικής διαμεσολαβητικής πρωτοβουλίας της ΕΕ με δύο εκφάνσεις: είτε ως παράγοντας στο τραπέζι, μαζί με τον ΟΗΕ, είτε αναλαμβάνοντας ενεργό ρόλο διαπραγματευτή. Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου, από την πλευρά του, φάνηκε αμετακίνητος επί της αρχής, άφησε περιθώρια για “ελαστικότητα” στην ανατολική Μεσόγειο, κάτι που όπως επισήμανε έχει επικοινωνήσει και ο Ταγίπ Ερντογάν, απευθείας στον Κυριάκο Μητσοτάκη.
«Αυτό που έκανα εδώ είναι να διασφαλίσω την έναρξη διαπραγματεύσεων», δήλωσε ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, λέγοντας ότι μπορεί να υπάρξουν διαπραγματεύσεις μεταξύ της Τουρκίας με την ΕΕ ή μεταξύ της Τουρκίας και των κρατών μελών της ΕΕ με συμμετοχή ΕΕ και Ηνωμένων Εθνών.
«Στην πραγματικότητα αυτό που έκανα εδώ είναι να διασφαλίσω την έναρξη διαπραγματεύσεων. Δηλαδή, της Τουρκίας με την ΕΕ ή τις χώρες μέλη, την Κυπριακή Δημοκρατία και τους Τ/Κ, η Ελλάδα, η Τουρκία, η ΕΕ, τα ΗΕ μπορούν όλοι να συναντηθούν»
Επίσης, ο κ. Μπόρελ δήλωσε ότι:
«οι ευρωτουρκικές σχέσεις δεν μπορούμε να πούμε ότι περνούν και την καλύτερη τους φάση, πρέπει να εργαστούμε μαζί».
Επιπλέον, είπε ότι η ανατολική Μεσόγειος είναι μια περιοχή κλειδί για την Ευρώπη, προσθέτοντας ότι για να υπάρξει εμπιστοσύνη είναι πολύ σημαντικό να υπάρχουν καλές σχέσεις γειτονίας.
«Δεν μπορεί να γίνει με μονομερή προσέγγιση, χρειάζεται συνεργασία και διάλογος. Χρειαζόμαστε περισσότερη συνεργασία»,
ανέφερε.
Από την πλευρά του ο Τούρκος ΥΠΕΞ είπε ότι προσδοκία της Άγκυρας από την ΕΕ να γίνει μέρος της λύσης. «Αν η ΕΕ στο θέμα της Μεσογείου και της Κύπρου αντί να επιδεικνύει αντίληψη αλληλεγγύης διαμεσολαβήσει με ειλικρίνεια τότε θα καταφέρει να συμβάλει στη λύση των προβλημάτων», ανέφερε, ενώ πρόσθεσε ότι για να δείξουν ελαστικότητα στο θέμα της ανατολικής Μεσογείου
«πρέπει να τεθούν υπό εγγύηση τα δικαιώματα της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου και των Τουρκοκυπρίων».
«Πρέπει να διασφαλιστεί διαμοιρασμός των εσόδων. Δεν χρειάζεται σώνει και καλά απευθείας συμφωνία μεταξύ των πλευρών. Μπορεί να υπάρξει ένας μηχανισμός τη ΕΕ»,
υποστήριξε.
Στη κοινή συνέντευξη τύπου, ο Τούρκος υπουργός είπε ότι
«αυτή τη στιγμή υπάρχουν προβλήματα μεταξύ μας τα οποία δεν επιθυμούμε και πρέπει μαζί να τα αντιμετωπίσουμε. Επιθυμούμε να προσεγγίσετε την Τουρκία στο πλαίσιο αντικειμενικών κριτηρίων και όχι πολιτικών».
Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου είπε ότι
«υπάρχει ο Ε/κ τομέας και η Ελλάδα που έχει θέσει σε ομηρία τις σχέσεις μας. Αυτό είναι αδικία για την ΕΕ και την Τουρκία. Το τελευταίο διάστημα να το πω καθαρά υπάρχει και η Γαλλία. Πρέπει να διαχωρίσουμε τα πολιτικά ζητήματα από τα τεχνικά»,
ανέφερε.
«Βλέπουμε ότι στο θέμα της ανατολικής Μεσογείου και του Κυπριακού υπάρχει εμπλοκή. Και αιτία γι αυτό δεν είμαστε εμείς. Η Τουρκία ως εγγυήτρια δύναμη είναι υπεύθυνη για τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων. Εμείς από την αρχή λέμε συνεχώς ότι ως Τουρκία και ως Τ/Κ, ως ‘τδβκ’ είμαστε έτοιμοι για διαμοιρασμό, είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε διάλογο. Φτάνει να γνωρίζουμε εδώ να διαμοιραζόμαστε δίκαια, ας μάθουμε. Άλλη έγνοια δεν έχουμε. Συζητήσαμε με τον κ. Μπορέλ τι μπορούμε να κάνουμε σε αυτά τα ζητήματα. Από την αρχή ας συζητήσουμε ειλικρινά, ας μην εξαπατούμε ο ένας τον άλλο. Τότε τα ζητήματα μπορούμε να τα λύσουμε καλύτερα»,
υπογράμμισε.
