Σε μετωπική σύγκρουση με τις τοπικές κοινωνίες για το προσφυγικό οδηγείται, όπως όλα δείχνουν, η ελληνική κυβέρνηση, εξέλιξη που ήταν κάθε άλλο παρά απρόσμενη, δεδομένων των παρατεταμένων και κλιμακούμενων πιέσεων που ασκεί η εργαλειοποίηση του προβλήματος από την Τουρκία καθώς και η παλινδρομήσεις στην κυβερνητική πολιτική.
Η ελλιπής γνώση του ζητήματος, οι ισχυρές εσωκομματικές πιέσεις και η προβληματική επικοινωνία των αρμοδίων με την ΕΕ, οδήγησαν αρχικά στην πλήρη αποσάρθρωση της πολιτικής της προηγούμενης κυβέρνησης, την οποία επιχειρεί να επαναφέρει τώρα το Μαξίμου, με μπαράζ ενεργειών, σε μια προσπάθεια να στείλει μήνυμα εγρήγορσης, ισχυρής πολιτικής βούλησης και αποφασιστικότητας.
Η κυβέρνηση βρίσκεται μπροστά σε -σχεδόν- έκρυθμη κατάσταση, καθώς καλείται από τη μια να αντιμετωπίσει τις σθεναρές αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών και παράλληλα τις κινητοποιήσεις των προσφύγων και μεταναστών. Οι μεν πρώτοι διαμαρτύρονται για το βάρος που καλούνται να επωμιστούν, ενώ οι τελευταίοι για τις συνθήκες διαβίωσης, την αύξηση των απορριπτικών αποφάσεων και την αποξένωσή τους από τις κοινωνίες.
Ταυτόχρονα, η ελληνική κυβέρνηση, επιχειρεί να λάβει προληπτκά μέτρα αποτροπής και μείωσης των προσφυγικών-μεταναστευτικών ροών. Σε αυτό το πλαίσιο επέλεξε να κινηθεί δραστικά στο μέτωπο των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, στρατηγική που λόγω του υψηλού επικοινωνιακά προφίλ που υιοθετείται έχει προκαλέσει αντιδράσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Με το ίδιο σκεπτικό η κυβέρνηση ανακοίνωσε την πιλοτική τοποθέτηση πλωτού φράγματος στη Λέσβο, κίνηση που επίσης προκάλεσε αντιδράσεις από τις Βρυξέλλες.
Πολιτικά, στο Μαξίμου εκτιμούν ότι το κόστος είναι διαχειρίσιμο πολιτικά, στο εσωτερικό, ενώ ο αρνητικός αντίκτυπος που έχουν τα μέτρα στις Βρυξέλλες αντισταθμίζεται από τη θετική ανταπόκριση που λαμβάνουν από τις χώρες του γκρουπ Βίζεγκραντ, ο ρόλος των οποίων αναβαθμίζεται εντός της ΕΕ.
Ωστόσο, οι παλινδρομήσεις, η ανάπτυξη ακροδεξιών ομάδων στα νησιά και το σκηνικό σύγκρουσης με τις τοπικές κοινωνίες, υπονομεύουν την κοινωνική συνοχή και προσφέρουν σημεία πίεσης που μπορεί ανά πάσα στιγμή να τα εκμεταλλευτεί η Τουρκία -αν δεν το πράττει ήδη-.
Το διπλό πρόβλημα
Στο μεταξύ όμως, η πλήρης εγκατάλειψη της προηγούμενης πολιτικής, η όξυνση των σχέσεων με την Τουρκία και η πολυδιάσπαση του προσφυγικού-μεταναστευτικού σε πολλούς φορείς-πρόσωπα, θόλωσαν έτι περαιτέρω το ήδη χαοτικό τοπίο, επιτρέποντας στην Τουρκία να ασκήσει πιέσεις στο μαλακό υπογράστριο της κυβέρνησης, τις τοπικές κοινωνίες. Η παρατεταμένη κρίση του προσφυγικού έχει από καιρό ενεργοποιήσει τα συντηρητικά αντανακλαστικά των τοπικών κοινοτήτων στα ελληνικά νησιά, με αποτέλεσμα η αναζωπύρωσή του, τώρα, να οδηγήσει στη ριζοσπαστικοποίηση συγκεκριμένων ομάδων, που αποδεικνύονται ευεπίφορες σε επιχειρήσεις προπαγάνδας από το τρίτους παράγοντες στο εσωτερικό και ακόμα και σε ξένες παρεμβάσεις.
Αιτήσεις Ασύλου στην Ελλάδα
Ταυτόχρονα, η αναδιάρθρωση του συστήματος χορήγησης ασύλου και η σκλήρυνση των διαδικασιών, οδήγησαν σε μαζικές απορρίψεις αιτήσεων, ιδιαίτερα στον δεύτερο βαθμό. Η εξέλιξη αυτή όμως, σε συνδυασμό με την αύξηση των ροών και τη διαφοροποίηση του πληθυσμιακού τους μίγματος, στο οποίο υπερπεκπροσωπούνται Αφγανοί, Πακιστανοί και Ινδοί, δημιούργησε εκρηκτικές συνθήκες στις κοινότητες προσφύγων και μεταναστών. Παρά τις μετεγκαταστάσεις των αιτούντων άσυλο στην ενδοχώρα, τα hot spts στα νησιά παραμένουν δραματικά υπερπληθή, με αποτέλεσμα η ποιότητα διαβίωσης να επιδεινώνεται καθημερινά. Ενδεικτική της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί είναι η προειδοποίηση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ και του ΠΟΥ για κλείσιμο του hot spot της Μόριας, στη Λέσβο, λόγω του επιδημιολογικού προφίλ και της αδυναμίας τήρησης στοιχειωδών κανόνων υγιεινής.
Οι αντιδράσεις στα νησιά
Στη Χίο, το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε καμία υπηρεσία του δήμου να μη βοηθήσει στη διαδικασία δημιουργίας της νέας δομής. Επίσης, αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί προσφυγή κατά της ΠΝΠ στο Συμβούλιο της Επικρατείας και να δρομολογηθούν συναντήσεις ενημέρωσης με τους ευρωβουλευτές και τους αρχηγούς των ελληνικών κομμάτων.
Οι αποφάσεις αυτές, ακολουθούν την πολιτική που εγκαινίασε η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, παράγοντες της οποίας έχουν επιλέξει, εξ αρχής, τη σκληρή γραμμή, ενώ προσφέρουν χώρο σε ακροδεξιές ομάδες και επιχειρούν παράλληλα να ριζοσπαστικοποιήσουν ακόμα και τους μαθητές γυμνασίων και λυκείων.
Δεν είναι τυχαίο ότι την προηγούμενη εβδομάδα εργαζόμενοι ΜΚΟ δέχθηκαν επιθέσεις από “τάγματα εφόδου” ακροδεξιών ομάδων, τα οποία έχουν εσχάτως δημιουργηθεί στα νησιά και στελεχώνονται με ντόπιους αλλά και άλλους που έχου μεταβεί στα νησιά γι αυτό το σκοπό,
Σε κρίσιμη καμπή βρίσκεται και η Λέρος, όπου οι μόνιμοι κάτοικοι της Λέρου είναι 8.500 και οι μετανάστες που βρίσκονται στο νησί είναι 3.500.
Το σκηνικό που δημιουργείται αποτελεί πλέον κίνδυνο για τη Δημόσια Υγεία, καθώς οι εγκαταστάσεις είναι ανεπαρκείς, ενώ οι παρεχόμενες ιατρικές και λοιπές υπηρεσίες δεν επαρκούν. Επίσης, η μεγέθυνση του προσφυγικού, εκτιμάται ότι δρα ανασταλτικά για τον τουρισμό στο νησί.
Σύμφωνα με τοπικούς παράγοντες, η λύση του προβλήματος εστιάζεται στην αποσυμφόρηση, η οποία μπορεί να γίνει με επιστροφές, όσων οι αιτήσεις ασύλου έχουν απορριφθεί και μετεγκατάστασης των αιτούντων. Ωστόσο, αμφότερες οι διαδικασίες υποαποδίδουν.
Οι νέες -μεταβαλλόμενες- εξαγγελίες για νέου τύπου δομές, προκαλούν προβληματισμό, καθώς είναι σαφές ότι κλειστά -όπως είχε προαναγγελθεί- δεν μπορούν να είναι, καθώς θα διακοπεί η κοινοτική χρηματοδότηση.
Αντισταθμιστικά οφέλη
Στην κατεύθυνση της εξομάλυνσης των σχέσεων με την Τοπική Αυτοδιοίκηση μετά την έκδοση της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου προχθές, χθες υπογράφηκε η απόφαση για τη χρηματοδότηση των δήμων που φιλοξενούν δομές αναδρομικά για το 2019 με συνολικά 9,5 εκατ. ευρώ (150 ευρώ ανά άτομο που φιλοξενείται) σε εφαρμογή όσων προβλέπονται στην τροπολογία που ψηφίστηκε την προηγούμενη εβδομάδα. Συγκεκριμένα, ο Δήμος Μυτιλήνης προβλέπεται να λάβει 2.996.250 ευρώ, ο Δήμος Ανατολικής Σάμου 1.128.750 ευρώ, ο Δήμος Χίου 879.150 ευρώ, η Κως 559.650 ευρώ και η Λέρος 387.450 ευρώ.
Χθες, ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Νότης Μηταράκης είχε συνάντηση με τον υπουργό Υγείας, Βασίλη Κικίλια για τη δημιουργία και τη στελέχωση μονάδων πρωτοβάθμιας υγείας εντός των νέων ελεγχόμενων κέντρων φιλοξενίας που σχεδιάζεται να δημιουργηθούν στα νησιά.
Για την ανάγκη λύσεων σε ένα πρόβλημα που είναι ιδιαίτερα δύσκολο και πιεστικό μίλησε χθες ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας. «
