Την περαιτέρω υποβάθμιση του αξιόχρεου της τουρκικής οικονομίας σε BB- με αρνητικές προοπτικές από BB ανακοίνωσε ο οίκος αξιολόγησης Fitch ανήμερα της έναρξης παραλαβής των S-400 από τη Ρωσία, επικαλούμενη ωστόσο την απομάκρυνση του διοικητή της Κεντρικής Τράεπζας, το πολύ χαμηλό επίπεδο κάλυψης του διεθνούς χρέους από διαθέσιμα, την έλλειψη προβλεψιμότητας σχετικά με την οικονομική πολιτική και τις κατά καιρούς ανορθόδοξες δηλώσεις του Ταγίπ Ερντογάν.
Ο οίκος συνεχίζει να περιλαμβάνει το ρίσκο αμερικανικών κυρώσεων στους παράγοντες που επηρέασαν την απόφαση της υποβάθμισης, αλλά ως μέτριου αντίκτυπου, εκτίμηση που βασίζεται, κατά πάσα πιθανότητα, στο κλίμα που επικράτησε στη συνάντηση Τραμπ-Ερντογάν και στις δηλώσεις του Τούρκου προέδρου που ακολούθησαν το τετ-α-τετ στην Οσάκα.
Ο διοικητής Τσετίνκαγια παύθηκε από τα καθήκοντά του στο «τιμόνι» της τουρκικής κεντρικής τράπεζας στις 6 Ιουλίου. Ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν, που είχε επανειλημμένως καλέσει την κεντρική τράπεζα να μειώσει τα επιτόκια ώστε να συμβάλει στην τόνωση της ανάπτυξης, ισχυρίσθηκε ότι έλαβε τη συγκεκριμένη απόφαση καθώς ο Τσετίνκαγια δεν ακολουθούσε τις εντολές για τα επιτόκια και ότι δεν εκτελούσε επαρκώς τα καθήκοντά του.
Η συγκεκριμένη κίνηση, σύμφωνα με τη Fitch, εγκυμονεί τον κίνδυνο να επηρεάσει την ήδη αδύναμη εμπιστοσύνη, διακυβεύοντας τις εισροές ξένων κεφαλαίων, που είναι αναγκαίες για την κάλυψη των μεγάλων αναγκών εξωτερικής χρηματοδότησης της Τουρκίας. Ο οίκος προσθέτει ότι η απομάκρυνση του διοικητή της κεντρικής τράπεζας εντείνει την αβεβαιότητα για τις προοπτικές διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και διαχείρισης των δημοσίων οικονομικών.
Εν κατακλείδι, από την ανάλυση προκύπτουν ενδείξεις σταδιακής σταθεροποίησης της τουρκικής οικονομίας και επανάκαμψης σε ισχυρή αναπτυξιακή τροχιά από το 2020. Τα προβλήματα εστιάζονται στη σχέση πληθωρισμού-επιτοκίων και στο πολύ υψηλό εξωτερικό χρέος.
| Agency | Rating | Outlook | Date |
|---|---|---|---|
| Fitch | BB- | negative | Jul 12 2019 |
| Moody’s | B1 | negative | Jun 14 2019 |
| Moody’s | Ba3 | negative | Aug 17 2018 |
| S&P | B+ | stable | Aug 17 2018 |
| Fitch | BB | negative | Jul 13 2018 |
Καταλύτες της υποβάθμισης
Η λιγότερο προβλέψιμη διαδικασία λήψης αποφάσεων, σε ένα περιβάλλον όπου οι θεσμικοί έλεγχοι και το σύστημα εποπτείας έχουν διαβρωθεί, στο πλαίσιο της συγκέντρωσης εξουσιών στην προεδρία. Οι δημοτικές εκλογές στην Κωνσταντινούπολη ξεκίνησαν εκ νέου, φαινομενικά λόγω παρατυπιών, αφού το κυβερνών κόμμα AKP έχασε με στενό περιθώριο σε μια εκστρατεία που δόθηκε υψηλή προτεραιότητα από το κόμμα παρά την αδύναμη οικονομία. Το AKP υπέστη μεγαλύτερη ήττα στις επαναληπτικές.
Επιπλέον, η Τουρκία εξακολουθεί να κινδυνεύει από κυρώσεις από τις ΗΠΑ, λόγω της παράδοσης των S400 από τη Ρωσία, η οποία φέρεται να είναι κοντά(η ανάλυση είχε γραφεί μερικές ώρες νωρίτερα). Ενώ ο Fitch αναμένει ότι οι κυρώσεις αυτές θα είναι σχετικά ήπιας μορφής με ελάχιστη άμεση οικονομική επίδραση, ο αντίκτυπος στο κλίμα θα μπορούσε να είναι σημαντικός.
Ο Τούρκος πρόεδρος έχει εκφράσει τακτικά ανορθόδοξες απόψεις σχετικά με τη σχέση μεταξύ επιτοκίων και πληθωρισμού και ανέφερε ότι ο κυβερνήτης αντικαταστάθηκε επειδή δεν ακολούθησε κυβερνητική εντολή για τα επιτόκια. Μια καθυστερημένη πολιτική αντίδραση στην επιδείνωση του κλίματος ενέτεινε τις πτωτικές πιέσεις στην τουρκική λίρα. Ωστόσο, επιτρέποντας την αύξηση του πραγματικού επιτοκίου καθώς ο πληθωρισμός μειώθηκε και η κεντρική τράπεζα αποκατέστησε την αξιοπιστία της. Κατά την άποψη της Fitch, αυτή η διαδικασία έχει επανέλθει.
Ενδεχόμενη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ ανάπτυξης και πληθωρισμού που οδηγεί σε περικοπές των επιτοκίων, οι οποίες υπερβαίνουν τις προσδοκίες της αγοράς, επαναφέρει τον κίνδυνο υποτίμησης του νομίσματος, γεγονός που θα μπορούσε να εντείνει τις πιέσεις στους ισολογισμούς των εταιριών και των τραπεζών και να απομειώσει τον αντίκτυπο της επανεξισορρόπησης και σταθεροποίησης.
Η Fitch προβλέπει τώρα μια κάπως ταχύτερη μείωση του στο 18% στο τέλος του 2019 (σε σύγκριση με 20% στις οικονομικές προβλέψεις του Ιουνίου) και περαιτέρω υποτίμηση του νομίσματος. Ταυτόχρονα η Fitch διατηρήσαμε την πρόβλεψή για συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 1,1% και αύξηση 3,1% το 2020, καθώς το ασθενέστερο επενδυτικό κλίμα αντισταθμίζει την πιο επεκτατική νομισματική πολιτική φέτος.
Μέσης έντασης
Ο πληθωρισμός είναι πολύ υψηλότερος από τα επίπεδα που παρατηρούνται σε αντίστοιχες οικονομίας, με αξιολόγηση ΒΒ, καθώς μεσοσταθμικά προσεγγίζει το 10,3% στην πενταετία έως το τέλος του 2018, 3,5% που επιτυγχάνουν οι άλλες χώρες της κατηγορίας. Η αυστηρότερη νομισματική πολιτική, σε συνδυασμό με την εξασθενημένη εγχώρια ζήτηση, έθεσε τον πληθωρισμό σε καθοδική πορεία (σε 15,7% τον Ιούνιο από το ανώτατο όριο του 25,2% τον Οκτώβριο) και οι επιπτώσεις θα καταγραφούν στον πληθωρισμό αργότερα αυτό το έτος. Αν και, η βραχυπρόθεσμη πορεία μπορεί να διαταραχθεί από τις μετεκλογικές αλλαγές στις διοικητικά καθοριζόμενες τιμές, με αποτέλεσμα η Fitch να αναθεωρήσει την πρόβλεψη για τον πληθωρισμό στο τέλος του έτους υπό το πρίσμα της αναμενόμενης νομισματικής αδυναμίας στο 16%, το υψηλότερο από σε όλες τις αν του “Β” κατηγορίες. Ομοίως, αναθεωρήθηκαν οι προβλέψεις για τον πληθωρισμό το 2020 και 2021 σε 13% και 11% αντίστοιχα.
Η στροφή προς μια πιο επεκτατική νομισματική στάση ή μια επιδείνωση του κλίματος κινδυνεύει να υπονομεύσει την προσαρμογή του εξωτερικού τομέα. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών έχει αντιστραεφί από έλλειμμα 49,3 δισ. στους δέκα μήνες πριν από τον Ιούλιο του 2018, σε πλεόνασμα ύψους 2,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων, τους επόμενους 10 μήνες. Η Fitch προβλέπει έλλειμμα μόλις 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2019 (0,6% του ΑΕΠ), το μικρότερο από το 2002, που οφείλεται κυρίως στη συμπίεση των εισαγωγών λόγω της ασθενούς εγχώριας κατανάλωσης και των επενδύσεων. Παρά ταύτα, οι αποπληρωμές του χρέους του ιδιωτικού τομέα σημαίνουν ότι η απαίτηση εξωτερικής χρηματοδότησης θα παραμείνει μεγάλη, υπολογιζόμενη στα 173 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ (συμπεριλαμβανομένου του βραχυπρόθεσμου χρέους) το 2019, από 212 δισεκατομμύρια δολάρια το 2018. Ως εκ τούτου, η Τουρκία παραμένει ευάλωτη στο παγκόσμιο επενδυτικό κλίμα τις οικονομικές συνθήκες, την αβεβαιότητα της εγχώριας πολιτικής και οικονομικής πολιτικής και οποιαδήποτε έντονη επιδείνωση των σχέσεων με τις ΗΠΑ.
Τα ακαθάριστα επίσημα συναλλαγματικά αποθέματα (συμπεριλαμβανομένου του χρυσού) έχουν αυξηθεί κατά 4.2 δισ. δολάρια σε 97.2 δισ. δολάρια, δείκτης που σύμφωνα με τη Fitch είναι σημαντικότερος από τα καθαρά αποθεματικά (δεδομένου ότι η απαίτηση ακαθάριστης εξωτερικής χρηματοδότησης αντικατοπτρίζει κυρίως τις υποχρεώσεις του ιδιωτικού τομέα) . Ωστόσο, σε καθαρή βάση τα αποθεματικά ήταν σταθερά, στα 30 δισεκατομμύρια δολάρια, και ακόμη χαμηλότερα αν τα συναλλαγματικά swaps με τις τοπικές τράπεζες εκκαθαριστούν, καθώς τότε θα υποχωρήσουν στα 20 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ο Διεθνής Δείκτης Ρευστότητας της Τουρκίας, με εκτιμώμενο 75,7%, εξακολουθεί να υπολείπεται από το μέσο όρο «ΒΒ» που φτάνει στο 172,5%.
Η αδύναμη ανάπτυξη και τα προεκλογικά μέτρα έχουν επιδεινώσει τα δημόσια οικονομικά. Κατά τη διάρκεια των πρώτων πέντε μηνών, οι πρωτογενείς δαπάνες αυξήθηκαν κατά 25% και τα έσοδα κατά 6%, με ένα πρωτογενές έλλειμμα (πρόγραμμα) ύψους 66 δις TRY (1,5% του Fitch να υπολογίζεται σε ετήσια βάση) έναντι 11 δισεκατομμυρίων TRY την ίδια περίοδο του 2018.
Ενώ ορισμένα από αυτά τα μέτρα έχουν αποσυρθεί και η Fitch υιοθετεί μια αυστηρότερη πολιτική, σχεδιάζουμε ωστόσο αύξηση του γενικού δημόσιου ελλείμματος στο 3,8% του ΑΕΠ αυτό το έτος, το υψηλότερο από το 2009 και από 2,8% πέρυσι.
Επιπλέον, η κυβέρνηση εξέδωσε χαρτονομίσματα αξίας 0,6% του ΑΕΠ για αύξηση του κεφαλαίου των κρατικών τραπεζών τον Απρίλιο. Συνυπολογίζοντας την τραπεζική στήριξη, η Fitch προβλέπει ότι ο λόγος χρέος προς ΑΕΠ γενικής κυβέρνησης θα αυξηθεί στο 33,1% του ΑΕΠ το 2019 από 30,4% το 2018 (αλλά εξακολουθεί να είναι χαμηλότερο από το μέσο όρο της ΒΒ που διαμορφώνεται στο 44,6%).
