Η Σύνοδος ΕΕ-Τουρκίας στη Βάρνα πέτυχε τον σκοπό της καθώς και οι δύο πλευρές οριοθέτησαν τις διαφορές τους και φαίνεται ότι συμφώνησαν και στον τρόπο που θα προχωρήσουν οι μεταξύ τους συζητήσεις στο εξής, επιτυγχάνοντας έναν τίμιο συμβιβασμό με βάση την ατζέντα της κάθε πλευράς.
Οι δύο πλευρές δεν συμφώνησαν, επισήμως, σε τίποτα, έθεσαν όμως “κανόνες εμπλοκής”, οι οποίοι ωστόσο δεν τίθενται για πρώτη φορά, καθώς υπάρχουν και σε δεσμευτική μορφή στη συμφωνία του Ελσίνκι και σε άλλες συμφωνίες. Για τον Τούρκο πρόεδρο όμως, ο χρόνος ξεκινά μετά το πραξικόπημα, θέλοντας να δείξει ότι πλέον πρόκειται για μια άλλα Τουρκία με νέες βάσεις και διαφοροποιημένες επιδιώξεις.
Η Ευρώπη δεν είχε, σε αυτή τη φάση τουλάχιστον, λόγο να αντιμετωπίσει την προσπάθεια επαναπροσέγγισης με την Τουρκία σε μεγαλύτερο βάθος από αυτό που προσδιορίζεται από τα ανά χείρας ζητήματα, δεδομένου ότι η ΕΕ και η Ευρωζώνη εισέρχονται σε φάση μετασχηματισμού και θα απαιτηθούν αναπροσαρμογές σε πολλά επίπεδα και μέτωπα.
Τούτων δοθέντων οι δυο πλευρές συμφώνησαν ότι διαφωνούν, αλλά έκαναν και ένα βήμα ακόμη, οριοθετώντας τα ζητήματα που τους απασχολούν και τον τρόπο που θα τα αντιμετωπίζουν, που συνεπάγεται ένα νέο πολιτικό status quo.
Όπως δήλωσε ο Ταγίπ Ερντογάν στη συνάντηση συζητήθηκαν τα αναγκαία βήματα για την καλυτέρευση των σχέσεων μεταξύ της Ε.Ε. και της Τουρκίας. Όπερ σημαίνει ότι καταρτίστηκε οδικός χάρτης για την επαναπροσέγγιση.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου έκανε λόγο για βελτίωση σχέσεων, λέγοντας:
«Η σημερινή συνάντηση μας έδειξε ότι, παρόλο που η σχέση μας πέρασε από δύσκολες στιγμές, στους τομείς όπου συνεργαζόμαστε, συνεργαζόμαστε καλά»
θέση που επισφράγισε ο Ταγίπ Ερντογάν αναφέροντας:
«Σήμερα έγινε ένα βήμα για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης με την Ε.Ε.»
και πρόσθεσε πως ελπίζει ότι η Τουρκία να αφήσει πίσω της «τη δύσκολη σχέση της με την Ενωση»
Βασικό μήνυμα από τη χθεσινή συνάντηση, για την οποία Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ανησυχούσαν ότι θα μπορούσε να καταλήξει σε διάρρηξη των ευρωτουρκικών σχέσεων, ήταν ότι κάτι τέτοιο απεφεύχθη και οι δύο πλευρές συμφώνησαν να διατηρήσουν τις βασικές συνιστώσες και ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας τους, χωρίς όμως να υπάρχει κάποια συγκεκριμένη συμφωνία ή συμβιβασμός στα πολλά εκκρεμή ζητήματα.
Ωστόσο όπως επισήμανε ο Ταγίπ Ερτντογάν το πρώτο βήμα έγινε, ενώ εκφράζοντας την ελπίδα η Τουρκία να αφήσει πίσω τη δύσκολη σχέση της με την ΕΕ, διαμόρφωσε το έδαφος για τα επόμενα βήματα, τα οποία ενέταξε στο πλαίσιο μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης.
καταλυτική ήταν η παρέμβαση του Ζαν Κλωντ Γιούνκερ για τους δύο Έλληνες στρατιωτικούς καθώς όχι μόνο έθεσε το ζήτημα αλλά προσδιόρισε και τον χρονικό ορίζοντα επιστροφής τους, στο πλαίσιο μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης:
«Είσαι ηγέτης, δεν κινδυνεύεις από δύο στρατιωτικούς που χάθηκαν στα χιόνια. Πρέπει να κάνουν Πάσχα στα σπίτια τους»,
επισημαίνοντας ότι η ημερομηνία αυτή είναι η 8η Απριλίου. Ο κ. Ερντογάν τού απάντησε, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, πως το θέμα είναι στα χέρια των Τούρκων δικαστών, οι οποίοι
«θα το εκτιμήσουν στη σωστή του διάσταση»
όπως είπε χαρακτηριστικά. Η τοποθέτηση αυτή του Ταγίπ Ερντογάν απηχεί τη θέση που έχει κατ επανάληψη διατυπώσει ο αναπληρωτής υπουργός Άμυνας, Φώτης Κουβέλης και αποτελεί σαφές μήνυμα υποβιβασμού του θέματος.
Υπ αυτό το πρίσμα η μη=απαγγελία κατηγορητηρίου φαίνεται ότι βοηθά την ταχεία απεμπλοκή της κατάστασης, καθώς εφόσον το θέμα εκτιμηθεί στη σωστή του διάσταση, τότε οι δύο Έλληνες θα αφεθούν ελεύθεροι χωρίς την απαγγελία κατηγοριών.
Στις δηλώσεις του ο κ. Γιούνκερ εξέφρασε την εμπιστοσύνη του στις τουρκικές αρχές «ότι θα επιλύσουν το ζήτημα των δύο στρατιωτικών πριν από το ορθόδοξο Πάσχα».
Ο Ντόναλντ Τουσκ εξέφρασε την ανησυχία της Ε.Ε. για τις τουρκικές ενέργειες στην ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο, όπως επίσης και για την κράτηση από την Αγκυρα πολιτών της Ε.Ε., αλλά και για το Αφρίν της Συρίας. Κατέστησε, επίσης, σαφές ότι η Ε.Ε. στέκεται αλληλέγγυα στην Κυπριακή Δημοκρατία σε σχέση με το δικαίωμά της να εκμεταλλεύεται τους φυσικούς της πόρους και φυσικά μέσα στη δική της ΑΟΖ.
«Είναι σημαντικό για τον κοινό στόχο μας, την επανένωση της Κύπρου, που θα ωφελήσει και τους δύο πληθυσμούς στο νησί, την Τουρκία, την Ευρωπαϊκή Ενωση και τις ευρωτουρκικές σχέσεις», τόνισε χαρακτηριστικά κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου. Αυτό που έγινε ξεκάθαρο είναι ότι υπάρχουν τρία θέματα στα οποία μπορούν να συνεργαστούν καλύτερα Τουρκία και Ευρώπη. «Σημαντικό είναι να συγκεντρωθούμε σε αυτά που μας ενώνουν, όπως την ενέργεια, την αντιτρομοκρατία και τη μετανάστευση»,
ανέφερε ο κ. Γιούνκερ.
Ωστόσο, επ αυτού του θέματος ο Ταγίπ Ερντογάν επέμεινε στην πάγια θέση της Τουρκίας για συνδιαχείριση των κοιτασμάτων από τις δύο κοινότητες, κάτι που ωστόσο θα σήμαινε την de facto αναγνώριση του ψευδοκράτους και το οποίο δεν γίνεται δεκτό τόσο από την Κύπρο όσο και από την Ελλάδα και την ΕΕ.
Ο Τούρκος πρόεδρος στάθηκε στο μεταναστευτικό επισημαίνοντας ότι η Αγκυρα έχει εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της. Πρόσθεσε ότι από τα πρώτα 3 δισ. ευρώ που η Ε.Ε. είχε δεσμευθεί να δώσει για ανθρωπιστική βοήθεια προς τους πρόσφυγες οι οποίοι βρίσκονται σε τουρκικό έδαφος, έχει λάβει μόλις 1,8 δισ. ευρώ και εξέφρασε την ελπίδα του ότι το επόμενο πακέτο θα εκταμιευθεί άμεσα.
Ο κ. Ερντογάν έθεσε το θέμα της απελευθέρωσης των θεωρήσεων για τους Τούρκους πολίτες και είπε ότι η Ενωση θα πρέπει να λάβει μέτρα για την απελευθέρωση της βίζας «το συντομότερο δυνατόν». Οπως είπε χαρακτηριστικά, αυτό είναι ένα θέμα που παραμένει εκκρεμές και δεν πρέπει να διαταράξει την εμπιστοσύνη που έχουν οι Τούρκοι πολίτες προς την Ε.Ε. «Το να αποκλείει η Ε.Ε. την Τουρκία από τη διεύρυνσή της είναι τεράστιο λάθος», είπε χαρακτηριστικά ο Τούρκος πρόεδρος.
