Μπροστά στον κίνδυνο να χρειαστεί η Ελλάδα επιπρόσθετα κεφάλαια για να στηρίξει τις τράπεζες, μέσω της εθνικής bad bank που προωθεί η Κομισιόν, βρίσκεται η κυβέρνηση, ενώ πιέζεται προς την κατεύθυνση της υιοθέτησης της προληπτικής πιστωτικής γραμμής, τόσο από τους τραπεζίτες και την Τράπεζα της Ελλάδος όσο και εσωκομματικά καθώς η παρέμβαση του Δημοσίου στα κόκκινα δάνεια αποτελεί πάγια επιδίωξη του κυβερνητικού συνασπισμού.
Η Κομισιόν, σε συνεργασία με την ΕΚΤ προωθούν πλέον τη θεσμοθέτηση της “εθνικής bad bank”, πρόταση που τυγχάνει ευρείας αποδοχής, η οποία ωστόσο έχει αρκετά θολά σημεία, γεγονός που επιτρέπει σε power groups και στο διευθυντήριο να την διαμορφώνουν κατά περίπτωση και στα μέτρα που επιθυμούν, ανάλογα με τη χώρα.
Τα κόκκινα δάνεια, αν και έχουν μειωθεί, παραμένουν στο εξαιρετικά υψηλό ποσό των 4,4 τρισ. ευρώ, με την Ελλάδα, την Κύπρο, την Πορτογαλία και την Ιταλία να φέρουν μεγάλο μέρος του βάρους αυτού.
Στόχος της Κομισιόν είναι να δρομολογηθεί ένα ενιαίο πλαίσιο σε όλη την Ε.Ε που θα επιτρέψει την περαιτέρω μείωση των κόκκινων δανείων καθώς αυτός είναι και ο ισχυρότερος όρος για να προχωρήσει η ολοκλήρωση της τραπεζικής ενοποίησης με την δημιουργία του Ενιαίου Ταμείου Εγγύησης Καταθέσεων.
Η νομική διάρθρωση της οδηγίας όμως ενισχύει τις εξουσίες του ESM, εγκαθιστώντας παράλληλο μηχανισμό με αυτό της SSM, ιδιαίτερα για χώρες με αδύναμα δημοσιονομικά, καθώς σε περίπτωση που έχουν ρευστότητα και επιθυμούν να χρηματοδοτήσουν εκ των έσω την Bad bank πάλι θα απαιτείται έγκριση του ESM, ο οποίος προσφέροντας φθηνότερο χρήμα θα εξαναγκάσει την εκάστοτε χώρα να το αποδεχτεί με αντάλλαγμα τα κλειδιά του τραπεζικού συστήματος.
Βασικό στοιχείο του πλαισίου, σύμφωνα με τα όσα παρουσίασε, στα ΜΜΕ ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν κ. Ντομπρόφσκις, είναι η δυνατότητα κάθε χώρας να δημιουργήσει μία ανεξάρτητη αρχή διαχείρισης κόκκινων δανείων “Bad Bank”.
Απαραίτητο στοιχείο αυτού του προτύπου είναι η διαφάνεια και ο ενιαίος τρόπος πληροφόρησης για τα δάνεια που θα μπαίνουν στη δευτερογενή αγορά. Σύμφωνα με την Κομισιόν η ενιαία ενημέρωση για τα κόκκινα δάνεια είναι προσδιοριστικός όρος για να μπορέσει να αναπτυχθεί η δευτερογενής αγορά των NPLs και των NPEs, που θα οδηγήσει σε ταχεία μείωση του όγκου τους τα επόμενα χρόνια.
Η πρόταση της Κομισιόν με την μορφή κοινοτικής οδηγίας θα πρέπει στη συνέχεια να ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο και να δημιουργήσει έτσι μία αγορά (πρωτογενή και δευτερογενή) με ενιαίους κανόνες για τα κόκκινα δάνεια. Η πρόταση αυτή είναι απολύτως συμβατή και σύμφωνη με τα όσα προβλέπονται ήδη τόσο από την BRRD όσο και από το κανονιστικό πλαίσιο της EBA και της ΕΚΤ.
Προτάσεις για την αποτελεσματικότερη μείωση των NPL’s στην ΕΕ κατέθεσε η Κομισιόν, πιστοποιώντας παράλληλα ότι το πρόβλημα είναι οξύτερο στην Ελλάδα, την Κύπρο και την Πορτογαλία.
«H Ελλάδα εμφανίζει μακράν το υψηλότερο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων, 46,7% κατά το τρίτο τρίμηνο του 2017»
υπογράμμισε ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Βάλντις Ντομπρόφσκις, σύμφωνα με ΑΠΕ-ΜΠΕ. Όσον αφορά στους παράγοντες, που οδήγησαν σε αυτό εξήγησε:
«Η Ελλάδα πέρασε την πιο βαθιά και μακρά κρίση από όλα τα άλλα κράτη-μέλη…Οι προτάσεις που καταθέσαμε σήμερα αφορούν και την Ελλάδα, κυρίως σε ό,τι αφορά την εξωδικαστική αναγκαστική εκτέλεση εξασφαλίσεων δανείων και τις λεγόμενες προτάσεις δεύτερης ευκαιρίας για την αναδιάρθρωση επιχειρηματικών δανείων».
Ωστόσο, η ντιρεκτίβα για τη διαχείριση των κόκκινων δανείων περιλαμβάνει ρήτρα προληπτικής δέσμευσης κεφαλαίων για ενδεχόμενη στήριξη των τραπεζών στη διαχείριση των NPL’s, συνθήκη που μπορεί να επιβαρύνει το σχέδιο εξόδου της Ελλάδας από το Μνημόνιο, οδηγώντας de facto σε προαιρετικό-υβριδικό Μνημόνιο.
Σε αυτό το σημείο όμως, υπάρχουν και άλλες λεπτομέρειες οι οποίες αν ιδωθούν υπό το κατάλληλο πρίσμα οδηγούν στη σύνθεση ευρύτερης και πιο κατατοπιστικής εικόνας του μπρα-ντε-φερ κυβέρνησης-τραπεζιτών και της ΤτΕ για την προληπτική γραμμή.
Όπως έχει εγκαίρως επισημάνει το Crisis Monitor: Νευρικοί τραπεζίτες, ψάχνουν 31 δισ. και υποσκάπτουν την πολιτική σταθερότητα
Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα του οικονομικού Τύπου οι τράπεζες έχουν προϋπολογίσει στα business plans τους πωλήσεις κόκκινων δανείων ύψους 13 δισ. και βελτίωση της εικόνας οφειλών που έχουν ενταχθεί στο «Νόμο Κατσέλη» 18 δισ. Το άθροισμα είναι 31 δισ., ωστόσο στα business plans δεν περιλαμβάνεται αυτό αλλά μια πιο μετριοπαθής προσέγγιση της τάξης των 15-17 δισ. συνολικά, η οποία όμως και πάλι αποδεικνύεται εκτός πραγματικότητας.
Χωρίς αυτά τα κεφάλαια όλες οι άλλες κινήσεις επαρκούν για τη διατήρηση των δεικτών κεφαλαιακής επάρκειας, δεν καλύπτουν όμως τους στόχους για το Liquidity Coverage Ratio και για την άμεση ρευστότητα, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να απαιτηθούν αυξήσεις κεφαλαίου μετά την ολοκλήρωση των stress tests.
Η προοπτική όμως αυτή, είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, κυρίως για τους ιδιώτες μετόχους οι οποίοι έχουν εισφέρει αρκετά, έχουν υποστεί dillsusion και δεν φαίνονται διατεθειμένοι να αναλάβουν πρόσθετο ρίσκο σε αυτή τη φάση. Πρόβλημα όμως δημιουργείται και για τις διοικήσεις των τραπεζών και το ΤΧΣ που σήμερα είναι ο βασικός μέτοχος των τραπεζών και με σημαντικές επενδύσεις. Εδώ το πρόβλημα δεν θα φανεί άμεσα, αλλά μετά την έξοδο της Ελλάδας από το πρόγραμμα και εφόσον απαιτηθούν πρόσθετα κεφάλαια. Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας ελέγχεται μεν από το ΥΠΟΙΚ, ωστόσο καταλυτική παρέμβαση διαθέτει επ αυτού και ο ESM, καθώς εισφέρει τα κεφάλαια.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής, τα «κόκκινα» δάνεια στην Ελλάδα μειώθηκαν τον τελευταίο χρόνο από 47,4% το τρίτο τρίμηνο του 2016 σε 46,7% το τρίτο τρίμηνο του 2017. Η μεγαλύτερη πτώση των μη εξυπηρετούμενων δανείων κατεγράφη στην Ιταλία (24,9%) και στη Σλοβενία (24,8%).
Οι προτάσεις της Κομισιόν
Η δέσμη μέτρων, που παρουσίασε η Επιτροπή, ορίζει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση με μείγμα συμπληρωματικών δράσεων πολιτικής σε τέσσερις βασικούς τομείς:
- διασφάλιση της δέσμευσης κεφαλαίων από τις τράπεζες για την κάλυψη των κινδύνων που συνδέονται με δάνεια που θα εκδοθούν στο μέλλον και ενδέχεται να μην εξυπηρετηθούν
- ενθάρρυνση της ανάπτυξης δευτερογενών αγορών στις οποίες οι τράπεζες μπορούν να πωλούν τα NPL τους σε διαχειριστές πιστώσεων και επενδυτές
- διευκόλυνση της είσπραξης οφειλών, συμπληρωματικά προς την πρόταση για την αφερεγγυότητα και την αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων που υποβλήθηκε τον Νοέμβριο του 2016 και
- παροχή βοήθειας για την αναδιάρθρωση των τραπεζών στα κράτη μέλη που το επιθυμούν, μέσω της παροχής μη δεσμευτικών κατευθυντήριων γραμμών —ενός σχεδίου στρατηγικής— για την ίδρυση εταιρειών διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων (AMCs) ή για τη θέσπιση άλλων μέτρων για τη διαχείριση των NPL.
Όσον αφορά στον πρώτο τομέα, η τροποποίηση του κανονισμού για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις θεσπίζει κοινά ελάχιστα επίπεδα κάλυψης για πρόσφατα χορηγηθέντα δάνεια που καθίστανται μη εξυπηρετούμενα. Σε περίπτωση που μια τράπεζα δεν πληροί το εφαρμοστέο ελάχιστο επίπεδο, θα εφαρμόζονται αφαιρέσεις από τα ίδια κεφάλαιά της. Το μέτρο αντιμετωπίζει τον κίνδυνο ανεπάρκειας κεφαλαίων για την κάλυψη ζημιών από μελλοντικά NPL και αποτρέπει τη συσσώρευσή τους.
Για την περαιτέρω ανάπτυξη δευτερογενών αγορών για τα NPL, η προτεινόμενη οδηγία ορίζει τις δραστηριότητες των διαχειριστών πιστώσεων, καθορίζει κοινούς κανόνες για την αδειοδότηση και την εποπτεία και επιβάλλει κανόνες δεοντολογίας σε ολόκληρη την κοινότητα. Αυτό σημαίνει ότι οι φορείς που συμμορφώνονται με τους εν λόγω κανόνες μπορούν να δραστηριοποιούνται σε όλες τις χώρες της κοινότητας χωρίς να υπόκεινται σε χωριστές εθνικές απαιτήσεις αδειοδότησης. Στο πλαίσιο αυτό οι αγοραστές τραπεζικών δανείων υποχρεούνται να ενημερώνουν τις αρχές κατά την αγορά ενός δανείου. Οι αγοραστές καταναλωτικών δανείων από τρίτες χώρες οφείλουν να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες εγκεκριμένων διαχειριστών πιστώσεων από την Ένωση.
Στο μέτωπο της ταχύτερης εξωδικαστικής αναγκαστικής εκτέλεσης εξασφαλίσεων δανείων, προτείνεται τράπεζες και οι δανειολήπτες να μπορούν να συμφωνούν εκ των προτέρων έναν ταχύτερο μηχανισμό για την ανάκτηση της αξίας δανείων που καλύπτονται από εξασφαλίσεις. Σε περίπτωση αδυναμίας πληρωμής του δανειολήπτη, η τράπεζα ή άλλος ενέγγυος πιστωτής μπορεί να ανακτήσει την εξασφάλιση που καλύπτει το δάνειο με συνοπτικές διαδικασίες, χωρίς να προσφύγει στη Δικαιοσύνη.
Το τεχνικό σχέδιο στρατηγικής για τον τρόπο ίδρυσης μιας εθνικής εταιρίας διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων (ΕΔΠΣ), είναι μη δεσμευτικό και παρέχει καθοδήγηση στα κράτη μέλη σχετικά με τη διαδικασία ίδρυσης εθνικών ΕΔΠΣ, εφόσον το κρίνουν χρήσιμο. Αν και οι εταιρίες διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων θεωρούνται έκτακτη λύση, το σχέδιο διευκρινίζει τον επιτρεπόμενο σχεδιασμό ΕΔΠΣ που λαμβάνουν δημόσια ενίσχυση. Καθορίζει επίσης εναλλακτικά μέτρα για τα απομειωμένα περιουσιακά στοιχεία.
