Τα ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα διαφθοράς στις χώρες των Βαλκανίων επισημαίνουν οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, υπεύθυνοι για τη διεύρυνση, ενώ ο οργανισμός Transparency International που παρακολουθεί συστηματικά και σε βάθος την κατάσταση επισημαίνει ότι η στασιμότητα είναι επίσης ένδειξης αδυναμίας εφαρμογής των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων, είτε λόγω μεγάλης αντίστασης, είτε λόγω έλλειψης πολιτικής βούλησης.
Σε κάθε περίπτωση η ισχυρή επιρροή βαρόνων των media και επιχειρηματιών σε πολιτικά πρόσωπα, ακόμα και οι υψηλές διασυνδέσεις του οργανωμένου εγκλήματος αποτελούν, σύμφωνα με την Transparency International το μείζον πρόβλημα στην αντιμετώπιση της διαφθοράς στα Βαλκάνια.
Η έκθεση δημοσιεύθηκε τη στιγμή που η Ευρωπαϊκή Ένωση σε συνεργασία με το NATO επιδιώκουν να αναζωογονήσουν τις ευρωατλαντικές προοπτικές των χωρών στα Δυτικά Βαλκάνια, με στόχο να σταθεροποιήσουν την περιοχή και να ανακόψουν τις επεκτατικές βλέψεις του Βλάντιμιρ Πούτιν. Ωστόσο, η διαμάχη στους κόλπους της ΕΕ για το χρονοδιάγραμμα ένταξης και τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις είναι αρκετά έντονη.
Όπως δήλωσε ο Cornelia Abel, Διευθυντής Έργου της Transparency International και πρώην Περιφερειακός Σύμβουλος για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη:
“Η σύνδεση αυτή θέτει σε κίνδυνο ή σε ορισμένες περιπτώσεις αναστέλλει σε μεγάλο βαθμό το κράτος δικαίου και την κατανομή της εξουσίας”,
Ο δείκτης αντίληψης της διαφθοράς του 2017, που δημοσιεύθηκε την προηγούμενη Τετάρτη, κατατάσσει 180 χώρες και εδάφη με βάση τα αντιληπτά επίπεδα διαφθοράς του δημόσιου τομέα σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες και τους επιχειρηματίες.
Κατατάσσει χώρες από 0 [αντιληπτή ως εξαιρετικά διεφθαρμένη] σε 100 [θεωρείται ως λιγότερο διεφθαρμένη] τα αποτελέσματα του τρέχοντος έτους διαπίστωσαν ότι περισσότερο από τα δύο τρίτα των χωρών βαθμολογούνται κάτω από 50, με μέσο όρο 43.
Ο δείκτης δείχνει ότι οι περισσότερες βαθμολογίες των Βαλκανικών χωρών μειώθηκαν σε σχέση με το προηγούμενο έτος, αλλά, σύμφωνα με τον Abel, αυτό συμβαίνει στο επίπεδο του “στατιστικού σφάλματος”.
“Από το 2016 έως το 2017, καμία από τις χώρες της περιοχής ή οπουδήποτε στον κόσμο δεν είχε σημαντική βελτίωση ή μείωση [στην αξιολόγηση]”
δήλωσε ο Abel.
Σύμφωνα με την έρευνα, τα αποτελέσματα για μεγαλύτερη περίοδο, από το 2012 έως το 2017, δείχνουν ότι οι βαλκανικές βρίσκονται σε στασιμότητα, όσον αφορά τη διαφθορά.
Εκτός από την διαπλοκή πολιτικών και επιχειρηματιών ακόμα και μαφιόζων, στα Βαλκάνια, ιδιαίτερα σοβαρό πρόβλημα είναι η κατάργηση ανεξάρτητων θεσμών, η εξαρτώμενη από την πολιτική εξουσία Δικαιοσύνη και η αδυναμία των αρχών στην επιβολή του νόμου.
Ο Άμπελ χαρακτήρισε τη Σερβία ως παράδειγμα ενός «δέσμιου πολιτικού συστήματος», επικαλούμενος την υπερβολική επιρροή του προέδρου του, Αλεξάνταρ Βούτσιτς.
“Η Σερβία … γίνεται πρωταρχικό παράδειγμα ενός “ανδρός αρχή” που επηρεάζει όλους τους άλλους”, ανέφερε. Η Σερβία έπεσε κατά πέντε θέσεις στον Δείκτη Αντίληψης της Διαφθοράς, από 72 το 2016 σε 77 το 2017.
Αναφέρθηκε σε συγκεκριμένες αποτυχίες, όπως οι προσπάθειες περιορισμού της ελεύθερης πρόσβασης σε πληροφορίες δημόσιας σημασίας και ο διορισμός διευθυντή της Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Διαφθοράς της χώρας που έχει δεσμούς με το κυβερνών Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα.
Στην Αλβανία, η οποία έπεσε από την 83η στην 91η θέση, σημειώθηκε πρόοδος στην αντιμετώπιση της μικροδιαφθοράς στον δημόσιο τομέα, αλλά επισημαίνεται ότι πρέπει να γίνουν ακόμα πολλά για μεγαλύτερα ζητήματα όπως η διαφθορά στη δικαστική εξουσία, σύμφωνα με την έκθεση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τους τελευταίους μήνες του 2017 και στις αρχές του 2018 η κυβέρνηση Ράμα έχει ενισχύσει τη συνεργασία με τις ελληνικές και ευρωπαϊκές διωκτικές αρχές, βοηθώντας στην εξάρθρωση κυκλωμάτων διακινητών ναρκωτικών και εμπόρων ανθρώπων, ωστόσο απέφυγε να άρει την ασυλία πρώην υπουργού και νυν βουλευτή του κυβερνώντος κόμματος που καταζητείται από τις ιταλικές αρχές για υπόθεση ναρκωτικών.
Η Βοσνία Ερζεγοβίνη, η οποία καταλαμβάνει την ίδια θέση με την Αλβανία και στα δύο χρόνια, αποτελεί περίπτωση «σαφούς στασιμότητας», χωρίς ουσιαστικές μεταβολές αλλαγή τα τελευταία 10 χρόνια.
«Είναι μία από αυτές τις χώρες που κάνουν ένα βήμα μπροστά και δύο βήματα πίσω»,
είπε ο Abel.
Από όλες τις χώρες των Βαλκανίων, η πΓΔΜ είχε την πιο απότομη πτώση – από την 90η θέση το 2016 σε 107 το 2017 – αλλά ο Abel αποδόθηκε αυτό το φθινόπωρο σε σοκ αποκαλύψεις διαφθοράς στον πρώην πρωθυπουργό Νίκολα Γκρουέφσκι.
“Ευτυχώς, ο Γκρουέφσκι δεν εξελέγη ξανά και υπάρχουν σοβαρές ελπίδες για τη νέα κυβέρνηση”, ο επικεφαλής της Transparency International.
Οι μόνες χώρες που έχουν σημειώσει πρόοδο σε σχέση με το προηγούμενο έτος είναι η Βουλγαρία, η οποία ανέβηκε από την 75η στην 71η θέση και το Κοσσυφοπέδιο, το οποίο ανέβηκε από την 95η θέση στην 85η θέση. Ωστόσο, ο Abel υπογραμμίζει ότι η βελτίωση σε ένα ενός έτους δεν είναι στατιστικά σημαντική.
«Μιλώντας για βελτίωση, δεν ανταποκρίνεται στο υψηλό επίπεδο διαφθοράς που παρατηρήθηκε σε όλες τις διάφορες έρευνες που έκαναν πρόσφατα οι εταίροι μας στο Κοσσυφοπέδιο»,
ανέφερε.
Όσον αφορά τη Βουλγαρία, δεν υπάρχει “αποτελεσματική δομή κατά της διαφθοράς”, καθώς ο πολυαναμενόμενος νόμος κατά της διαφθοράς δεν έφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα, πρόσθεσε ο Αμπέλ.
Στην Κροατία, η οποία κράτησε σχεδόν το ίδιο διάστημα – υποχώρησε από την 55η θέση στην 57η θέση – τα προβλήματα έχουν επιδεινωθεί, ιδιαίτερα στην πολιτική πολυφωνία.
Σύμφωνα με τον Abel, αυτό συνοδεύτηκε από την αποδυνάμωση των ανεξάρτητων θεσμών και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, ενώ και ο δείκτης τιμών καταναλωτή της Κροατίας επιδεινώθηκε από τότε που εισήλθε στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2013.
Το Μαυροβούνιο παραμένει η μόνη χώρα που έμεινε αμετακίνητη στον δείκτη και τον πίνακα κατάταξης καθώς η εικαζόμενη προσπάθεια πραξικοπήματος “ανέκοψε κατά κάποιο τρόπο τις προσπάθειες κατά της διαφθοράς”.
Η Ρουμανία, η οποία έπεσε από την 57η στην 59η θέση στην κατάταξη, ξεχωρίζει για τις μαζικές διαμαρτυρίες κατά της διαφθοράς του περασμένου έτους.
“Ο τελικός στόχος είναι να έχουν οι πολίτες ενδιαφέρον να παρακολουθούν τη δική τους κυβέρνηση και τα θεσμικά τους όργανα”, δήλωσε ο Abel.
Ωστόσο, προειδοποίησε ότι δεν αρκεί μόνο ένα θεσμικό όργανο να κάνει τη δουλειά του, αλλά το “ολόκληρο σύστημα”.
Ένα άλλο πράγμα που σημειώνει η Transparency International είναι η σχέση μεταξύ διαφθοράς, ελευθερίας του Τύπου και της κοινωνίας των πολιτών.
Ο Abel ανέφερε τα στοιχεία της επιτροπής για την προστασία των δημοσιογράφων, λέγοντας ότι 368 δημοσιογράφοι πέθαναν ενώ παρακολουθούσαν ιστορίες το 2012 και το 96% αυτών των θανάτων ήταν σε χώρες των οποίων οι ΔΤΚ είναι μικρότεροι από 45.
Αυτή είναι ότι η διαφάνεια έχει επισημάνει “περισσότερες επιθέσεις κατά δημοσιογράφων καθώς και αυξανόμενη πίεση στην κοινωνία των πολιτών” καταγράφονται σε πολλές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. “Αυτό … προσθέτει σε ένα περιβάλλον στο οποίο διεφθαρμένοι αξιωματούχοι, σκιώδεις επιχειρηματίες και άτομα από το οργανωμένο έγκλημα μπορούν να ενεργούν ατιμώρητα, η εποπτεία λείπει », κατέληξε.
