Δυναμική συγκέντρωσης του πολιτικού συστήματος, ενίσχυσης των συσπειρώσεων και οριοθέτησης των χώρων δημιουργείται από την παράλληλη ανάδειξη εθνικών και πολιτικο-κοινωνικών θεμάτων στην κορυφή της ατζέντας, καθώς ενεργοποιούνται τα αντανακλαστικά του πολιτικού προσωπικού και της κοινωνίας συμβάλλοντας στην σαφέστερη χαρτογράφηση του τοπίο, ακόμα και υπό συνθήκες stress.
Η χρονική αλληλουχία ανάδειξης των θεμάτων οδηγεί σε πολυμέτωπη πολιτική σύγκρουση, ενώ η αδυναμία της αντιπολίτευσης να παρέμβει καθοριστικά στη διαμόρφωση της ατζέντας δημιούργησε αρχικά την αίσθηση ευμετάβλητου και εκρηκτικού σκηνικού. Σε μια πιο προσεκτική ανάλυση των παραγόντων που αλληλεπιδρούν κάθετα στις σχέσεις κομμάτων κοινωνίας και οριζόντια μεταξύ των πολιτικών σχηματισμών, αποκαλύπτεται μια υποβόσκουσα δυναμική πόλωσης και “αεροστεγούς” ασφάλισης των κομμάτων.
Καθώς τα οικονομικά ζητήματα αποτελούν πλέον προνομιακό μέτωπο για την κυβέρνηση, τα εθνικά θέματα, με μείζον το Σκοπιανό και εν συνεχεία τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το ρόλο της χώρας στα Βαλκάνια, αναδεικνύονται σε ευκαιρίες για την επισφράγιση της πολιτικής κυριαρχίας των πολιτικών αρχηγών και την επιτάχυνση των ζυμώσεων που έχουν από καιρό ξεκινήσει και την ανάγλυφη χάραξη κόκκινων γραμμών, οι οποίες περιορίζουν τα περιθώρια συνεννόησης αλλά και αποκλίσεων από τις κομματικές γραμμές.
Την ώρα όμως που στην Αθήνα το πολιτικό προσωπικό σκάβει ορύγματα και αναλαμβάνει θέσεις εσωτερικής μάχης, τα εθνικά θέματα απαιτούν προσεκτικούς και νηφάλιους χειρισμούς, χωρίς εξάρσεις με επαγρύπνηση για τυχόν προβοκάτσιες. Το θέμα αυτό ανέβασε αρχικά με δηλώσεις του για τον κίνδυνο θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο, ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα, Τζέφρι Πάιατ, ενώ το νήμα έπιασε με άρθρο του ο διευθυντής της “Καθημερινής” Αλέξης Παπαχελάς, κατηγορώντας την κυβέρνηση για δυνητικά επικίνδυνους χειρισμούς, λόγω της πόλωσης, καθώς δυσχεραίνεται η επικοινωνία, καθιστώντας αδύνατη τη συνεννόηση και εν τέλει “καίγοντας γέφυρες”.
Από την άλλη πλευρά, όμως, η πόλωση και η συσπείρωση δρουν ανασταλτικά στην εκδήλωση θέσεων που αποκλίνουν από την επίσημη γραμμή των κομμάτων, ενώ παράλληλα εντατικοποιείται διαδικασία συγκέντρωσης στον χώρο της Κεντροαριστεράς, συμβάλλοντας στην πιο ρεαλιστική αποτύπωση των κοινωνικών τάσεων και προοπτικών, τον περιορισμό των αναποφάσιστων και εν τέλει στον πιο αποτελεσματικό έλεγχο που πολιτικού προσωπικού, ενώ παράλληλα σμιλεύεται και η δυναμική των κοινωνικών τάσεων.
Η στρατηγική υψηλών εντάσεων στο εσωτερικό, ναρκοθετεί την προοπτική πολιτικής συνεννόησης, όπως επισημαίνει και ο διευθυντής της “Καθημερινής”, από την άλλη πλευρά όμως, ενισχύει το διαπραγματευτικό μέτωπο και διευκολύνει τη διαχείριση των εξωτερικών πιέσεων.
Σε επίπεδο εθνικών θεμάτων η δυναμική του Σκοπιανού προστατεύεται από την αλλαγή της ατζέντας, μετά από μια βραχυχρόνια αλλά ιδιαίτερα έντονη περίοδο πολιτικο-κοινωνικής επώασης, καθώς εκτρέπονται οι προβολείς των media διευκολύνοντας τις παρασκηνιακές επαφές και τον καλύτερο προσδιορισμό των αναλαμβανόμεων δράσεων. Συνεπώς, η ανάδειξη της υπόθεσης Novartis ως μείζον πολιτικό και κοινωνικό θέμα σε συμβάλλει στην απομόνωση των εθνικών θεμάτων.
Σε πολιτικό επίπεδο αν και καίει γέφυρες και πολώνει, βοηθάει τόσο τον Αλέξη Τσίπρα όσο και τον Κυριάκο Μητσοτάκη να ισχυροποιήσουν την εσωκομματική τους κυριαρχία επιδεικνύοντας πυγμή και επιβάλλοντας de facto συσπείρωση εφ ενός ζυγού. Με τη Νέα Δημοκρατία βαλλόμενη επί του ηθικού πλεονεκτήματος που προσπαθούσε να εδραιώσει, αποδυναμώνεται η προσπάθεια ανοίγματος προς το κέντρο. Ταυτόχρονα όμως, ο Κυριάκος Μητσοτάκης υποχρεώνεται να καλύψει τους εμπλεκόμενους, διαγράφοντας τον κεντρώο, Καραμανλικό, Ευάγγελο Αντώναρο.
Η κίνηση αυτή, σε πολιτικό επίπεδο, σηματοδοτεί μια ακόμη δεξιά στροφή της Νέας Δημοκρατίας και προσωπικά του προέδρου της, ο οποίος τώρα αν καλείται, μεν, να “βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά”, διατηρώντας την κομματική συνοχή. Μετά τη διαγραφή Αντώναρου, ενδυναμώνεται το ηγετικό του προφίλ, εξασφαλίζοντας το απαραίτητο κοινωνικό έρεισμα που θα του επιτρέψει να βάλει σε τάξη τα του οίκου του, επιδεικνύοντας σιδηρά πυγμή.
Παράλληλα, μια τόσο υψηλών τόνων υπόθεση, όπως της Novartis, αναγκάζει την κοινωνία εκφραστεί υπό τη σκιά κομματικής πειθαρχίας όχι μόνο στο συγκεκριμένο ζήτημα αλλά και στα εθνικά, ενώ έχουν de facto περιοριστεί οι φωνές παιχτών που θα μπορούσαν να αποδυναμώσουν την κεντρική πολιτική. Αυτό, όσον αφορά τη Νέα Δημοκρατία ερμηνεύεται σε σταδιακή αποκρυστάλλωση της θέσης από τον Κυριάκο Μητσοτάκη χωρίς ουσιαστικές πιέσεις από την δεξιά πτέρυγα, την οποία αν και φαινομενικά καλύπτει, στην πραγματικότητα αποκτά την κηδεμονία της, λόγω της υπόθεσης Novartis.
Συσπείρωση και ενιαία δράση και στην Αριστερά
Η Novartis θα απασχολήσει τη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, στην οποία αναμένεται ότι ο Αλέξης Τσίπρας θα αναγγείλει τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής στη Βουλή για τη διερεύνησή της.
Η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ θα συνεδριάσει στις 11 το πρωί στην Αίθουσα Γερουσίας της Βουλής και τις εργασίες της θα ανοίξει με ομιλία του ο πρωθυπουργός και πρόεδρος της Κ.Ο.
Τη σύσταση της προανακριτικής έχει ήδη εξαγγείλει ο υπουργός Επικρατείας και κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Τζανακόπουλος, που μιλώντας το Σάββατο στον τηλεοπτικό σταθμό «Ε» τόνισε ότι η Προανακριτική Επιτροπή της Βουλής είναι το μοναδικό θεσμικά αρμόδιο όργανο για να αποφανθεί αν έχουν παραγραφεί ή όχι αδικήματα που αφορούν πολιτικά πρόσωπα τα οποία φέρεται να εμπλέκονται στην υπόθεση Novartis και αν υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις για να ασκηθούν ποινικές διώξεις.
Η υπόθεση όμως αναμένεται να αποτελέσει θρυαλλίδα εξελίξεων και στην κεντροαριστερά, όπου η αντίδραση των φορέων ήταν νωχελική και μουδιασμένη, καθώς πέρα από τις φωνές των εμπλεκόμενων οι ηγεσίες κράτησαν πολύ πιο μετριοπαθή θέση από αυτή του Κυριάκου Μητσοτάκη, λαμβάνοντας αποστάσεις και εστιάζοντας την κριτική τους στο σκέλος πολιτικής εκμετάλλευσης της υπόθεσης από την κυβερνητική πλειοψηφία.
Για το σύνολο του πολιτικού συστήματος η ταυτόχρονη εξέλιξη του Σκοπιανού, των ελληνοτουρκικών, της τελευταίας αξιολόγησης και της συμφωνίας για το χρέος, με τη Novartis, τα εξοπλιστικά-Σαουδική Αραβία και το προσφυγικό, οδηγεί σε πολυδιάσπαση δυνάμεων που αναπόφευκτα υποβιβάζει το επίπεδο της πολιτικής αντιπαράθεσης.
Τα media επίσης θα αναγκαστούν να καλύπτουν εκ περιτροπής τα θέματα αναδεικνύοντας πτυχές τους, αλλά επενδύοντας λιγότερο χρόνο και χώρο σε κάθε ένα. Το σκηνικό αυτό αν και τροφοδοτεί διεργασίες στην κοινωνία, εν τούτοις, δρα εκτονωτικά.
Επιπλοκές
Η εσωτερική δυναμική των θεμάτων είναι τέτοια που δύσκολα μπορεί να ελεγχθεί, με αποτέλεσμα η στρατηγική πολυμέτωπων συγκρούσεων να βασίζεται στην αδυναμία του πολιτικού συστήματος και media να επεξεργαστούν με την ίδια ένταση και σχολαστικότητα τα ανά χείρας ζητήματα.
Αυτό όμως δεν αποτελεί παρά μια -εγνωσμένα- αδύναμη δικλείδα ασφαλείας η οποία μπορεί ανά πάσα στιγμή να αποτύχει λόγω της ήδη στρεσογόνου καταστάσεως και της συνεπακόλουθης κόπωσης και καταπόνησης των μηχανισμών διαχείρισης.
Στα εθνικά θέματα και ιδιαίτερα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, όπου καταγράφεται αυξημένη τουρκική προκλητικότητα, η πόλωση του σκηνικού στην Ελλάδα μπορεί να εκληφθεί ως ευκαιρία δημιουργίας τετελεσμένων, σύμφωνα με τη λογική του Αμερικανού πρέσβη, την οποία αναπαράγει και ο Αλέξης Παπαχελάς. Το σενάριο αυτό βασίζεται στην αποδυνάμωση του αμερικανικού παράγοντα ως χαλινάρι και δικλείδα ασφαλείας καθώς και στην ενισχυμένη αβεβαιότητα που τροφοδοτείται από τον εναγκαλισμό της Άγκυρας με τη Μόσχα τη στιγμή που στην περιοχή υπάρχουν αρκετά ανοιχτά μέτωπα.
Ωστόσο, η Τουρκία έχει επιδείξει διάθεση και ισχυρή πολιτική βούληση για επαναπροσέγγιση με την Ευρώπη, προοπτική την οποία θα πάγωνε για αρκετά χρόνια ένα θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο ή προσπάθεια ανατροπής του status quo.
Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία αποτελεί, διαχρονικά, “wild card” των ΗΠΑ και η Ουάσιγκτον δε θα ήθελε σε καμία περίπτωση να χάσει το ρόλο του ρυθμιστή στις σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ, τη στιγμή μάλιστα που λόγω της Τουρκίας χάνει έδαφος και αποδυναμώνεται στη Συρία, έναντι της Ρωσίας.
