Νέο πρόγραμμα 1,6 δισ. που θα ενεργοποιηθεί όμως μετά τον προσδιορισμό των μέτρων για το χρέος και την αναθεώρηση προς τα κάτω του επιπέδου των πρωτογενών πλεονασμάτων ενέκρινε το διοικητικό συμβούλιο του ΔΝΤ, τοποθετώντας κατ αυτό τον τρόπο τον χρονικό ορίζοντα ενεργοποίησης μετά τη λήξη του Μνημονίου του ESM το φθινόπωρο του 2018. Πρόκειται για μια άκρως πολιτική απόφαση με στόχο να διευκολύνει την Ελλάδα και τους Ευρωπαίους σε αυτό που συμφώνησαν και διατηρώντας το ΔΝΤ στο πρόγραμμα με τεχνάσματα.
Το ΔΝΤ επισημαίνει παράλληλα ότι θα αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων θα χρειαστεί είτε συγχρηματοδότηση του Δημοσίου στις Bad Bank ύψους 10 δισ., είτε νέα ανακεφαλαιοποίηση, την οποία θέτει εμμέσως ζητώντας νέα stress tests πριν τη λήξη του προγράμματος του ESM.
Στην πραγματικότητα το ΔΝΤ ενέκρινε αυτό που μέχρι τώρα αποκαλούνταν έκτακτη γραμμή ρευστότητας καθώς το πρόγραμμά του θα ενεργοποιηθεί μετά τη λήξη του προγράμματος με τον ESM και εφόσον προσδιοριστούν επαρκώς τα μέτρα βιωσιμότητας του χρέους, για τα οποία δεν τίθεται χρονικός ορίζοντας όπως έπραττε το ταμείο κατά κόρων τη δεκαετία του 1980.
Το ΔΝΤ εκτιμά ότι για την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της Ελλάδος μέχρι το τέλος του προγράμματος θα χρειαστούν συνολικά 11 δισ. ευρώ.
Η πρώτη αξιολόγηση του προγράμματος θα πραγματοποιηθεί τον Φεβρουάριο του 2018, δίνοντας επαρκή χρόνο στην ελληνική κυβέρνηση να υλοποιήσει πολιτικές και να βγει στις αγορές, που ερμηνεύεται ως παραχώρηση πολιτικής ευελιξίας και απέναντι στην Αθήνα.
Στην Έκθεση Βιωσιμότητας του Δημοσίου Χρέους το ΔΝΤ επιμένει ότι το χρέος της Ελλάδος παραμένει μη βιώσιμο, καθώς το χρέος θα υποχωρήσει στο 150% του ΑΕΠ από 181% που εκλεισε πέρυσι και οι χρηματοδοτικές ανάγκες για την εξυπηρέτησή του στο 17% του ΑΕΠ ως το 2030, ωστόσο στη συνέχεια θα λάβουν εκρηκτικές διαστάσεις.
Για το λόγο αυτό το ΔΝΤ καλεί τους Ευρωπαίους εταίρους να προχωρήσουν σε πρόσθετες διευθετήσεις (επέκταση περίοδου χάριτος των δανείων, αναβολή καταβολής τόκων), κυρίως αν συνυπολογιστεί ότι ο μακροχρόνιος ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας θα υποχωρήσει στο 1%.
Το ΔΝΤ υποστηρίζει ότι στο πρόγραμμα θα πρέπει να παραμείνει ένα αποθεματικό της τάξεως των 10 δισ. ευρώ προκειμένου να χρησιμοποιηθεί από τις τράπεζες για να αντιμετωπίσουν πιό αποτελεσματικά το οξύ πρόβλημα των κόκκινων δανείων. Ζητεί μάλιστα να διενεργηθεί νέος κύκλος τέστ αντοχής στις ελληνικές τράπεζες (stress tests) πριν την ολοκλήρωση του προγράμματος του ESM.
Με τη διατύπωση αυτή το ΔΝΤ επιμένει στη συγχρηματοδότηση της Bad Bank από το Δημόσιο, στα πρότυπα της Ιταλίας, σενάριο που είχε αρχικά απορριφθεί από τις ευρωπαϊκές αρχές αλλά επανέρχεται στο τραπέζι. Η ίδια διατύπωση όμως είναι ανοιχτή σε ερμηνείες καθώς αν δεν υλοποιηθεί η πρόταση του ΔΝΤ τότε εγείρει θέμα νέας ανακεφαλαιοποίησης και σε αυτό το πλαίσιο ζητά νέα stress tests πριν τη λήξη του προγράμματος του ESM.
Μετά τη συζήτηση της Εκτελεστικής Επιτροπής, η γενική διευθύντρια του Ταμείου Κριστίν Λαγκάρντ εξέφρασε την ικανοποίησή της, τονίζοντας ότι το νέο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής της Ελλάδας στηρίζει τις προσπάθειες των ελληνικών αρχών να επιστρέψουν στη χρηματοδότηση από τις αγορές σε βιώσιμη βάση.
Τη θέση του διατηρεί το ΔΝΤ και στο ζήτημα των πρωτογενών πλεονασμάτων επισημαίνοντας ότι πολύ υψηλά πλεονάσματα δεν είναι διατηρήσιμα για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, όπως επίσης δεν είναι ρεαλιστικές οι εκτιμήσεις για υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης μακροπρόθεσμα.
Το πρωτογενές δημοσιονομικό αποτέλεσμα ήταν πλεονασματικό τα τελευταία δύο χρόνια, υποστηριζόμενο από τη συνεχιζόμενη δημοσιονομική εξυγίανση. Ωστοσο, φέτος το σωρευτικό πρωτογενές ισοζύγιο που επιτεύχθηκε μέχρι τον Μάιο του 2017 είναι χαμηλότερο από ό,τι πριν από ένα χρόνο, λόγω των χαμηλότερων φορολογικών εσόδων και των μεταφορών που σχετίζονται με επενδύσεις από την ΕΕ.
«Τα πρόσφατα νομοθετημένα μέτρα για τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης εισοδήματος και για τη μεταρρύθμιση των συνταξιοδοτικών δαπανών έχουν αποφασιστική σημασία για την επανεξισορρόπηση του προϋπολογισμού προς πολιτικές φιλικές προς την ανάπτυξη. Μεσοπρόθεσμα, θα συμβάλουν στην επίτευξη ενός φιλόδοξου πρωτογενούς πλεονάσματος, ύψους 3,5% του ΑΕΠ. Ωστόσο, ο στόχος αυτός θα πρέπει να περιοριστεί σε ένα πιο βιώσιμο επίπεδο του 1,5% του ΑΕΠ το συντομότερο δυνατό, να δημιουργηθεί χώρος για δημοσιονομικούς περιορισμούς για καλύτερη στόχευση της κοινωνικής βοήθειας, τόνωση των δημόσιων επενδύσεων και μείωση των φορολογικών συντελεστών για τη στήριξη της ανάπτυξης. Η προστασία των ευάλωτων ομάδων, διατηρώντας παράλληλα τη δημοσιονομική ευρωστία, είναι καθοριστικής σημασίας για τη διατήρηση της βιωσιμότητας και της δίκαιης προσπάθειας προσαρμογής της Ελλάδας»
αναφέρει η επικεφαλής του Ταμείου.
Παράλληλα, η κ. Λαγκάρντ ζήτησε από τις ελληνικές αρχές να λάβουν τα κατάλληλα πρόσθετα μέτρα ώστε να διασφαλίσουν ότι οι τράπεζες κεφαλαιοποιούνται επαρκώς πριν από το τέλος του προγράμματος.
Η ίδια εκτιμά ότι παρά την πρόοδο που σημειώθηκε στο διαρθρωτικό μέτωπο, η πρωταρχική πρόκληση της Ελλάδας παραμένει η ελευθέρωση των περιορισμών που υποβαθμίζουν το επενδυτικό κλίμα της. Συνεπώς, οι αρχές θα πρέπει να επανεξετάσουν τα σχέδιά τους για την αναστροφή των μεταρρυθμίσεων στις Συλλογικές Διαπραγματεύσεις μετά το τέλος του προγράμματος και να επικεντρωθούν στην αύξηση των προσπαθειών για άνοιγμα αγορών προϊόντων και υπηρεσιών που εξακολουθούν να προστατεύονται, ώστε να διευκολυνθούν οι επενδύσεις και να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας.
Αναφορικά με τις οικονομικές εξελίξεις, το ΔΝΤ αναφέρει ότι το ΑΕΠ ανέκαμψε ελαφρώς το πρώτο τρίμηνο του 2017, λόγω της ανθεκτικής κατανάλωσης και της συσσώρευσης αποθεμάτων. Η αγορά εργασίας ανέκαμψε σταδιακά, αν και οφείλεται κυρίως στην αύξηση της μερικής απασχόλησης. Η φτώχεια και η ανισότητα παραμένουν μεταξύ των υψηλότερων στην Ευρωζώνη.
Το οικονομικό πρόγραμμα
Στο σκέλος της δημοσιονομικής πολιτικής το ΔΝΤ επιμένει στη δέσμη μεταρρυθμίσεων στον τομέα του φόρου εισοδήματος και των συνταξιοδοτικών συστημάτων – που αποσκοπούν στη «μείωση των εξαιρετικά γενναιόδωρων φορολογικών απαλλαγών για τις μεσαίες τάξεις και των συνταξιοδοτικών δαπανών», οι οποίες κρίνει ότι είναι υπερβολικά υψηλές – και θα πρέπει εφαρμοστεί μόλις μειωθεί το κενό παραγωγής. Επιπροσθέτως όπως αναφέρει, τα μέτρα αυτά συμβάλλουν στη στήριξη του φιλόδοξου μεσοπρόθεσμου στόχου του πρωτογενούς πλεονάσματος του 3,5% του ΑΕΠ που συμφωνήθηκε με τους Ευρωπαίους εταίρους για την περίοδο 2019-22.
Μετά το 2022, ο στόχος για πλεόνασμα αναμένεται να μειωθεί – το επίπεδο παραμένει να συμφωνηθεί στο πλαίσιο των συζητήσεων για το χρέος – και ο προκύπτων δημοσιονομικός χώρος να χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση του κοινωνικού ασφαλούς δικτύου της Ελλάδας, για την ενίσχυση των δημόσιων επενδύσεων.
Προβλέψεις
Η στρατηγική του χρηματοπιστωτικού τομέα επικεντρώνεται στενά στη δημιουργία των συνθηκών αντιμετώπισης των υψηλών μη εξυπηρετούμενων δανείων με την ενίσχυση και την εφαρμογή του νομικού πλαισίου για την αναδιάρθρωση του χρέους. Οι αρχές δεσμεύονται να χαλαρώσουν τους περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων (capital controls) γρήγορα αλλά με σύνεση, διασφαλίζοντας παράλληλα τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις
Εκτός από τη διατήρηση των μεταρρυθμίσεων της αγοράς εργασίας κατά τη διάρκεια του προγράμματος, το ΔΝΤ υποστηρίζει τη μεταρρύθμιση του πλαισίου ομαδικών απολύσεων και τα βήματα υλοποίησης των τρεχουσών μεταρρυθμίσεων που προωθούν τον ανταγωνισμό και απελευθερώνουν τη λειτουργία των καταστημάτων τις Κυριακές.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΔΝΤ, μετά την πλήρη εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που προαναφέρθηκαν, η παραγωγή αναμένεται να ανακάμψει έντονα μεσοπρόθεσμα. Προβλέπεται να αυξηθεί κατά 2,1% φέτος και 2,6% το επόμενο έτος. Ωστόσο, μακροπρόθεσμα, η ανάπτυξη αναμένεται να συγκλίνει στο δυνητικό σταθερό ποσοστό του 1%, λόγω των συνεπειών των συνεχιζόμενων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων της δημογραφικής γήρανσης.
