Ένας ακόμη γύρος δημόσιων και παρασκηνιακών διεργασιών για το ζήτημα της ελάφρυνσης του χρέους, της εξόδου της Ελλάδας στις αγορές και της ένταξης στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ έληξε χωρίς κανένα αποτέλεσμα, με όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές να επαναλαμβάνουν με σαφήνεια τις ήδη διακηρυγμένες θέσεις τους, επενδύοντας στον αυτοματισμό των αγορών.
Οι πολιτικοί παράγοντες τόσο Αθήνα Ελλάδα όσο και στις Βρυξέλλες, το Βερολίνο, τη Φρανκφούρτη και την Ουάσιγκτον τηρούν πλέον στάση αναμονής -όχι όμως και σιγήν ιχθύος- αναμένοντας την αλυσιδωτή αντίδραση που θα προκαλέσει η απόφαση του Eurogroup για την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης, ευελπιστώντας ότι οι αγορές θα κάνουν τα ενδιάμεσα βήματα που απαιτούνται ώστε να μη επωμιστούν οι ίδιοι το πολιτικό κόστος της απόφασης.
Οι αγορές και η επενδυτική κοινότητα έχει αρχίσει να ανταποκρίνεται στις νέες συνθήκες όπως αυτές περιγράφονται στην απόφαση του Eurogroup της 15ης Ιουνίου, ενώ εκτιμάται ότι μέχρι τον Σεπτέμβριο θα έχει διατυπωθεί πλήρως η αντίδραση στα νέα δεδομένα. Ήδη όμως έχουν πυροδοτηθεί εξελίξεις:
- Η Fitch αναβάθμισε τη βιωσιμότητα των ελληνικών τραπεζών
- Η Moody’s αναβάθμισε το αξιόχρεο της οικονομίας
- Η Moody’s αναβάθμισε την πιστοληπτική διαβάθμιση των ελληνικών τραπεζών
- Η Moody’s αναβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα του Δήμου Αθηναίων
- H Moody’s αναβάθμισε την αξιολόγηση καλυμμένων με στεγαστικά ομολογιακών δανείων των ελληνικών τραπεζών
- Ο Μυτιληναίος άντλησε με ομολογιακό δάνειο 740 εκατ. με επιτόκιο 3,1%
Ενώ τα ΕΛΠΕ αναμένεται να ανακοινώσουν την έκδοση ομολογιακού δανείου 200 εκατ. ευρώ σύντομα, τάση που θα ακολουθήσουν και άλλες εταιρίες όπως ο ΟΤΕ και η Forthnet θέλοντας να αναδιαρθρώσουν το δανεισμό τους και να αλλάξουν το προφίλ εξυπηρέτησής του.
| Agency | Rating | Outlook | Date |
|---|---|---|---|
| Moody’s | Caa2 | positive | Jun 23 2017 |
| TE | 10 | stable | Apr 16 2016 |
| S&P | B- | stable | Jan 22 2016 |
| Moody’s | Caa3 | stable | Sep 25 2015 |
| Fitch | CCC | n/a | Aug 18 2015 |
Οι εξελίξεις αυτές είναι ήδη αρκετές ενώ αναμένονται δράσεις και από τους άλλους οίκους αξιολόγησης, με την ολοκλήρωση των οποίων η ΕΚΤ θα πάρει τη σκυτάλη περιορίζοντας το haircut που επιβάλει στα ελληνικά ομόλογα που είναι επιλέξιμα μέσω του ELA, ενώ παράλληλα θα είναι να κρίνει αν οι νέες αξιολογήσεις επιτρέπουν τη συμμετοχή στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης έστω και οριακά.
Ο συνδυασμός αυτών των εξελίξεων αναμένεται να οδηγήσει σε νέο ράλι τις τιμές των ελληνικών ομολόγων, με στόχο να περιοριστεί το spread του ελληνικού 10ετούς ομολόγου με το bund κάτω από τις 500 μονάδες βάσης αναμένεται να δημιουργήσουν ένα ιδιαίτερα θετικό κλίμα και μια υπερβάλλουσα δυναμική στις αγορές η οποία θα έχει άμεσα αποτελέσματα:
- Η μείωση του haircut από την ΕΚΤ στα ελληνικά ομόλογα θα απελευθερώσει ρευστότητα
- η οποία στη συνέχεια θα χρησιμοποιηθεί από τις τράπεζες για τον περιορισμό του ELA
- οι κινήσεις αυτές θα βελτιώσουν τους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας και αποδόσεων καθιστώντας
- τις μετοχές των τραπεζών ελκυστικές μεσοπρόθεσμα
- ενώ την ίδια στιγμή η πτώση της απόδοσης του 10ετούς ελληνικού ομολόγου θα έχει αγγίξει το 66% από τα υψηλά,
- τα κεφάλαια θα κάνουν flow over σε μετοχές, πυροδοτώντας άνοδο του χρηματιστηρίου, δυνητικά
- πολύ μεγαλύτερη απ ότι σε άλλες αντίστοιχες περιπτώσεις εισροής φρέσκου χρήματος
- καθώς οι μετοχές είναι συγκεντρωμένες και τα χαρτιά στο ταμπλό απόλυτα ελεγχόμενα
- Το ράλι αυτό θα βελτιώσει την εικόνα επενδυτικών χαρτοφυλακίων και θα επαναφέρει στο ραντάρ την ελληνική αγορά
Οι θέσεις των πολιτικών
Στις θέσεις τους επέμειναν οι εταίροι της Ελλάδας όσον αφορά το ζήτημα της εξειδίκευσης των μέτρων ελάφρυνσης του χρέους, όπως ροέκυψε από το μπαράζ δηλώσεων λόγω του συνεδρίου στρογγυλής τραπέζης του Economist και των συναντήσεων του Κλάδους Ρέγκλινγκ με τον Ευκλείδη Τσακαλώτο και τον Αλέξη Τσίπρα.
Αναγκαία η πλήρης εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα, μεταξύ των οποίων και τα μέτρα για τις συντάξεις, υπογράμμισε η εκπρόσωπος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στους θεσμούς Ντέλια Βελκουλέσκου, στο περιθώριο του συνεδρίου του Economist, ενώ δεν παρέλειψε να αναφερθεί στο χρέος τονίζοντας «ότι χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να συμφωνήσουμε στη βιωσιμότητα του χρέους».
Συγκεκριμένα, αναφερόμενη στο χρέος, εμφανίστηκε βέβαιη ότι ακόμη και με την πλήρη εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, η Ελλάδα δεν μπορεί να διασφαλίσει τη βιωσιμότητα.
«Οι Ευρωπαίοι εταίροι έχουν δεσμευτεί να προβούν στις αναγκαίες παρεμβάσεις μόλις το πρόγραμμα ολοκληρωθεί επιτυχώς», υπενθύμισε η κ. Βελκουλέσκου και πρόσθεσε ότι «δεν είμαστε ακόμη εκεί και χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να συμφωνήσουμε στη βιωσιμότητα του χρέους. Έχουμε συμφωνία επί της αρχής, που δεδομένων των συνθηκών είναι ένα σημαντικό βήμα»
Ενώ επανέλαβε ότι:
«Η λύση για το χρέος πρέπει να βασιστεί σε ρεαλιστικές παραδοχές. Εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να “τρέξει” πλεονάσματα άνω του 1,5% μεσομακροπρόθεσμα και να επιτύχει ανάπτυξη άνω του 1%»
Μεταξύ άλλων, η κ. Βελκουλέσκου επεσήμανε ότι το συνταξιοδοτικό έλλειμμα είναι τέσσερις φορές υψηλότερο σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη, ενώ δεν παρέλειψε να τονίσει ότι η διεύρυνση της φορολογικής βάσης είναι καίριας σημασίας, καθώς τα προηγούμενα χρόνια η δημοσιονομική πολιτική βασίστηκε σε πολύ υψηλούς φόρους.
Την αισιοδοξία του για την εκταμίευση, στις αρχές Ιουλίου, της δόσης για την Ελλάδα, εξέφρασε επικεφαλής του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ, μετά το τέλος της συνάντησης με τον υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο, στο υπουργείο Οικονομικών.
Σχετικά με την επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές ο κ. Ρέγκλινγκ ανέφερε ότι «εάν προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις και το πρόγραμμα εφαρμόζεται κανονικά, τότε μπορεί να συμβεί αργότερα φέτος ή στις αρχές του 2018».
Η δημόσια συζήτηση στο Economist
«Oυδείς ανέμενε τα επόμενα μέτρα για το χρέος σε αυτήν τη φάση. Όλοι γνωρίζαμε ότι τα μεσοπρόθεσμα μέτρα θα εξειδικεύονταν στο τέλος του προγράμματος, το 2018», ανέφερε χαρακτηριστικά κατά την ομιλία του στην 21η Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης με την Ελληνική Κυβέρνηση του Economist αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Γιώργος Χουλιαράκης, στον απόηχο της τελευταίας απόφασης του Eurogroup για την Ελλάδα.
Πρόσθεσε δε πως δεν υπήρχε η προσδοκία ότι οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης θα μπορούσαν να «ξεκλειδώσουν» τη συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ: «Αυτή είναι μία απόφαση την οποία θα λάβει μόνη της η ΕΚΤ».
Σε κάθε περίπτωση, χαρακτήρισε το QE επιθυμητό αλλά όχι και πανάκεια για την επιστροφή στις αγορές, τονίζοντας ότι αυτή θα εξαρτηθεί από τις επιδόσεις της ελληνικής κυβέρνησης στις μεταρρυθμίσεις και στους δημοσιονομικούς στόχους.
Ο κ. Χουλιαράκης μίλησε για την ανάγκη μείωσης των φορολογικών βαρών μεσοπρόθεσμα, και ανέδειξε ως προτεραιότητα τη διαμόρφωση ενός φιλοεπιχειρηματικού περιβάλλοντος.
«Χρειάζεται ιδιοκτησία όσων έχουν επιτευχθεί έως σήμερα»,
υπογράμμισε ο κ. Χουλιαράκης, καταλήγοντας: «δεν είμαστε μακριά από το να επιτύχουμε τους στόχους μας».
Από την πλευρά του ο Declan Costello, επικεφαλής της αποστολής για την Ελλάδα, στάθηκε στην ανάγκη πιστής εφαρμογής του προγράμματος επισημαίνοντας ότι:
blockquote>«Η Ελλάδα εισέρχεται στο τελευταίο έτος του προγράμματος, με τη δυνατότητα να βγει στις αγορές μέχρι τον Αύγουστο του 2018. Έχουμε ξαναβρεθεί όμως στο ίδιο σημείο, το 2014. Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν να μη χαθεί ξανά αυτή η ευκαιρία»,
τονίζοντας ότι «χρειάζεται ιδιοκτησία των μεταρρυθμίσεων».
Μεταξύ άλλων, επεσήμανε ότι η Αθήνα πρέπει «απλώς να εφαρμόσει ό,τι έχει συμφωνηθεί», σημειώνοντας ότι «η Ευρώπη είναι εδώ για να βοηθήσει». Στο πλαίσιο αυτό, υπογράμμισε ότι μέσω των ευρωπαϊκών προγραμμάτων προβλέπεται συνολικά, για την περίοδο 2014-2020, η διάθεση 35 δις ευρώ προς την Ελλάδα και απομένει ακόμη η εκταμίευση 20 δις.
Ο ίδιος έκανε λόγο για «μεγάλη πρόοδο στην Ελλάδα», προσθέτοντας ότι θα πρέπει να εξειδικευτεί και η μεσοπρόθεσμη ελάφρυνση του χρέους, η οποία θα είναι σημαντική για τη βιωσιμότητά του (σε ό,τι αφορά τα δάνεια του EFSF, θα προβλέπεται ότι δεν θα γίνονται πληρωμές πριν από το 2038).
Francesco Drudi, επικεφαλής της διεύθυνσης δημοσιονομικής πολιτικής, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα
«Η απόφαση του Eugoroup ήταν ένα πρώτο βήμα. Ωστόσο, τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος δεν έχουν ακόμη εξειδικευτεί επαρκώς»
τόνισε αναφορικά με την προοπτική ένταξης της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης ο επικεφαλής της διεύθυνσης δημοσιονομικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Francesco Drudi, ο οποίος μετείχε μέσω τηλεδιάσκεψης στις εργασίες της 21ης Συζήτησης Στρογγυλής Τραπέζης με την Ελληνική Κυβέρνηση του Economist.
Ο ίδιος χαρακτήρισε πολύ θετική την εκπλήρωση των προαπαιτουμένων που οδήγησε στην ολοκλήρωση της β’ αξιολόγησης, τονίζοντας ότι τώρα χρειάζεται υλοποίηση στα επόμενα βήματα: «η εφαρμογή του προγράμματος είναι το κλειδί».
Αναφερόμενος στον ελληνικό τραπεζικό τομέα, επεσήμανε ότι τα τελευταία χρόνια οι καταθέσεις έχουν αυξηθεί, αλλά και πάλι παραμένουν κατά περίπου 25% κάτω από το σημείο που βρίσκονταν όταν ξεκίνησε η κρίση. Μεταξύ άλλων, ο κ. Drudi παρατήρησε μείωση των επιτοκίων, ιδίως μετά τις ανακοινώσεις του Eurogroup. «Έχουμε κάποια θετικά στοιχεία. Επίσης, η υλοποίηση των αποφάσεων για ζητήματα διακυβέρνησης έχει προχωρήσει αρκετά», πρόσθεσε.
Αναφερόμενος στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τα οποία ανέρχονται στο 45%, μίλησε για ένα ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό, το οποίο έχει σταθεροποιηθεί, αλλά δεν έχει ακόμη αρχίσει να μειώνεται.
Nicola Giammarioli, επικεφαλής της αποστολής για την Ελλάδα, ESM
«Μεταρρυθμίσεις, μεταρρυθμίσεις, μεταρρυθμίσεις. Αυτό είναι που πρέπει να τεθεί στο επίκεντρο της συζήτησης για την Ελλάδα, με στόχο, τι άλλο, την ανάπτυξη», τόνισε από το βήμα της ετήσιας Συζήτησης Στρογγυλής Τραπέζης με την Ελληνική Κυβέρνηση του Economist ο επικεφαλής της αποστολής για την Ελλάδα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) Nicola Giammarioli, παρατηρώντας ότι τους προηγούμενους μήνες οι εμπλεκόμενοι παράγοντες «επικέντρωσαν υπερβολικά στο ζήτημα της ελάφρυνσης του χρέους».
«Υπάρχει ένας καθαρός δρόμος μέχρι το τέλος του προγράμματος. Έχουμε ένα καλό πλαίσιο για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Τώρα πρέπει να μειωθούν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Έχουμε ένα ταμείο ιδιωτικοποιήσεων. Τώρα είναι η ώρα να γίνουν ιδιωτικοποιήσεις», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Giammarioli.
Αναφερόμενος στο ελληνικό χρέος, υπογράμμισε ότι η Ελλάδα, μέσα από τις διευκολύνσεις αποπληρωμής από τον ESM, ήδη εξοικονομεί περίπου 10 δις ευρώ, δηλαδή περίπου το 6% του ΑΕΠ, ετησίως.
Το Eurogroup είναι έτοιμο να αποφασίσει περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους, εφόσον χρειαστεί, πρόσθεσε ο κ. Giammarioli, τονίζοντας ωστόσο ότι, προκειμένου να επιστρέψει στις αγορές, η Ελλάδα θα πρέπει να αναλάβει την ιδιοκτησία του μεταρρυθμιστικού προγράμματος.
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, ο κ. Giammarioli σημείωσε ότι ο κόσμος έχει κουραστεί από τις δημοσιονομικές και όχι από τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες είναι αυτές που χρειάζονται. «Οι Έλληνες προτιμούν να εργάζονται στη χώρα τους παρά να μεταναστεύουν», ανέφερε χαρακτηριστικά.
