Η Τουρκία, η Κίνα και μια σειρά από χώρες της Μέσης Ανατολής καθώς και η Ρωσία έχουν επιβάλλει ελέγχους στα social media, που συνεπάγεται λογοκρισία. Η Ευρώπη και οι ΗΠΑ που απέχει από αυτό το μοντέλο αντιμετώπισης της αυξημένης επιρροής των κοινωνικών δικτύων καλούνται να αντιμετωπίσουν την πανδημία των fakenews, fakeaccounts των bots και των «πληρωμένων εκτελεστών» που επιτίθενται με σκοπό να καταβαραθρώσουν την εικόνα πολιτικών προσώπων, διασημοτήτων και εσχάτως να χειραγωγήσουν την κοινή γνώμη.
Η χρήση των ψευδών ειδήσεων και ανύπαρκτων προσώπων για την προώθηση ειδήσεων ή την αναχαίτηση αντιπάλων αποτελεί ασύμμετρη απειλή δεδομένα στην πολιτική αντιπαράθεση, ενώ ουδείς μπορεί να προβλέψει την κοινωνική και πολιτική εξέλιξη του φαινομένου.
Διαβάστε επίσης: Ιταλία: Δυο συλλήψεις για κατασκοπεία Ντράγκι και Ρένζι
Το hacking εναντίων πολιτικών φορέων και προσώπων επίσης δεν είναι νέο, ωστόσο η τάση κοινοποίησης του τρόπου απόκτησης πληροφοριών τώρα εδραιώνεται.
Διαβάστε επίσης: Βόμβα CNN για Τράμπ-Πούτιν και εκλογές
Οι αμερικανικές εκλογές ήταν κραυγαλέο παράδειγμα της παρέμβασης των social media στη ζωή των πολιτών και στον πυρήνα του δημοκρατικού πολιτεύματος, δεν ήταν όμως η πρώτη.
Διαβάστε επίσης: Andre Sepulveda: Ο χάρκερ-πραξικοπηματίας
Σε επίπεδο εκλογών η στρατηγική της επιρροής μέσω των social media και του πολιτικούking έχει χρησιμοποιηθεί σε μεγάλη κλίμακα στη Λατινική Αμερική από τον πολιτικό hacker Andre Sepulveda, ο οποίος συνελήφθη παραδέχθηκε τη δράση του από το Μεξικό μέχρι την Κολομβία και τη Νικαράγουα αλλά και στη Χιλή και τον Παναμά και εκτίει ποινή 10ετούς κάθειρξης, ενώ συνεργάζεται πλέον με τις αρχές κατά της τρομοκρατίας για να επιτύχει μείωση της ποινής του.
Την υπόθεση Sepulveda αποκάλυψε το Bloomberg τον Απρίλιο του 2016 μέσω συνέντευξής του, στην οποία εξηγεί με λεπτομέρειες τον τρόπο δράσης και υποστήριζε –με βεβαιότητα- ότι αντίστοιχη επιχείρηση είχε στηθεί στις ΗΠΑ για τις εκλογές και θα τίθονταν σε ισχύ μετά τους προκριματικούς, χωρίς ωστόσο να ξεκαθαρίσει υπέρ ποιου υποψηφίου.
Λίγο παλαιότερα τα social media αποτέλεσαν τη θρυαλλίδα που πυροδότησε την αραβική άνοιξη, ενώ σήμερα χρησιμοποιούνται τόσο από τις μυστικές υπηρεσίες όσο και από τους τρομοκράτες για στρατολόγηση προσώπων αλλά και για τη σχεδίαση και οργάνωση επιθέσεων.
Πως δουλεύει το σύστημα
Λογαριασμοί πωλούνται κατά χιλιάδες με κόστος κάποιες εκατοντάδες δολάρια, χειριστές σε τιμή ευκαιρίας και ολόκληρες επιχειρήσεις στήνονται για την απόκτηση επιρροής στα social media. Οι Δημοκρατικοί στις κατηγορούν τα social media για τη νίκη του Ντόναλντ Τράμπ, ενώ Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικάνοι δείχνουν στην ίδια κατεύθυνση για τη διασπορά ψευδών ειδήσεων που φτάνουν ακόμα και στην προπαγάνδα και την πρόκληση πανικού.
Το θεσμικό πλαίσιο είναι ανύπαρκτο στις περισσότερες χώρες, ενώ οι περισσότερες κυβερνήσεις είτε παρεμβαίνουν επιθετικά ξεπερνώντας τις διαχωριστικές γραμμές της λογοκρισίας και της ελευθερίας του Τύπου, είτε παθητικά χάνοντας τον έλεγχο και επιτρέποντας στα social media να διαμορφώσουν την πολιτική ατζέντα. Σε άλλες περιπτώσεις κυβερνήσεις και πολιτικοί φορείς εμπλέκονται ενεργά συγκροτώντας ειδικές ομάδες για τη διαχείριση των social media, ενώ πληρώνουν μεγάλα ποσά για την προβολή τους μέσα από αυτά.
[graphiq id=”8e51a7BCSxf” title=”Χάρτης ελευθερίας του Τύπου” width=”700″ height=”573″ url=”https://w.graphiq.com/w/8e51a7BCSxf” ]
Ο Ντόναλντ Τράμπ σχολίασε από το twitter του ότι είναι σα να έχεις εφημερίδα χωρίς τις ζημιές… υπονοώντας ότι η απήχηση είναι ίδια με του παραδοσιακού Τύπου, χωρίς όμως τις απώλειες που επωμίζονται οι εκδότες καθώς το κόστος έχει άμεση σχέση με την αποδοτικότητα.
I love Twitter.... it's like owning your own newspaper--- without the losses.
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 10 Νοεμβρίου 2012
Το πολιτικό και δημοκρατικό πρόβλημα ξεκινά όμως ακριβώς από αυτό το σημείο, καθώς εμπλέκεται η οικονομική δυνατότητα κάποιου να αγοράσει επιρροή σε μέσα που χρησιμοποιούνται δωρεάν από όλο τον κόσμο, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να παρέμβει και έμμεσα με ψεύτικους λογαριασμούς και ψευδείς ειδήσεις.
Διαβάστε επίσης: ΗΠΑ: Η Ρωσία προσπάθησε να στήσει εκλογές σε 24 χώρες
Ο συνδυασμός fake news, fake accounts και πληρωμένης προώθησης μπορεί να οδηγήσει σε ουσιαστική ανατροπή πολιτικών δεδομένων και μάλιστα στοχεύοντας το υποσυνείδητο των ψηφοφόρων καθώς αυτοί συμμετέχουν στα social media με συνείδηση επικοινωνίας και κοινωνικοποίησης και όχι διαμόρφωσης πολιτικής άποψης.
Αν και η συζήτηση επικεντρώνεται στα social media ενεργό ρόλο στη στρέβλωση της πραγματικότητας έπαιξε και το Google, δηλαδή οι μηχανές αναζήτησης και αναπαραγωγής ειδήσεων (news aggregators), όπως υποστηρίζει σχετική έρευνα που έχει δημοσιευθεί ήδη από το 2015 στο Politico από καθηγητή πανεπιστημίου.
Πρόκειται για το Search Engine Manipulation Effect (SEME), το οποίο σύμφωνα με την έρευνα, δίνει ελαφρώς παραποιημένες επιλογές στους χρήστες όταν χρησιμοποιούν την επιλογή autocomplete στις αναζητήσεις, όταν δηλαδή ψάχνουν με βάση τις προτάσεις της μηχανής αναζήτησης.
Διαβάστε επίσης: Η Google μπορεί να ρίξει τον Τσίπρα00
Η Google αρνήθηκε οποιαδήποτε τέτοια σχέση ή και παρέμβαση, χωρίς ωστόσο να μπορέσει να απαντήσει επαρκώς στα ερωτηματικά που εγείρονται από την έρευνα.
Η απάντηση
Πρώτο το facebook, σύμφωνα με ανάρτηση του ιδρυτή του, Μάρκ Ζούκεμπεργκ, διαμορφώνει νέο θεσμικό πλαίσιο για τον έλεγχο των ψευδών ειδήσεων και στο οποίο θα ενεργοποιηθούν εξωτερικοί συνεργάτες και θα δοθεί η δυνατότητα σήμανσης μιας είδησης ως ανακριβούς από τους αναγνώστες.
Εν συνεχεία το BBC ανακοίνωσε τη συγκρότηση ειδικής ομάδας fakenews για την αντιμετώπιση της καλπάζουσας μάστιγας των ψευδών ειδήσεων.
