Ορατό είναι πλέον το ενδεχόμενο το Facebook να αποτελέσει συστημικό κίνδυνο για την κοινωνία της πληροφορίας, την ενημέρωση ακόμα και τη διαμόρφωση του πολιτικού status quo, εξελισσόμενο σε παράγοντα επιθετικής προπαγάνδας, διασποράς ψευδών ειδήσεων και στρέβλωσης της πραγματικότητας. Ο Μάρκ Ζούκεμπέργκ ανακοίνωσε πριν από μερικές ώρες ότι το Facebook έχει ήδη αντιληφθεί τις διαστάσεις του προβλήματος των ψευδών ειδήσεων και επεξεργάζεται ήδη ένα πολυεπίπεδο σχέδιο ανάλυσης και εξέτασης των ειδήσεων ώστε να πιστοποιείται η αξιοπιστία τους ή να προειδοποιείται ο χρήστης σχετικά.
Ωστόσο όλα αυτά φαίνεται να είναι «πολύ λίγα, πολύ αργά», καθώς τα social networks, και οι μηχανές αναζήτησης λειτουργούν με άγνωστους και απόρρητους αλγόριθμους οι οποίοι καθορίζουν μια σειρά από παράγοντες, που αυτοί με τη σειρά τους αναδεικνύουν ένα θέμα ως trending (που συγκεντρώνει μεγάλο ενδιαφέρον για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο), breaking (έκτακτο γεγονός), είδηση, viral, κλπ.
Διαβάστε: Μπορεί η Google να ρίξει τον Τσίπρα
Όπως σημειώνεται σε δημοσίευμα του BBC, «πλέον δεν είναι αρκετό για τον Ζούκεμπεργκ να αρνηθεί ένα ζήτημα και να περιμένει ο κόσμος να τον πιστέψει τυφλά. Οι διεθνούς εμβέλειας φιλοδοξίες του Ζούκερμπεργκ θα ζήσουν ή θα πεθάνουν από τις πολιτικές του δυνατότητες. Η αντιπαράθεση για τις ψευδείς ειδήσεις ήταν ένα μεγάλο τεστ, και δεν το χειρίστηκε σωστά- παρατείνοντας το ζήτημα για πάνω από μια εβδομάδα».
Το χρονικό των στημένων εκλογών και οι cyberwars
Το θέμα των ανούσιων, παραπλανητικών, ψευδών και troll ειδήσεων τώρα προσλαμβάνει τεράστια δημοσιότητα, καθώς πολιτικοί αναλυτές και παράγοντες κατηγορούν το Facebook ότι με την παθητική στάση του σε αυτά βοήθησε στην εκλογή του Ντόναλντ Τράμπ.
Αντίστοιχες διστάσεις είχαν προσλάβει και οι εικασίες για ενδεχόμενο
Διαβάστε επίσης: Andrés Sepúlveda: Ο «hacker-πραξικοπηματίας»
Τούτων δοθέντων τα social media, οι μηχανές αναζήτησης και οι ψευδείς ειδήσεις έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στον καθορισμό του αποτελέσματος των αμερικανικών εκλογών, σε επίπεδο που καταγγέλεται μεν αλλά δεν αποδεικνύεται πλήρως.
Διαβάστε στο Forbes: How Facebook Helped Donald Trump Become President
Ακόμα όμως και να υπήρχαν επαρκή στοιχεία για τη στοιχειοθέτηση των πράξεων, αυτό δεν θα συνιστούσε παράνομη δραστηριότητα καθώς το internet είναι άνομο, ελεύθερο και άνευ ρύθμισης.
Επαρκή στοιχεία ωστόσο προέκυψαν για την χειραγώγηση της κοινής γνώμης μέσω των social networks και των μηχανών αναζήτησης για σειρά εκλογικών αναμετρήσεων στη Λατινική Αμερική, οδηγώντας στη φυλακή τον Andre Sepulveda, τον χάκερ που οργάνωσε και διαχειρίστηκε τον μηχανισμό αυτό επιτυγχάνοντας σε πολλές περιπτώσεις ανατροπές εκλογικών αποτελεσμάτων την τελευταία στιγμή.
Διαβάστε επίσης: Google: Το σκάνδαλο που όλοι φοβούνται
Συνέντευξη από τον «χάκερ-πραξικοπηματία», Andre Sepulveda, μέσα από τη φυλακή εξασφάλισε το Bloomberg, ενώ προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα το αμερικανικό δίκτυο αποκαλύπτει ότι ο πολιτικός σύμβουλος που προσέλαβε τον Sepulveda για να στήσει τις εκλογές δούλευε στη συνέχεια για το επιτελείο του Ντόναλντ Τράμπ…
Διαβάστε στο Bloomberg: How to Hack an Election
Οι Ρώσοι hackers
Αν τώρα σε αυτά προστεθούν το hacking στους υπολογιστές των Δημοκρατικών, η διαρροή των στοιχείων στη συνέχεια μέσω των Wikileaks και η υποκλοπή λογισμικού από εταιρία-βιτρίνα της NSA τότε η εικόνα γίνεται μάλλον τρομακτική.
Διαβάστε στον Guardian: Click and elect: how fake news helped Donald Trump win a real election
Με δεδομένο ότι οι ΗΠΑ κατηγορούν ευθέως τη Ρωσία για τις παραβιάσεις στους servers των Δημοκρατικών και σειρά άλλων περιστατικών, εντάσσοντας και τη συμμετοχή των Wikileaks στο ίδιο πλαίσιο, αντιλαμβάνεται κανείς μεγάλα δίκτυα όπως το Facebook και εταιρίες μεγαθήρια όπως η Google είναι μάλλον αδύνατο να πιάστηκαν στον ύπνο.
Ερωτηματικά έχει εγείρει μάλιστα και η Γερουσία των ΗΠΑ για το περιστατικό παραβίασης των servers της Yahoo και της υποκλοπής emails και προσωπικών δεδομένων από 500 εκατομμύρια χρήστες, που η εταιρία ανακάλυψε και ανακοίνωσε με ένα χρόνο καθυστέρηση.
Η ανίκανη NSA
Ένα θρίλερ βρίσκεται σε εξέλιξη τις τελευταίες εβδομάδες στις ΗΠΑ με επίκεντρο τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες, καθώς ο επικεφαλής και των 17 «αρχικατάσκοπος» Τζέιμς Κλάπερ, παραιτήθηκε –πρόωρα. Έχοντας όμως, στείλει επιστολή στον Μπαράκ Ομπάμα, από κοινού με τον υπουργό Άμυνας, Ας Κάρτερ, ζητώντας την απομάκρυνση του επικεφαλής της NSA, ναυάρχου Μάικλ Ρότζερς, για ανεπάρκεια.
Ωστόσο, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η διπαλοκή της Ουάσιγκτον καθώς ο Ρότζερς, γνωρίζοντας ότι βρίσκεται στην έξοδο, συναντήθηκε χωρίς να ενημερώσει τους ανωτέρους του με τον Ντόναλντ Τράμπ και οι φήμες αναφέρουν ότι ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ τον προορίζει για τη θέση του Κλάπερ, ο οποίος επέβλεπε και τις 17 υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ.
Διαβάστε επίσης: Ο θανάσιμος εχθρός των ΗΠΑ είναι οι… hackers
Σύμφωνα με τις πληροφορίες ο Ρότζερς που ανέλαβε τα ηνία της NSA μετά την υπόθεση Σνόουντεν απέτυχε στη βασική του αποστολή που ήταν η αναμόρφωση των διαδικασιών ασφαλείας και η αποφυγή τόσο ηχηρών περιστατικών, εκθέτωντας την κυβέρνηση και επιτρέποντας κατ ουσία την παρέμβαση του Βλάντιμιρ Πούτιν στις εκλογικές διαδικασίες μέσω των στοχευμένων αποκαλύψεων από τα Wikileaks.
Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές το αίτημα αντικατάστασης του Ρότζερς θα είχε κατατεθεί νωρίτερα ωστόσο οι εκλογές και η ανακοίνωση της αποχώρησης του Κλάπερ ανέβαλαν μια ειλημμένη απόφαση.
Διαβάστε επίσης: Οι ΗΠΑ φοβούνται hacking Πούτιν στις εκλογές
Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τη θητεία του Ρότζερς, Ρώσοι χάκερς κατάφεραν να διεισδύσουν στους servers των Δημοκρατικών και στον προσωπικό mail server της Χίλαρι Κλίντον και να αποκτήσουν πρόσβαση σε ευαίσθητα έγγραφα και υλικό, τα οποία στη συνέχεια διέρρευσαν μέσω των Wikileaks.
Παράλληλα Ρώσοι χάκερς φαίνεται ότι βρίσκονται πίσω από την επίθεση σε εταιρία-βιτρίνα της NSA από την οποία έκλεψαν ειδικό λογισμικό που αποκτά τον έλεγχο οικειακών συσκευών μέσω του Internet of Things, το οποίο εν συνεχεία χρησιμοποιήθηκε για να εξαοπλυθούν επιθέσεις σε μεγάλες εταιρίες, ιντερνετικούς κόμβους και να θέσουν εκτός πρόσβασης στο internet ακόμα και ολόκληρη τη Δυτική Ακτή για αρκετές ώρες με επιθέσεις τύπου DDOS.
Συνέβη όμως κι ένα ακόμη περιστατικό καθώς τον Αύγουστο συνελήφθη ένας από τους συμβασιούχους της NSA με πρόσβαση στο λογισμικό παρακολούθησης και επίθεσης, η προσαγωγή του οποίου ανακοινώθηκε δυο μήνες αργότερα, τον Οκτώβριο. Η υπόθεση χαρακτηρίστηκε από αρκετούς ως Σνόουντεν 2.0.
Τι θα κάνει ο Ζούκεμπεργκ
Οι εξαιρετικά πολύπλοκοι αλγόριθμοι αυτοί καθορίζουν από τη συχνότητα εμφάνισης ενός θέματος στο χρονολόγιο του εκάστοτε χρήστη λαμβάνοντας υπόψη σειρά παραμέτρων που έχουν να κάνουν με το προσωπικό, κοινωνικό και δικτυακό προφίλ αλλά και συμπεριφορά του χρήστη.
Υπ αυτό το πρίσμα οι ειδήσεις που ο καθένας διαβάζει σε είναι οι αντικειμενικές ειδήσεις, αλλά συνήθως οι «ειδήσεις» με βάση το προφίλ και τη διαστηριότητά του στο εκάστοτε social media ή ακόμα και με βάση τις πιο πρόσφατες αναζητήσεις του.
Ο Μάρκ Ζούκεμπεργκ ανακοίνωσε ότι θα χρησιμοποιήσει ακόμα και πρακτορεία ειδήσεων προκειμένου να ελέγχει την αυθεντικότητα, και την πραγματικότητα των όσων δημοσιεύονται, ωστόσο αυτό ακόμα και με τη χρήση Artificial Intelligence δεν αποτελεί ικανή δικλείδα ασφαλείας για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και της διασποράς των ψευδών ειδήσεων.
Όπως γράφει ο Ζούκερμπεργκ, κανονικά το Facebook βασίζεται στην κοινότητά του για να κατανοεί τι είναι ψευδές και τι όχι. Οποιοσδήποτε στο Facebook μπορεί να αναφέρει ένα link ως ψευδές, και «χρησιμοποιούμε τις ενδείξεις από αυτές τις αναφορές, μαζί με έναν αριθμό άλλων- όπως ο διαμοιρασμός links σε sites που έχουν να κάνουν με “κατάρριψη μύθων” σαν το Snope- για να καταλάβουμε ποιες ειδήσεις μπορούμε με βεβαιότητα να χαρακτηρίσουμε ως παραπληροφόρηση. Σχεδόν όπως στο clickbait, το spam και τις απάτες, τιμωρούμε αυτό το υλικό στο News Feed, οπότε είναι λιγότερο πιθανό να εξαπλωθούν».
Όπως επισημαίνει ο Ζούκερμπεργκ, τα προβλήματα στο συγκεκριμένο θέμα είναι τόσο τεχνικής όσο και «φιλοσοφικής» φύσης- και υπάρχει πολύς δρόμος ακόμα μπροστά. «Κανονικά δεν θα αποκαλύπταμε λεπτομέρειες σχετικά με τη δουλειά που βρίσκεται σε εξέλιξη, αλλά δεδομένης της σημασίας αυτών των ζητημάτων και του ενδιαφέροντος πάνω στο θέμα, θέλω να υπογραμμίσω κάποια από τα projects στα οποία ήδη δουλεύουμε».
Όπως γράφει ο ιδρυτής του Facebook, βελτιώνονται οι δυνατότητες εντοπισμού των ψευδών ειδήσεων, με καλύτερα τεχνικά συστήματα για να εντοπίζονται αυτά που χαρακτηρίζονται ως ψευδή πριν το κάνουν οι ίδιοι οι χρήστες. Ακόμη, θα διευκολυνθεί η αναφορά τέτοιων αναρτήσεων, και θα υπάρξει συνεργασία με «τρίτους», δηλαδή «αξιοσέβαστους fact checking οργανισμούς».
Επίσης, όπως σημειώνει ο Ζάκερμπεργκ, θα προβάλλονται προειδοποιήσεις: «Εξετάζουμε το ενδεχόμενο υπόδειξης αναρτήσεων που έχουν χαρακτηριστεί ως ψευδείς από τρίτους ή την κοινότητά μας και της προβολής προειδοποιήσεων όταν οι άνθρωποι τις διαβάζουν ή τις διαμοιράζονται» γράφει σχετικά, ενώ, όπως προσθέτει, θα βελτιωθεί η ποιότητα των ειδήσεων που θα εμφανίζονται στα «related articles».
Όσον αφορά στις σκοπιμότητες αυτών των ειδήσεων, ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ υπογραμμίζει πως πολλή παραπληροφόρηση πηγάζει από spam με οικονομικά κίνητρα. «Εξετάζουμε το πώς θα προκαλέσουμε διαταραχή στην οικονομία αυτή, με πολιτικές διαφήμισης…και καλύτερο ad farm detection».
Κλείνοντας, ο Ζούκερμπεργκ γράφει πως θα συνεχιστεί η συνεργασία με δημοσιογράφους και άλλους στη βιομηχανία της ενημέρωσης για την καλύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο ελέγχονται οι ειδήσεις.
